Agon interpretacji. Rola walki i rywalizacji w hermeneutyce Hansa-Georga Gadamera wobec „Rywalizacji Homera” Friedricha Nietzschego
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.30204Słowa kluczowe:
Hans-Georg Gadamer, Friedrich Nietzsche, filozofia hermeneutyczna, agon, rywalizacja, wychowanieAbstrakt
Artykuł podejmuje problem roli walki i rywalizacji (agonu) w filozofii hermeneutycznej Hansa-Georga Gadamera, który jako jedno z istotnych źródeł swojej koncepcji wskazał grecki ideał wychowania. Filozof, poddając analizie wybrane aspekty filozofii Platona oraz relację retoryki i sofistyki, wyraźnie uznaje walor walki, pod warunkiem, że jest ona samodoskonalącą walką z samym sobą lub walką o prawdę i dobro. Funduje tym samym alternatywny względem Nietzscheańskiego, dialogiczny model hermeneutyki. Nietzsche dostrzega bowiem główny czynnik kulturotwórczy świata antycznego w rywalizacji. Ostatecznie Gadamer w swojej analizie Heglowskich kategorii panowania i niewoli odrzuca walkę jako przyczynę możliwego zakłamania interpretacji.
Bibliografia
Acampora C. D., Contesting Nietzsche, Chicago 2013, https://doi.org/10.7208/chicago/9780226923918.001.0001.
Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, tłum. H. Podbielski, Warszawa 2008.
Biały F., Koncepcje demokracji agonistycznej, Poznań 2018.
Bloom H., Lęk przed wpływem. Teoria poezji, tłum. A. Bielik-Robson, M. Szuster, Kraków 2002.
Bloom H., Agon. Towards a theory of revisionism, New York–Oxford 1982.
Gacia T., Agonistyka jako topos w pismach Tertuliana, „Vox Patrum” 38 (2000), s. 415–426, https://doi.org/10.31743/vp.7266.
Gadamer H.-G., Apologia sztuki leczenia, tłum. A. Przyłębski, w: H.-G. Gadamer, O skrytości zdrowia, Poznań 2011, s. 47–60.
Gadamer H.-G., Doświadczenie cielesności a możliwość obiektywizacji, tłum. A. Przyłębski, w: H.-G. Gadamer, O skrytości zdrowia, Poznań 2011, s. 91–105.
Gadamer H.-G., Dramat Zaratustry, tłum. G. Sowinski, w: Nietzsche 1900–2000, red. A. Przybysławski, Kraków 1997, s. 118–135.
Gadamer H.-G., Hegels Dialektik. Sechs hermeneutische Studien, Tübingen 1980.
Gadamer H.-G., Idea dobra w dyskusji między Platonem i Arystotelesem, tłum. Z. Nerczuk, Kęty 2002.
Gadamer H.-G., Koło jako struktura rozumienia, tłum. G. Sowinski, w: Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, red. G. Sowinski, Kraków 1993, s. 227–234.
Gadamer H.-G., Pochwała teorii, tłum. A. Mergler, w: H.-G. Gadamer, Teoria, etyka, edukacja. Eseje wybrane, Warszawa 2008, s. 20–38.
Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. B. Baran, Warszawa 2007.
Gadamer H.-G., Przyjaźń i poznanie siebie. O roli przyjaźni w greckiej etyce, tłum. A. Mergler, w: H.-G. Gadamer, Teoria, etyka, edukacja. Eseje wybrane, Warszawa 2008, s. 143–156.
Gadamer H.-G., Wiek filozofii. Rozmowy z Riccardem Dottorim, tłum. J. Wilk, Wrocław 2009.
Gadamer H.-G., Wychowanie jest wychowaniem siebie, tłum. P. Sosnowska, w: H.-G. Gadamer, Teoria, etyka, edukacja. Eseje wybrane, Warszawa 2008, s. 258–270.
Grondin J., Gadamer’s experience and theory of education. Learning that the other may be right, w: Education, dialogue and hermeneutics, ed. P. Fairfield, London 2011, s. 5–20.
Grondin J., Wprowadzenie do hermeneutyki filozoficznej, tłum. L. Łysień, Kraków 2007.
Hegel G. W. F., Fenomenologia ducha, tłum. Ś. F. Nowicki, Warszawa 2003.
Kotarbiński T., Erystyka jako poszczególny przypadek teorii walki, w: T. Kotarbiński, Hasło dobrej roboty, Warszawa 1984, s. 137–147.
Kotarbiński T., Problematyka ogólnej teorii walki, w: T. Kotarbiński, Hasło dobrej roboty, Warszawa 1984, s. 125–136.
Markowski M. P., Nietzsche. Filozofia interpretacji, Kraków 1997.
Nietzsche F., Rywalizacja Homera, tłum. B. Baran, w: F. Nietzsche, Pisma pozostałe 1862–1875, Kraków 1993, s. 81–92.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu: w przekładzie z języków oryginalnych, Poznań 1991.
Platon, Państwo. Prawa, tłum. W. Witwicki, Kęty 1999.
Ricœur P., Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, tłum. S. Cichowicz, E. Bieńkowska, Warszawa 1985.
Rorty R., Przygodność, ironia i solidarność, tłum. W. J. Popowski, Warszawa 1996.
Rosen S., Hermeneutics as politics, Oxford 1987.
Sznajder P., Gadamer jako nihilista niespełniony? Głos krytyczny w sprawie Gianniego Vattima nihilistycznej interpretacji hermeneutyki, „The Polish Journal of Aesthetics” (2018) nr 1, s. 27–40.
Tuncel Y., Agon in Nietzsche, Milwaukee, Wisconsin 2013.
Vattimo G., Nietzsche i hermeneutyka współczesna, tłum. A. Zawadzki, M. Surma-Gawłowska, „Przestrzenie Teorii” (2007) nr 7, s. 335–346, https://doi.org/10.14746/pt.2007.7.21.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
