Znaczenie rozsądku i umiaru w życiu jednostki i społeczeństwa
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.2335Słowa kluczowe:
cnota, etyka cnoty, konsumpcja, rozsądek, społeczeństwo konsumpcyjne, umiarAbstrakt
Artykuł rozpoczyna się od rozważań natury ogólnej na temat pojęcia cnoty oraz etyki cnót. Następnie omówione są dwie podstawowe cnoty etyczne – umiar i rozsądek – w wersjach typowych dla filozofii antycznej oraz myśli chrześcijańskiej. W kolejnej odsłonie ukazany jest rozsądek jako mądrość tragiczna, o której poucza nas antyczna tragedia, po czym prezentowana jest współczesność jako okresu kryzysu etyki cnót. Wskazuje się na kilka możliwych źródeł tego kryzysu. Skutkiem kryzysu jest triumf kultury konsumpcyjnej. Można powiedzieć, że zatomizowane, schorowane społeczeństwo i osamotniona, infantylna jednostka cierpią na chroniczny brak rozsądku i umiaru. W zakończeniu formułuje się wniosek, że remedium na tę dolegliwość może być sztuka, która porusza umysły i serca i dociera do licznych odbiorców, w szczególności zaś poezja, która jest w stanie skutecznie doprowadzić do konwersji naszego spojrzenia na życie.
Bibliografia
Aldrige A., Konsumpcja, przeł. M. Żakowski, Warszawa 2006.
Arendt H., Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Warszawa 2000.
Arystoteles, Etyka eudemejska, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, przeł. D. Gromska, L. Regner, W. Wróblewski, Warszawa 1996, s. 386–495.
Arystoteles, Etyka nikomachejska, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, przeł. D. Gromska, L. Regner, W. Wróblewski, Warszawa 1996, s. 8–301.
Arystoteles, Etyka wielka, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, przeł. D. Gromska, L. Regner, W. Wróblewski, Warszawa 1996, s. 302–385.
Arystoteles, O cnotach i wadach, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, przeł. D. Gromska, L. Regner, W. Wróblewski, Warszawa 1996, s. 496–505.
Aureliusz M., Rozmyślania, przeł. M. Reiter, Warszawa 1958.
Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne, jego mity i struktury, przeł. S. Królak, Warszawa 2006.
Bauman Z., Konsumowanie życia, przeł. M. Wyrwas‑Wiśniewska, Kraków 2009.
Bocheński J. M., Podręcznik mądrości tego świata, Kraków 1992.
Conrad J., Smuga cienia, przeł. J. J. Szczepański, Wrocław 1994.
Debord G., Społeczeństwo spektaklu, przeł. M. Kwaterko, Warszawa 2006.
Dembińska‑Siury D., Człowiek odkrywa człowieka, Warszawa 1991.
Etyka i charakter, wybrał i przeł. J. Jaśtal, Kraków 2004.
Fisk P., Geniusz konsumenta, przeł. P. Konobis, Warszawa 2014.
Gigon O., Główne problemy filozofii starożytnej, przeł. P. Domański, Warszawa 1996.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2012.
Herbut J., Cnota, w: Leksykon filozofii klasycznej, red. J. Herbut, Lublin 1997, s. 90–91.
Machiavelli N., Książę, przeł. Cz. Nanke, Kęty 2011.
MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, przeł. A. Chmielewski, Warszawa 1996.
MacIntyre A., Natura cnót, „Znak” 1994 nr 8 (46), s. 36–46.
Montaigne M. de, Próby, t. 1, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985.
Pacukiewicz M., Grań kultury Transgresje alpinizmu, Kraków 2012.
Pence G., Teoria cnoty, przeł. P. Łuków, w: Przewodnik po etyce, red. P. Singer, Warszawa 1998, s. 292–302.
Ravasi G., Powrót do cnót, przeł. A. Wojnowski, Kraków 2012.
Ricoeur P., O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Warszawa 2003.
Ripa C., Ikonologia, przeł. I. Kania, Kraków 1998.
Rist J. M., Human Value. A study of Ancient Philosophical Ethics, Leiden 1982.
Ritzer G., Magiczny świat konsumpcji, przeł. L. Stawowy, Warszawa 2004.
Woroniecki J., Katolicka etyka wychowawcza, t. 2/1, Lublin 1986.
Sartori G., Homo videns. Telewizja i postmyślenie, przeł. J. Uszyński, Warszawa 2007.
Schnabel U., Sztuka leniuchowania. O szczęściu nicnierobienia, przeł. V. Grotowicz, Warszawa 2014.
Slote M., Cnota, w: Przewodnik po współczesnej filozofii politycznej, red. R. E. Goodin, Ph. Pettit, przeł. C. Cieśliński, M. Poręba, Warszawa 1998, s. 820–827.
Sloterdijk P., Pogarda mas, przeł. B. Baran, Warszawa 2012.
Sofokles, Antygona, przeł. L. H. Morstin, Warszawa 1955.
Szlendak T., Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru, „Kultura Współczesna” 2013 nr 1, s. 7–26.
Szostek A., Pogadanki z etyki, Częstochowa 1993.
Ślipko T., Zarys etyki ogólnej, Kraków 1974.
Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna w skrócie, skrót i objaśnienia F. W. Bednarski OP, Warszawa 2004.
Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, przeł. ks. dr S. Bełch, London 1964.
Veblen T., Teoria klasy próżniaczej, przeł. J. Frenzel‑Zagórska, Warszawa 1998.
Williams B. A. O., Ethics and the Limits of Philosophy, Cambridge, Mass. 1985.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
