Hieronimowa krytyka pelagianizmu w Dialogu przeciw pelagianom
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.642Słowa kluczowe:
krytyka, pelagianizm, św. Hieronim, PelagiuszAbstrakt
Sam fakt krytyki zjawiska pelagianizmu przez Hieronima nie był niczym odkrywczym, oryginalnym. Idzie on bowiem po linii, którą prezentuje choćby św. Augustyn. Jednakowoż na szczególną uwagę zasługuje sposób, w jaki to czyni, specyfika jego podejścia. Strydończyk miał okazję zetknąć się z Pelagiuszem i jego poglądami wcześniej aniżeli biskup Hippony i od samego początku był na nie wyczulony. W swoich wypowiedziach nie waha się używać kontrowersyjnych, mocnych argumentów. Jednocześnie jest mistrzem pięknych, kwiecistych sformułowań. Wielokrotnie jest w swych teologicznych rozważaniach niekonsekwentny. Prawdopodobnie dlatego nie cieszy się dużą popularnością wśród współczesnych teologów. Niniejsza publikacja jest próbą ukazania reakcji Hieronima na herezję pelagiańską i samego Pelagiusza przede wszystkim w oparciu o Dialog przeciw pelagianom oraz Listy, z zastosowaniem metod teologicznej, historycznej oraz filologicznej. W pierwszej kolejności omówiono najważniejsze problemy teologiczne, o których pisał Strydończyk. Następnie nakreślono cechy szczególne podjętej przez niego krytyki pelagianizmu, po czym ukazano tę krytykę w kontekście szeroko rozumianego nurtu teologii łaski w Kościele zachodnim pierwszej połowy V wieku.Bibliografia
Augustyn z Hippony, Grzech pierworodny. Dzieje procesu Pelagiusza, Kraków 1999 (Źródła Myśli Teologicznej, 12).
Augustyn z Hippony, Listy, tłum. W. Eborowicz, Pelplin 1991.
Baron A., Spór o Pawła, spór o człowieka czy spór o Boga? Refleksje na marginesie kontrowersji pelagiańskiej, [w:] Pelagiusz, Komentarz do Listu św. Pawła do Rzymian, Kraków 1999, s. 5–167 (Źródła Myśli Teologicznej, 15).
Burczak K., Biskupi afrykańscy wobec herezji pelagianizmu, „Vox Patrum” 22 (2002) 42–43, s. 441.
Czuj J., Przedmowa, [w:] św. Hieronim, Listy, 1, tłum. J. Czuj, Warszawa 1952, s. 5–22.
Duval Y. M., L’affaire Jovinien. D’une crise de la société romaine à une crise de la pensée chrétienne à la fin du IVè et au début du Vè siècle, Roma 2003 (Studia Ephemeridis Augustinianum).
Duval Y. M., Pélage est-il le censeur inconnu de l’Adversus Jovinianum à Rome en 393? ou: du „portrait-robot” de l’hérétique chez S. Jérôme, „Revue d’Histoire Ecclésiastique Louvain” 75 (1980) 3–4, s. 525–557.
Greshake G., Gnade als konkrete Freiheit. Eine Untersuchung zur Gnadenlehre des Pelagius, Mainz 1972.
Greshake G., Wprowadzenie do nauki o łasce, przekł. S. Jopek, Kraków 2005.
Hieronim św., Listy, 1–3, przeł. J. Czuj, Warszawa 1952–1954.
Hieronim św., Żywoty mnichów. Dialog przeciw pelagianom, tłum. W. Szołdrski, Warszawa 1973 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 10).
Hieronim ze Strydonu, Listy, t. 1–5, oprac. na podst. tłum. ks. J. Czuja, M. Ożóg; tekst łac. przygotował H. Pietras SJ, Kraków 2010–2013 (Źródła Myśli Teologicznej, 54, 55, 61, 63, 68).
Hieronymus Stridonensis, Dialogus adversus pelagianos, Parisiis 1845 (Patrologia Latina, 23).
Hieronymus Stridonensis, Epistula 133, k. 1147–1161, Parisiis 1859 (Patrologia Latina, 22).
Jelonek T., Hieronim, Kraków 2003.
Kelly J. N. D., Hieronim: życie, pisma, spory, przeł. R. Wiśniewski, Warszawa 2003.
Kraus G., Nauka o łasce: zbawienie jako łaska, przekł. W. Szymona, Kraków 1999.
Ladaria L. F., Wprowadzenie do antropologii teologicznej, tłum. A. Baron, Kraków 1997.
Madec G., La patria e la via. Cristo nella vita e nel pensiero di S. Agostino, Roma 1993.
Myszor W., Wstęp, [w:] Św. Hieronim, Żywoty mnichów. Dialog przeciw pelagianom, tłum.
W. Szołdrski, Warszawa 1973, s. 7–21 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 10).
Obrycki K., Koncepcja grzechu pierworodnego u Pelagiusza na podstawie jego „Komentarza do Listu św. Pawła do Rzymian 5, 12–21”, [w:] św. Augustyn, Grzech pierworodny. Dzieje procesu Pelagiusza, Kraków 1999, s. 177–185 (Źródła Myśli Teologicznej, 12).
Obrycki K., Wstęp, [w:] św. Augustyn, Grzech pierworodny. Dzieje procesu Pelagiusza, Kraków 1999, s. 193–209 (Źródła Myśli Teologicznej, 12).
Ożóg M., Wprowadzenie, [w:] Hieronim ze Strydonu, Listy 1, oprac. na podst. tłum. ks. J. Czuja M. Ożóg; tekst łac. przygotował H. Pietras SJ, Kraków 2010, Kraków 2010, s. 5–14 (Źródła Myśli Teologicznej, 54).
Pelagiusz, Komentarz do Listu św. Pawła do Rzymian, Kraków 1999, s. 169–307 (Źródła Myśli Teologicznej, 15).
Przyszychowska M., Nauka o łasce w dziełach św. Grzegorza z Nyssy, Kraków 2010.
Twardowski J., Wiersz z dedykacją, [w:] J. Twardowski, Rwane prosto z krzaka, Warszawa 1996, s. 185.
Vessey M., „Opus imperfectum”. Augustine and his readers, 426–435 A. D., „Vigiliae Christianae” 52 (1998) 3, s. 264–285.
Wermelinger O., Rom und Pelagius. Die theologische Position der römischen Bischöfe im pelagianischen Streit in den Jahren 411–432, Stuttgart 1975.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
