Miejsca przepowiadania słowa Bożego. Panorama historyczna
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.2378Słowa kluczowe:
historia kaznodziejstwa, miejsca przepowiadania, słowo BożeAbstrakt
Słowo Boże głoszone było nie tylko w miejscach kultu. Sam Jezus, niedościgły wzór wszystkich kaznodziejów, głosił je także na otwartej przestrzeni, z łodzi, w domach i w czasie uczty. W ślad za Jego wzorem szła praktyka apostolska oraz nauczanie Kościoła pierwszych wieków. Z upływem stuleci chrześcijanie zbudowali imponujące świątynie ze wspaniałymi ambonami służącymi proklamacji słowa Bożego. Nigdy jednak głoszenie kazań nie ograniczało się wyłącznie do miejsc kultu. W poszukiwaniu słuchacza kaznodzieje udawali się bądź tam, gdzie on żył i działał: na pola bitew, na place miast, jarmarki, miejsca wykonywania kar, do leprozoriów i szpitali, bądź tam, gdzie człowiek znajdował miejsce wiecznego spoczynku – na cmentarze. Praktyka głoszenia słowa Bożego w Polsce również koncentrowała się w tych samych miejscach. Czasy najnowsze niewiele do tego dorzuciły. Największe bowiem zgromadzenia wiernych, niejednokrotnie kilkumilionowe, w czasie których głoszono słowo Boże – jak pielgrzymki papieskie czy Światowe Dni Młodzieży – miały swych prekursorów w kaznodziejskiej działalności świętych: Jana Kapistrana czy Wincentego Ferrera.
Bibliografia
Barłowska M., Wstęp, w: M. Bembus, Wizerunek szlachcica prawdziwego w kazaniu na pogrzebie Andrzeja Boboli, Warszawa 2016, s. 5–41.
Bracha K., Święto wiktorii grunwaldzkiej w kaznodziejstwie polskim późnego średniowiecza, w: Conflictus magnus apud Grunwald 1410. Między historią a tradycją. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej „Grunwald – Tannenberg – Žalgiris” zorganizowanej 20–24 września 2010 r. w Malborku i Krakowie, red. K. Ożóg, J. Trupinda, Malbork 2013, s. 231–247.
Brzozowski M., Tematyka polityczna w polskich kazaniach katolickich w XVII wieku, „Przegląd Powszechny” 4 (1982), s. 106–116.
Daniélou J., Marrou H. I., Historia Kościoła, t. 1: Od początków do roku 600, tłum. M. Tarnowska, Warszawa 1986.
Dobrowolski P., Wincenty Ferrer – kaznodzieja ludowy późnego średniowiecza, Warszawa 1996.
Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 2, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004.
Ewangelia według św. Mateusza, wstęp, przekład z oryginału, komentarz – oprac. J. Homerski, Poznań–Warszawa 1979.
Gieysztor A., Spektakl i liturgia – polska koronacja królewska, w: Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza, Wrocław 1978, s. 9–23.
Iwaszkiewicz-Wronikowska B., Katakumby, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. A. Bednarek i in., Lublin 2000, s. 978–982.
Korolko M., Uwagi o genologii kazania politycznego w Polsce XVI w., w: Kultura i literatura dawnej Polski, Warszawa 1968, s. 151–172.
Korolko M., O kunszcie oratorskim staropolskiego kaznodziejstwa, w: Kultura żywego słowa w dawnej Polsce, Warszawa 1989, s. 56–99.
Kozłowska-Budkowa Z., Uniwersytet Jagielloński w dobie Grunwaldu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Prace Historyczne, nr 48 (1961) z. 8, s. 55–71.
Kutrzeba S., Źródła polskiego ceremoniału koronacyjnego, „Przegląd Historyczny” 12 (1911), s. 71–83, 149–164, 285–307.
Lenart M., Miles pius et iustus. Żołnierz chrześcijański katolickiej wiary w kulturze i piśmiennictwie dawnej Rzeczypospolitej (XVI–XVIII w.), Warszawa 2009.
Longère J., La prédication médiévale, Paris 1983.
Maier Ch. T., Preaching the crusades. Mendicant friars and the cross in the thirteenth century, Cambridge 1994.
Martin H., Le métier de prédicateur á la fin du Moyen-Âge (1350–1520), Paris 1988.
Murawiec W., Kaznodzieja podróżujący i reformator, „Studia Franciszkańskie” 3 (1988), s. 273–294.
Nadolski B., Ambona, historia, znaczenie, symbolika, Kraków 2008.
O’Callaghan J. F., Rekonkwista. Krucjaty w średniowiecznej Hiszpanii, przekł. J. Szkudliński, Poznań 2016.
Ochmann S., Sejmy z lat 1615–1616, Wrocław 1970.
Olivar A., Predicazione: Nella Chiesa Antica, w: Dizionario di Omiletica, a cura di M. Sodi, A. M. Triacca, Torino–Bergamo 1998, s. 1218.
Ożóg K., 966. Chrzest Polski, Kraków 2016.
Panuś K., Zarys historii kaznodziejstwa w Kościele katolickim, cz. 1: Kaznodziejstwo w Kościele powszechnym, Kraków 1999; cz. 2: Kaznodziejstwo w Polsce – Od oświecenia do XX wieku, Kraków 2001.
Panuś K., Historia kaznodziejstwa, Kraków 2007.
Panuś K., Ks. Piotr Skarga, Kraków 2012.
Panuś K., „Kościół przyniósł Polsce Chrystusa” (Jan Paweł II). Rola kaznodziejstwa w chrystianizacji Polski, „Warszawskie Studia Pastoralne”, wyd. specjalne, Polska krajem misyjnym? 1050 lat chrześcijaństwa w Polsce, red. T. Wielebski, P. Ochotny, M. J. Tutak, Warszawa 2016, s. 37–62.
Radej M., Istotne problemy kaznodziejskie, Kraków 2013.
Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, t. 1: Pierwsza krucjata i założenie Królestwa Jerozolimskiego, t. 2: Królestwo Jerozolimskie i frankijski Wschód 1100–1187, przekł. J. Schwakopf, Warszawa 1987.
Rusconi R., De la prédication à la confession: Transmission et contrôle de modèles de comportement au XIIIe siècle, w: Faire Croire. Modalités de la diffusion et de la réception des messages religieux du XIIe au XVe siècle, Rome 1981, s. 67–85 (Collection de l’École Française de Rome, 51).
Siwek G., Interpretacja homiletyczna miejsc przepowiadania w przestrzeni kościelnej, „Analecta Cracoviensia” 36 (2004), s. 293–317.
Snela B., Ambona, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1973, s. 407–408.
Staniek E., Ewangeliczne uczty, Kraków 2008.
Tazbir J., Skarga Piotr (1536–1612), w: Polski słownik biograficzny, t. 37, s. 35–43.
W kręgu żywotów świętego Wojciecha, red. nauk. J. A. Spież OP, Kraków 1997.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
