Kwestie moralne dotyczące małżeństwa, dziewictwa i prostytucji w nauczaniu św. Augustyna
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.29207Słowa kluczowe:
akty małżeńskie, cnota czystości, cnota miłości, dziewictwo, małżeństwo, prostytucja, sakrament małżeństwaAbstrakt
Święty Augustyn w swojej nauce o małżeństwie i dziewictwie, zawartej w licznych dziełach teologicznych, szczególnie w polemikach z przeciwnikami małżeństwa (gnostykami, donatystami, manichejczykami), podkreślał wartość małżeństwa jako formy życia, stworzonej przez Boga od początku, będącej podstawowym powołaniem mężczyzny i kobiety. Augustyn wskazuje na trzy główne dobra małżeństwa: potomstwo (bonum proles), wierność (bonum fidei) oraz sakramentalność (bonum sacramenti). Chociaż Augustyn uznaje dobro potomstwa za kluczowe, równie ważne jest dobro wierności i miłości małżonków. Podobnie, nauka o dziewictwie, którą Augustyn zestawia z małżeństwem, podkreśla wartość oddania się Chrystusowi. Chrześcijańskie dziewictwo jest wyborem dla królestwa Bożego, różniąc się od dziewictwa w tradycjach pogańskich. Wartość dziewictwa wiąże się z duchową wiernością Chrystusowi, a jego złamanie uważa się za poważniejszy grzech niż cudzołóstwo małżeńskie. Dziewictwo ma również wymiar proroczy, symbolizując przyszłe zjednoczenie z Chrystusem w królestwie niebieskim. W kontekście prostytucji Augustyn, mimo zdecydowanego potępiania grzechów cielesnych, traktuje ją jako mniejsze zło w celu zapobiegania większym nadużyciom, takim jak cudzołóstwo czy gwałty. Jego stanowisko było inspirowane kontekstem społecznym tamtej epoki, aczkolwiek współczesne podejście do godności osoby ludzkiej, także w kontekście prostytucji, różni się od jego czasów, uwzględniając nowe formy niesprawiedliwości.
Bibliografia
Adamski F., Rodzina między sacrum a profanum, Poznań 1987.
Adnès P., El matrimonio, Barcelona 1979.
Bonner G., St. Augustine of Hippo. Life and Controversies, Norwich 1986.
Böhner P., Gilson É., Historia filozofii chrześcijańskiej. Od Justyna do Mikołaja Kuzańczyka, Warszawa 1962.
Eborowicz W., Małżeństwo i rodzina w nauce i praktyce duszpasterskiej św. Augustyna, „Vox Patrum” 8–9 (1985), s. 141–149, https://doi.org/10.31743/vp.10426.
Eckmann A., Święty Augustyn o małżeństwie i dziewictwie, w: Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, red. A. Eckmann, Lublin 2003, s. 5–49 (Źródła i Monografie, 245).
Kowalczyk S., Koncepcja miłości św. Augustyna jako węzłowej aktywizującej wartości życia ludzkiego, „Vox Patrum” 4 (1984) t. 6–7, s. 187–207, https://doi.org/10.31743/vp.10374.
Lodovici E. S., Sessualità, matrimonio e concupiscenza in sant’Agostino, Milano 1976.
Longosz S., Ojcowie Kościoła a przerywanie ciąży, „Vox Patrum” 5 (1985) z. 8–9, s. 231–273, https://doi.org/10.31743/vp.10433.
Pawlina A., Problem prostytucji w średniowiecznym Krakowie. Jana Falkenberga „Iudicium de aedificandis domis pro meretricibus”, „Folia Historica Cracoviensia” 18 (2012), s. 75–85, https://doi.org/10.15633/fhc.215.
Pinckaers S. T., Źródła moralności chrześcijańskiej. Jej metoda, treść, historia, Poznań 1994.
Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, red. A. Eckmann, Lublin 2003 (Źródła i Monografie, 245).
Pius XII, Encyklika Sacra virginitas, „Acta Apostolicae Sedis” 46 (1954), s. 161–191.
Ratzinger J., Sól ziemi. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki na przełomie tysiącleci, Kraków 1997.
Sarmiento A., Małżeństwo chrześcijańskie. Podręcznik teologii małżeństwa i rodziny, Kraków 2002.
Starowieyski M., Aborcja w opinii wczesnochrześcijańskich pisarzy, „Przegląd Powszechny” 11 (1992), s. 292–307.
Stumpp B. E., Prostitution in der römischen Antike, Berlin 1998, https://doi.org/10.1515/9783050074832.
Swoboda A., Aspekty teologiczne małżeństwa i dziewictwa w pismach św. Augustyna, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 37 (2004) z. 2, s. 139–157.
Swoboda A., Nauka o świętym dziewictwie w pismach św. Augustyna, „Poznańskie Studia Teologiczne” 20 (2006), s. 99–118.
Swoboda A., Nauka o świętym dziewictwie w pismach św. Augustyna. Uwagi moralno-pastoralne, „Analecta Cracoviensia” 36 (2004), s. 319–338.
Swoboda A., „Bonum sacramenti” w nauce św. Augustyna o małżeństwie, „Poznańskie Studia Teologiczne” 22 (2008), s. 67–89, https://doi.org/10.14746/pst.2008.22.5.
Św. Augustyn, Confesiones, wyd. pol. Św. Augustyn, Wyznania, tłum. Z. Kubiak, Warszawa 1978.
Św. Augustyn, Contra Iuliani, wyd. pol. Św. Augustyn, Przeciw Julianowi, tłum. W. Eborowicz, z. 1–2, Warszawa 1977 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 19).
Św. Augustyn, Cudzołożne małżeństwa (De coniugiis adulterinis), tłum. M. Damian, M. Cieśluk, w: Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, red. A. Eckmann, Lublin 2003, s. 225–297 (Źródła i Monografie, 245).
Św. Augustyn, De civitate, wyd. pol. Św. Augustyn, Państwo Boże, tłum. W. Kubicki, Kęty 1998.
Św. Augustyn, De Genesi ad litteram, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1980, s. 113–328 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 25).
Św. Augustyn, De ordine, wyd. pol. Św. Augustyn, O porządku, tłum. W. Seńko, w: Dialogi filozoficzne, Kraków 1999, s. 151–234.
Św. Augustyn, Enchiridion ad Laurentium sive de fide, spe et caritate, wyd. pol. Św. Augustyn, Podręcznik dla Wawrzyńca o wierze, nadziei i miłości, w: Św. Augustyn, Pisma katechetyczne, tłum. W. Budzik, Warszawa 1952, s. 137–139.
Św. Augustyn, Małżeństwo i pożądliwość (De nuptiis et concupiscentia), tłum. K. Kościelniak, w: Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, red. A. Eckmann, Lublin 2003, s. 345–390 (Źródła i Monografie, 245).
Św. Augustyn, O świętym dziewictwie (De sancta virginitate), tłum. R. Bobel, H. Bojko, w: Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, red. A. Eckmann, Lublin 2003, s. 119–182 (Źródła i Monografie, 245).
Św. Augustyn, Retractationes, wyd. pol. Św. Augustyn, O nauce chrześcijańskiej. Sprostowania, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1979, s. 181–287 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 22).
Św. Augustyn, Wartości małżeństwa (De bono coniugali), tłum. W. Eborowicz, w: Pisma św. Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, red. A. Eckmann, Lublin 2003, s. 75–116.
Wichrowicz J., Przypisywany św. Augustynowi i św. Tomaszowi pogląd na prostytucję, „Collectana Theologica” 53 (1983) z. 2, s. 102–105.
Wygralak P., Małżeństwo i rodzina w starożytnym Kościele, „Teologia i Moralność” 11 (2016), s. 30–32.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Krzysztof Gryz

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.