Honor in the land of inconsistency.On ethical reflections of Józef Tischner, Adam Michnik, and Leszek Kołakowski
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.4032Keywords:
honor, inconsistency, Tischner, Kołakowski, MichnikAbstract
Honor is one of the values permanently inscribed in the traditional ethos of the Polish culture. In the past centuries, it was a feature distinguishing only one social class – the nobility. However, as a result of cultural changes, the concept of honor was democratized, thus entering the universal system of values, shaping the entire social structure. The above notwithstanding, the understanding of this concept had not become homogenized in the process. Even today, one can still observe the concurrence of different styles of thinking about honor, manifest in a variety of coexisting patterns of honorable behavior and particular attitudes to honor, whose respective uniqueness depends on socio-cultural contexts. It is, therefore, possible to speak of the honor of peasants or Highlanders, or of the honor of an oppositionist or an intellectual, and it stands to reason that in each case the sense of the concept will prove to be slightly different. In this text, the author presents the results of an analysis of the ways in which honor is understood by Józef Tischner and Leszek Kołakowski – two Polish thinkers who played important roles in the intellectual life of Poland in the second half of the twentieth century. These considerations are further complemented by a reflection on one of the leading activists of the democratic opposition in the final years of the Polish People’s Republic, an influential writer, journalist, editor, author of Z dziejów honoru w Polsce. Wypisy więzienne [From the History of Honor in Poland. Prison Notes] and numerous other books – Adam Michnik. An insight into his views on honor, and the reflection on the stance he adopted, combined with the analysis of Tischner’s position, allows the author to reconstruct Leszek Kołakowski’s ideal of honor, whose currency transgresses time.
References
Banaś J., Honor – dobro niezbywalne, Instytut Edukacji Narodowej 2009, http://web.archive.org/web/20180123043618/http://ien.pl:80/index.php/archives/1362#more-1362 (24.09.2020).
Indyk M., Ethos rycerski – i polski?, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” (1974) nr 2 (14), s. 163–168.
Kisielewski S., Przedmowa, w: A. Michnik, Kościół, lewica, dialog, Warszawa 1998, s. 5–10.
Kłoczowski J. A., Więcej niż mit. Leszka Kołakowskiego spory o religię, Kraków 1994.
Kołakowski L., Metaphysical Horror, Oxford 1988.
Kołakowski L., Walicki A., Listy 1957–2007, Warszawa 2018.
Kołakowski L., Etyka bez kodeksu, „Twórczość” (1962) nr 7; przedruk w: L. Kołakowski, Kultura i fetysze, Warszawa 1967, s. 147–189.
Kołakowski L., Kapłan i błazen, „Twórczość” (1959) nr 10; przedruk w: L. Kołakowski, Nasza wesoła Apokalipsa. Wybór najważniejszych esejów, Kraków 2010, s. 49–82.
Kołakowski L., Pochwała niekonsekwencji, „Twórczość” (1958) nr 9; przedruk w: L. Kołakowski, Nasza wesoła Apokalipsa. Wybór najważniejszych esejów, Kraków 2010, s. 37–48.
Kołakowski L., Sprawa polska, „Kultura” (1973) nr 4; przedruk w: L. Kołakowski, Nasza wesoła Apokalipsa. Wybór najważniejszych esejów, Kraków 2010, s. 201–214.
Kołakowski L., Tezy o nadziei i beznadziejności, „Kultura” (1971) nr 6; przedruk w: L. Kołakowski, Nasza wesoła Apokalipsa. Wybór najważniejszych esejów, Kraków 2010, s. 159–184.
Mentzel Z., Słowo wstępne, w: L. Kołakowski, Nasza wesoła Apokalipsa. Wybór najważniejszych esejów, Kraków 2010, s. 5–7.
Michnik A., Kościół, lewica, dialog, Warszawa 1998.
Michnik A., Z dziejów honoru w Polsce i inne szkice, Warszawa 2019.
Orzeł J., Mityczne pochodzenie rodów szlacheckich, „Pasaż Wiedzy”, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 23.04.2015, https://www.wilanow-palac.pl/mityczne_pochodzenie_rodow_szlacheckich.html (25.09.2020).
Ossowska M., Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 2020.
Pobojewska A., Edukacja do samodzielności, Łódź 2019.
Ptak-Chmiel J., Czy jesteśmy „społeczeństwem honoru”? Rekonstrukcja pojęcia honoru w wybranych orzeczeniach polskich sądów, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 80 (2018) z. 3, s. 217–230.
Puzynina J., O honorze w języku i nie tylko, „Więź” 9 (1999), s. 40–47.
Słownik łacińsko-polski, opr. K. Kumaniecki, Warszawa 1979.
Stanuch S., Wstęp, w: A. Bursa, Utwory wierszem i prozą, Kraków 1982, s. 5–41.
Tarasiewicz P., Specyfika Polaków jako narodu, „Cywilizacja” (2011) nr 37, s. 40–50.
Tischner J., Chochoł sarmackiej melancholii, „Znak” (1970) nr 10 (196), s. 1243–1254.
Tischner J., Droga Sokratesa i perć Sabały. Uwagi o filozofii wychowania, „Znak” (1996) nr 11, s. 41–45; https://tischner.pl/ks-jozef-tischner-droga-sokratesa-i-perc-sabaly/(24.09.2020).
Tischner J., Etyka solidarności, Kraków 1981.
Tischner J., Fenomenologia świadomości egotycznej, w: J. Tischner, Studia z filozofii świadomości. Dzieła zebrane, t. 1, Kraków 2006, s. 129–422.
Tischner J., „Homo sovieticus” między Wawelem a Jasną Górą, „Tygodnik Powszechny” (1990) nr 25, s. 1–2.
Tischner J., Impresje aksjologiczne, w: J. Tischner, Świat ludzkiej nadziei, Kraków 1975, s. 162–182.
Tischner J., Myślenie według wartości, Kraków 1982.
Tischner J., Po co Pan Bóg stworzył Michnika?, w: A. Michnik, Kościół, lewica, dialog, Warszawa 1998, s. 279–293.
Tischner J., Polska jest Ojczyzną, Paris 1985.
Tischner J., Polski kształt dialogu, Paris 1981.
Tischner J., Polski młyn, Kraków 1991.
Tischner J., Spotkanie w horyzoncie zła, „Analecta Cracoviensia” 13 (1981), s. 85–100.
Tischner J., Zło w dialogu kuszenia, „Znak” (1982) nr 3 (328), przedruk w: J. Tischner, Filozofia dramatu, Kraków 1998, s. 218–266.
Downloads
Published
Issue
Section
License
The following rules apply to copyright:
1. The author declares that he or she has full copyright to the work, and such copyright it is not limited to the extent applicable to this declaration, that the article is an original work and that it does not infringe any third-party rights.
2. The author agrees to a free-of-charge, non-exclusive and non-restricted use of the work by Pontifical University of John Paul II in Krakow i.e.:
- to record and duplicate: make copies of the work by means of printing, reprography, magnetic or digital storage;
- to circulate the original or the copies of the work (disseminate, lend or lease the original or copies thereof, publicly display, screen or make the work publicly available so that everyone is able to access it at the time and in place they wish to do so);
- to include the work in a compilation;
- the Pontifical University of John Paul II in Krakow may grant sublicenses Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland
- the author and the title of the work will be listed,
- the place of publication (name of the periodical and an Internet link to the originally published work),
- the work will be distributed in a non-commercial way,
- no derivative works will be created.
The UPJPII Press does not waive any of its copyrights to any target group.
If you want to publish the text in Logos and Ethos, you must sign the license. However, the signing takes place at a later stage of publishing. Check the license: [license_en.pdf]
