Graduał Priusquam te formarem z Graduału Jana Olbrachta w świetle authenticum fontium gregorianorum
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.3714Słowa kluczowe:
semiologia gregoriańska, chorał gregoriański, interpretacja gregoriańska, graduał Jana Olbrachta, restytucja melodyczna, analiza melodycznaAbstrakt
Współczesny stan wiedzy na temat śpiewu gregoriańskiego zawdzięczamy przede wszystkim badaniom prowadzonym nad najstarszymi rękopisami. Owocem tych badań jest m.in. możliwość analizowania przekształceń, którym ulegał autentyczny repertuar gregoriański na przestrzeni wieków. Jednym z najcenniejszych zabytków liturgiczno‑muzycznych na gruncie polskim jest datowany na początek XVI wieku Graduał króla Jana Olbrachta, przechowywany w Archiwum Kapituły Katedralnej na Wawelu. Analiza graduału Priusquam te formarem, przeznaczonego na święto Narodzin Jana Chrzciciela, pokazuje, jak pochodząca z VIII wieku melodia została uproszczona na przestrzeni lat, tracąc swój gregoriański charakter.Bibliografia
Źródła
Graduale Novum, t. 1: De dominincis et festis, Regensburg–Vaticano 2011.
Graduale Novum, t. 2: De feriis et sanctis, Regensburg–Vaticano 2018.
Graduale Romanum, Sacrosanctae Romanae Ecclesiae de tempore et de sanctis, Roma 1908.
Graduał maryjny ms. 44 Jana Olbrachta, Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej, faksymile.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich (Biblia Tysiąclecia), Poznań–Warszawa 1990.
Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej w: https://vademecumliturgiczne.pl/2017/06/26/konstytucja-o-liturgii-swietej-sacrosanctum-concilium/ (30.03.2020).
St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. Sang. 359: Cantatorium, faksymile.
Ville de Laon, Bibliothèque Municipale, Ms 239: Graduel de Laon, faksymile.
Opracowania
Cardine E., Semiologia gregoriańska, Kraków 2008.
Cardine E., Semiologia Gregoriana, Roma 1979.
Göschl J. B., Graduale Novum Kommentar, Regensburg 2018.
Kasprzyk P., Graduał „Priusquam te formarem” w świetle wybranych źródeł. Praca dyplomowa napisana na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego, Podyplomowe Studia z Monodii Liturgicznej, Kraków 2018.
Klich M., Przebieg melodyczny offertorium „Ave Maria” zachowanego w rękopisie nr 44 Archiwum Krakowskiej Kapituły w świetle wzorców. Praca dyplomowa napisana na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego, Podyplomowe Studia z Monodii Liturgicznej, Kraków 2019.
Miodońska B., Rex Regnum i Rex Poloniae w dekoracji malarskiej Graduału Jana Olbrachta i Pontyfikału E. Ciołka. Z zagadnień ikonografii władzy królewskiej w sztuce polskiej wieku XVI, Kraków 1979.
Popowska M., Graduał maryjny ms. 42 Jana Olbrachta w tradycji krakowskiej – studium źródłoznawcze, Częstochowa 2003.
Saulnier D., The Gregorian Modes, trans. E. Schaefer, Solesmes 2002.
Sławecki M., Główne aspekty śpiewu gregoriańskiego w: M. Bornus-Szczyciński, A. Nowak, M. Sławecki, Monodia, Warszawa 2008.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Paweł Kasprzyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
