Muzyka sakralna jako via pulchritudinis wyzwaniem dla kompozytorów
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.2253Słowa kluczowe:
via pulchritudinis, muzyka sakralna, droga piękna, nowa ewangelizacjaAbstrakt
Jeśli natura i kosmos są odblaskiem piękna Stwórcy i prowadzą nas do kontemplacji Jego wielkości, to również twórczość artystyczna ma możliwość przybliżania nas do tajemnicy Boga. Dla człowieka wierzącego piękno wykracza poza estetykę i odnajduje swój archetyp w Bogu. Kontemplacja odwiecznej piękności jest źródłem, z którego kompozytorzy chrześcijańscy czerpią natchnienie, aby ukazywać w swej twórczości misterium Boga. Inspirowane wiarą chrześcijańską dzieła muzyki sakralnej pozwalają nam w intuicyjny sposób uczestniczyć w doświadczeniu wiary, odkrywając tajemnicę miłości Boga i tożsamości człowieka. Posługując się językiem piękna, dzieła muzyczne są nie tylko nośnikami przesłania artysty, ale także prawdy o Bogu. Kompozytor, ukazując ową prawdę, nie wychwala samego siebie, ale pragnie uwielbiać Źródło Piękna. W liturgii, będącej istotnym momentem w doświadczaniu dojrzałej wiary, piękna nie można zredukować jedynie do formalnego estetyzmu. Jest to przede wszystkim głębokie piękno spotkania z tajemnicą Boga. Dlatego w muzyce liturgicznej nie ma miejsca na powierzchowność, banalność i niedbałość. Muzyka nie pomagałaby wówczas w rozwoju wiary, ale wręcz stawałaby się przeszkodą w godnym uczestniczeniu w chrześcijańskich obrzędach. Piękno stanowi zatem jedną z fundamentalnych kategorii teologicznych, pomagając wzrastać w wierze oraz dążyć do prawdy. Istotną rolę ewangelizacyjną pełni w tym kontekście muzyka sakralna, która jako via pulchritudinis stanowi wspaniały wyraz wiary, nadziei i miłości.Bibliografia
Bell D., Sprzeczności kulturowe kapitalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa 1994.
Benedykt XVI, Bądźcie zwiastunami i świadkami nadziei (21.11. 2009), „L’Osservatore Romano” 31 (2010) nr 2, s. 31.
Benedykt XVI, Modlitwa kontemplacyjna doświadczeniem Boga i naszej słabości (13.06.2012), „Wiadomości KAI” 25 (2012), s. 19.
Benedykt XVI, O znaczeniu piękna jako drogi spotkania Boga (18.11.2009), „Wiadomości KAI” 48 (2009), s. 23–24.
Benedykt XVI, Sacramentum caritatis, Città del Vaticano 2007.
Benedykt XVI, Sekularyzacja jest trudną próbą dla Kościoła. Przemówienie do uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Rady ds. Kultury (8.03.2008), „L’Osservatore Romano” 29 (2008) nr 4, s. 35–36.
Benedykt XVI, Świadkowie piękna wiary. Przesłanie do uczestników XVII sesji publicznej Akademii Papieskich (21.11. 2012), „L’Osservatore Romano” 34 (2013) nr 1, s. 31.
Boruta T., Dzieło sztuki kościelnej – między znakiem a symbolem, „Znak” 43 (1991) nr 12, s. 66–69.
Bramorski J., Pieśń nowa człowieka nowego, Gdańsk 2012.
Bramorski J., Muzyka sakralna jako epifania piękna w świetle myśli św. Jana Pawła II, w: Muzyka sakralna wobec współczesnych wyzwań kulturowych, red. J. Bramorski, Gdańsk 2014, s. 11–31.
Bramorski J., Muzyka wobec sacrum i profanum, w: Musica vocale. Sacrum i profanum w muzyce wokalnej – studium przypadku, red. R. Minkiewicz, Gdańsk 2014, s. 9–27.
Bramorski J., Sztuka sakralna wobec wyzwań sekularyzacji, „Studia Nauk Teologicznych PAN” 9 (2014), s. 189–207.
Bratkowski T., Musica sacra w liturgii, „Studia Loviciensia” 13 (2010), s. 57–68.
Broniewski W., O kontemplacji (2), „Kwartalnik Artystyczny” 11 (2003) nr 4, s. 109–114.
Carbajo Núñez M., La gioia di evangelizzare. Potenzialità della via pulchritudinis e del linguaggio narrativo, „Antonianum” 89 (2014) nr 4, s. 571–609.
Casarella P., „A healthy shock”. Tradition and the epiphany of beauty, w: Tradition as the future of innovation, ed. E. Grimi, Newcastle upon Tyne 2015, s. 220–241.
Dobrzyniak M., Radzyński P., Sacrum profokowane – mysterion vs. Happening. Koegzystencja religii i kultury masowej, „Colloquia Theologica Ottoniana” 1 (2012), s. 189–206.
Dziuba A. F., Sztuka – spotkanie świata ducha i materii, „Studia Loviciensia” 13 (2010), s. 107–115.
Ewangelia w świecie. Orędzie Synodu Biskupów do ludu Bożego, „L’Osservatore Romano” 33 (2012) nr 12, s. 32–33.
Forte B., La „via pulchritudinis” un „ponte” tra fede e culture, w: La via della bellezza. Cammino di evangelizzazione e dialogo, a cura di G. Mura, Città del Vaticano 2006, s. 65–69.
Franciszek, Evangelii gaudium, Città del Vaticano 2013.
Grygiel S., Na ścieżkach prawdy. Rozmawiając z Janem Pawłem II, Poznań 2013.
Herbert Z., Przesłanie Pana Cogito, „Nowa Polszczyzna” 5 (1998), s. 35.
Jan Paweł II, List do artystów, „L’Osservatore Romano” 20 (1999) nr 5–6, s. 4–11.
Jan Paweł II, Mosso dal vivo desiderio, „Ethos” 19 (2006) nr 1–2, s. 15–21.
Jan Paweł II, Powołanie do życia Papieskiej Rady do Spraw Kultury. List do Kardynała Sekretarza Stanu, „L’Osservatore Romano” 3 (1982) nr 5, s. 26–27.
Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, Lublin 1994.
Kiwała K., Muzyka i świętość. Rekonesans, „Ethos” 27 (2014) nr 1, s. 195–213.
Kołakowski L., Cywilizacja na ławie oskarżonych, Warszawa 1990.
Królikowski J., Nieme słowo. Teologia w sztuce, Tarnów 2008.
Kwasniewski P. A., John Paul II on Sacred Music, „Sacred Music” 133 (2006) nr 2, s. 4–22.
Lieggi M., Alfano C., Vangelo e bellezza: evangelizzare attraverso l’arte e la musica, „L’Odegitria” 86 (2010) nr 2, s. 255–263.
Mahrt W., Gregorian chant as a paradigm of sacred music, „Sacred Music” 133 (2006) nr 1, s. 5–14.
Mariański J., Sekularyzacja – desekularyzacja – nowa duchowość. Studium socjologiczne, Kraków 2013.
Osial W., Wizja współczesnej katechezy w nauczaniu papieża Franciszka, „Warszawskie Studia Teologiczne” 27 (2014) nr 1, s. 293–306.
Piquet J. A., L’orecchio pensante. Ascoltare il nome trinitario di Dio. Dal Gregoriano a W. A. Mozart e Ch. Gounod, w: La liturgia alla prova del sacro, a cura di P. Tomatis, Roma 2013, s. 245–276.
Pontificio Consiglio della Cultura, La via pulchritudinis, cammino privilegiato di evangelizzazione e di dialogo, Roma 2006.
Portoghesi P., Sztuka i nowa ewangelizacja, „L’Osservatore Romano” 33 (2012) nr 3, s. 46–48.
Pośpiech R., Edukacja i formacja liturgiczno‑muzyczna, w: Musicam Sacram Promovere, red. R. Tyrała, Kraków 2004, s. 47–64.
Ratzinger J., Nowa pieśń dla Pana, tłum. J. Zychowicz, Kraków 1999.
Ratzinger J., Teologia liturgii. Sakramentalne podstawy życia chrześcijańskiego, tłum. W. Szymona, Lublin 2012.
Sullivan J., The beauty of holiness. Sacred art and the New Evangelization, Washington 2012.
Szupieńko S., Piękno i sztuka – ewangelizacja i Kościół, „Anamnesis” 73 (2013) nr 6, s. 113–119.
Tarnowski K., Muzyka, filozofia, transcendencja, „Znak” 43 (1991) nr 12, s. 98–101.
Twardowski J., O artystach i poezji, w: Jan Paweł II do artystów. Artyści do Jana Pawła II, Lublin 2006, s. 702–712.
Waloszek J., Drogi i bezdroża muzyki kościelnej w Polsce po Soborze Watykańskim II, „Liturgia Sacra” 19 (2013) nr 2, s. 397–405.
Wiśniewski P., Duchowość chorału gregoriańskiego, „Liturgia Sacra” 19 (2013) nr 1, s. 103–118.
Wojtyła K., Ewangelia a sztuka, Kraków–Rzym 2011.
Zając A., Inkulturacja w obszarze muzyki liturgicznej wobec wyzwań współczesnej muzycznej pop‑kultury, w: Musicam Sacram Promovere, red. R. Tyrała, Kraków 2004, s. 65–78.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
