Teologiczne znaczenie wyrażenia „dar Boży” w pismach św. Elżbiety od Trójcy Świętej
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.28305Słowa kluczowe:
dar Boży, Elżbieta Catez, św. Elżbieta od Trójcy Świętej, uwielbienieAbstrakt
Obdarowanie przez Boga różnymi darami człowieka to jeden z częstszych (ulubionych) tematów, do którego św. Elżbieta od Trójcy Świętej powracała w swoich pismach. Pośród nich najważniejszy jest „dar Boży”, do którego nawiązała dziesięciokrotnie. W artykule zarysowano najpierw zagadnienie „daru Bożego” w Nowym Testamencie. Studium to wyróżniło dwie grupy znaczeniowe tego sformułowania. Pierwsza z nich zawiera teksty rozumiane osobowo, w których darem tym jest Jezus (J 4, 10) lub Duch Święty (Dz 8, 20), a druga eksponuje teksty, w których „dar Boży” interpretowany jest przedmiotowo, jako na stan życia (powołanie) lub jako specjalne zdolności i umiejętności (Rz 6, 23; 11, 29; 2 Tm 1, 6). Rozróżnienie to widoczne jest również w pismach świętej z Dijon. Ośmiokrotnie posługuje się ona wyrażeniem „dar Boży” w rozumieniu osobowych i dwukrotnie w znaczeniu przedmiotowym. Teksty, w których Elżbieta zastosowała to wyrażenie niosą nie tylko konkretny przekaz do adresatów, ale przede wszystkich odsłaniają jej więź z Jezusem jako darem Ojca oraz wdzięczność za dzieło zbawcze Boga i za dary szczegółowe jakimi obdarza człowieka. W duchowości Elżbiety obdarowanie prowadzi do wielbienia Boga.
Bibliografia
Élisabeth de la Trinité, Œuvres Complètes, édition critique C. De Meester, Les Éditions du Cerf, Paris 2017. Wydanie polskie: Elżbieta od Trójcy Świętej, Pisma wszystkie, t. 1: Listy młodzieńcze; t. 2: Listy z Karmelu; t. 3: Pisma pomniejsze, tłum. i oprac. J. E. Bielecki, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2006.
Adamska J. I., Bł. Elżbieta i charyzmat Karmelu, w: Tajemnica podwójnej otchłani. Rzecz o błogosławionej Elżbiecie od Trójcy Świętej, red. J. I. Adamska, E. Ryniewicz, Flos Carmeli, Poznań 2006, s. 167–230.
Adamska J. I., Relacja Maryi do Trójcy Świętej w duchowości bł. Elżbiety od Trójcy Przenajświętszej, „Salvatoris Mater” 2 (2000) nr 3, s. 304–323.
Balthasar H. U. von, Duchowość Elżbiety z Dijon, w: J. I. Adamska, H. U. von Balthasar, Błogosławiona Elżbieta od Trójcy Przenajświętszej. Biografia — duchowość, przekł. J. I. Adamska, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1987, s. 185–264.
Beasley-Murray G. R., John, Word Books, Publisher, Dallas 1999 (Word Biblical Commentary, 36).
Borrell A., Elisabetta della Trinità e la Bibbia, „Rivista di Vita Spirituale” 67 (2013) nr 4/5, s. 437–469.
Büchsel F., δωρεά, w: Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament, Bd. 2, hrsg. von G. Kittel, Verlag von W. Kohlhammer, Stuttgart 1935, s. 169.
Conzelmann H., χάρισμα, w: Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament, Bd. 9, hrsg. von G. Friedrich, Verlag von W. Kohlhammer, Stuttgart–Berlin–Köln–Mainz 1973, s. 393–397.
Germana od Jezusa, Wspomnienia. Siostra Elżbieta od Trójcy Świętej. Karmelitanka bosa (1880–1906), przekł. A. Gmurowski, Wydawnictwo Ojców Dominikanów, Lwów 1932.
Gogola J. W., Nadmiar miłości. Duchowość św. Elżbiety od Trójcy Świętej, Karmelitański Instytut Duchowości — Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2021.
Golay D.-M., Elżbieta i misja kapłańska, w: Ku Bogu obecnemu w duszy. Bł. Elżbieta od Trójcy Świętej, red. S. Niziński, Flos Carmeli, Poznań 2007, s. 119–131 (Biblioteka Zeszytów Karmelitańskich, 7).
Hadryś J., Obecność Matki Najświętszej w doświadczeniu duchowym karmelitanek bosych — Teresy z Lisieux, Elżbiety z Dijon i Teresy z Los Andes, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2 (2007), s. 81–98.
Heidland H. W., ὀψώνιον, w: Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament, Bd. 5, hrsg. von G. Friedrich, Verlag von W. Kohlhammer, Stuttgart 1950, s. 591–592.
Kraj K. W., Laudem gloriae — życie codzienne jako liturgia, w: Uwielbienie chwały. VI Karmelitański Tydzień Duchowości z bł. Elżbietą od Trójcy Świętej, 5–8 maja 2003, red. J. W. Gogola, Kraków 2004, s. 155–181 (Karmel Żywy, 6).
Kunka V., Jezus jako dar Boga dla świata w czwartej Ewangelii, red. J. Łach, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1990, s. 198–267 (Studia z Biblistyki, 5).
Macca V., Alla Trinità per Maria, „Fiamma Viva” 21 (1980), s. 191–226.
Pindel R., Magia czy Ewangelia. Konfrontacja głosicieli Ewangelii ze światem magicznym w ujęciu Dziejów Apostolskich, Dom Wydawniczy „Rafael”, Kraków 2003.
Popowski R., Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1995 (Prymasowska Seria Biblijna, 3).
Rémy J., Guite. La sorella di Elisabetta della Trinità, trad. dal francese di L. Ceccon Terranova, Mimep-Docete — Padri Carmelitani, Milano 2004.
Rusbrock l’admirable (Œuvres choisies), trad. E. Hello, Librairie Academique Didier, Paris 1902.
Schneider G., Apostelgeschichte, cz. 1 (1, 1 — 8, 40), Verlag Herder, Freiburg–Basel–Wien 2002 (Herders Theologischer Kommentar zum Neuen Testament. Sonderausgabe).
Słomka J., Metodologia teologii duchowości, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 50 (2017) z. 1, s. 129–142.
Stasiak S., List do Rzymian. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2020 (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament, 6).
Święty Jan od Krzyża, Pieśń duchowa, w: Święty Jan od Krzyża, Dzieła, przekł. B. Smyrak, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1995, s. 521–714.
Teresa od Dzieciątka Jezus, Dzieje duszy. Rękopisy autobiograficzne „A”, „B”, „C”. Rady i wspomnienia. Ostatnie rozmowy. Wybór listów, poezji, modlitw, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1996.
Tokarski W. P., Charyzmaty. Studium biblijno-teologiczne, Wydawnictwo Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska 2003.
Wilk J., Adoracja latria na podstawie pism Elżbiety Catez — św. Elżbiety od Trójcy Świętej, „Studia Gdańskie” 47 (2020), s. 93–109.
Wilk J., Charakterystyka i zadania przełożonego wspólnoty chrześcijańskiej według Listów Pasterskich. Studium biblijno-pragmatyczne, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2015 (Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 81).
Wilk J., The Metaphor of the Interior Cell for Jesus in Writings of Elizabeth Catez — St Elizabeth of the Trinity, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 28 (2020) nr 1, s. 177–194.
Wilk J., Percepcja kapłaństwa przez świętą Elżbietę od Trójcy Świętej na podstawie jej listów do ks. Andrzeja Chevignarda, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 39 (2019) nr 1, s. 63–88.
Wilk J., The Thought of Blessed John van Ruusbroec in the Writings of St Elizabeth of the Trinity, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 30 (2022) nr 1, s. 139–158.
Wilk J., Zagadnienie „ojczyzny w niebie” w Liście św. Pawła do Filipian i w pismach św. Elżbiety od Trójcy Świętej, „Poznańskie Studia Teologiczne” 33 (2018), s. 215–231.
Zyzak W., Znaczenie błogosławionej Elżbiety od Trójcy Świętej dla duchowości laikatu, „Itinera Spiritualia” 2 (2009), s. 215–227.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Janusz Wilk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
