Attempts to Limit Pastoral Activity Carried out by the Catholic Clergy of the City of Radom and the Radom District from 1945–1975
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.3103Keywords:
Radom, Radom district, Sandomierz diocese, pastoral activity, communistsAbstract
This article presents the actions of the communist authorities aimed at limiting the activities of the Catholic clergy in Radom and the Radom district from 1945–1975. The research for this article was conducted by the author in the State Archives in Kielce and Radom, the Archives of the Institute of National Remembrance in Kielce and Warsaw and the Archives of the Sandomierz Diocese. The article discusses the following specific issues: surveillance of the preaching activities of priests, preventing religious processions outside the church grounds, attempts to deprive the procession on the feast of Corpus Christ of its solemn character, making it difficult for the faithful to attend services on so-called abol ished holidays and restricting pilgrimages. Despite so many actions aimed at the above-mentioned pastoral forms, the government did not manage to completely limit the contact of the faithful with pastors, which has been clearly demonstrated in this article.
References
Źródła archiwalne:
Archiwum Diecezji Sandomierskiej, Kuria Diecezjalna w Sandomierzu
Akta dotyczące relacji państwo – Kościół (1959–1969), sygn. O-209.
Akta procesji (1930–1979), sygn. L-45.
Akta ogólne I Peregrynacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w Diecezji Sandomierskiej, sygn. L-198.
Akta rozporządzeń diecezjalnych (1948–1952), sygn. O-162.
Sytuacja Kościoła katolickiego w Polsce – kwestionariusz, sygn. O-488.
Archiwum Państwowe w Kielcach
Urząd Wojewódzki w Kielcach
Diecezja sandomierska 1949–1960, sygn. 5.
Nadzór nad Kościołem rzymsko-katolickim. Korespondencja ogólna (1954–1956), sygn. 1043.
Nadzór nad Kościołem rzymsko-katolickim. Korespondencja ogólna (1955), sygn. 1045.
Komitet Wojewódzki PZPR w Kielcach
Sprawy kleru (1970–1975, 1982), sygn. 3459.
Wydział Administracyjny 1951, sygn. 3340.
Archiwum Państwowe w Radomiu
Urząd Wojewódzki w Radomiu
Akta personalne ks. Wojciecha Staromłyńskiego, sygn. spis 13, poz. 291.
Sprawy wyznaniowe pow. Radom (1950–1963), sygn. spis 6, poz. 27.
Sprawy wyznaniowe pow. Radom (1963–1974), sygn. spis 6, poz. 28.
Sprawy wyznaniowe pow. Radom (1962–1969), sygn. spis 6, poz. 29.
Sprawy wyznaniowe pow. Radom (1963–1975), sygn. spis 6, poz. 30.
Sprawy wyznaniowe pow. Radom (1973–1975), sygn. spis 6, poz. 32.
Stowarzyszenie Księży Pallotynów w Radomiu (1956–1974), sygn. spis 17, poz. 241, t. 1.
Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci
Narodowej w Warszawie
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, sygn. IPN BU 01283/663.
Sprawozdania Kielce 1955–1958, sygn. IPN BU 0648/4/1.
Sprawozdania Kielce 1962–1966, sygn. IPN BU 01283/956.
Sprawozdania z pracy operacyjnej Departamentu IV w Kielcach w latach 1962–1966, sygn. IPN BU 0648/6.
Wielka Nowenna. Uroczystości milenijne 17–18.09.66 r. Siedlce, Radom, Święty Krzyż 1–2. 10.66 r., sygn. IPN BU 01283/426.
Zbiórki uliczne 1963–1974, sygn. 15857/631.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Kielcach
Materiały operacyjne dot. uroczystości kościelnych organizowanych w dniu 15 sierpnia w latach 1950-1951 oraz w 1953 r. na terenie woj. kieleckiego, sygn. IPN Ki 015/45.
Materiały operacyjne dot. działalności kleru rzymskokatolickiego w poszczególnych powiatach woj. kieleckiego (1948–1955), sygn. IPN Ki 015/932, t. 1, cz. 4.
Materiały operacyjne dot. działalności kleru rzymskokatolickiego w poszczególnych powiatach woj. kieleckiego (1948–1955), sygn. IPN Ki 015/932, t. 2, cz. 2.
Materiały operacyjne dot. działalności kleru rzymskokatolickiego w poszczególnych powiatach woj. kieleckiego (1948–1955), sygn. IPN Ki 015/932, t. 2, cz. 4.
Materiały operacyjne dot. obchodów uroczystości milenijnych w 1966 r. na terenie woj. kieleckiego, sygn. IPN Ki 014/1049.
Materiały dot. operacyjnego zabezpieczenia parafii i spraw prowadzonych na aktyw katolicki w poszczególnych powiatach woj. kieleckiego w latach 1957–1962, sygn. IPN Ki 015/720, t. 1.
Pielgrzymki do Częstochowy w dniach 13–15 VIII 60 r. oraz w terminach późniejszych do 8 IX 60 r. i od 13 VIII 1962 r. do 8 IX 1962 r., sygn. IPN Ki 014/713.
Materiały dotyczące 258 warszawskiej pieszej pielgrzymki do Częstochowy, sygn. AIPN Ki 014/1222.
Sprawa obiektowa dot. działalności aktywu katolickiego na terenie woj. Kieleckiego (1965–1966), sygn. AIPN Ki 014/53, t. 3.
Sprawa obiektowa kryptonim „Pilica” dot. operacyjnego zabezpieczenia uroczystości peregrynacji obrazu Matki Bożej na terenie diecezji sandomierskiej w okresie od 18.06.1972 do 10.06.1973 r., sygn. AIPN Ki 014/1174, t. 1.
Teczka zagadnieniowa kleru za rok 1958, sygn. 015/675, t. 1.
Teczka zagadnieniowa kleru za rok 1962 i 1963, sygn. 015/703.
Źródła drukowane:
Dekret z dnia 18 sierpnia 1949 r. o zmianie niektórych przepisów o zgromadzeniach, Dz. U. nr 49, poz. 369.
Opracowania:
Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 2, wyd. 3, Opole 1958.
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944–1990. W świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce w latach 1945–1970, Kraków 1995.
Fedorowski K., Inwigilacja aktywności duszpasterskiej księży przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Sandomierzu w latach 1944–1956, „Studia Sandomierskie” 19 (2012), nr 2, s. 6–84.
Gralak L., Pielgrzymki piesze przechodzące przez teren województwa radomskiego w latach 1976–1988 (historia, statystyka, trasy), „Studia Sandomierskie”21 (2014), nr 1, s. 127–167.
Gryz R., Państwo a Kościół w Polsce 1945–1956 na przykładzie województwa kieleckiego, Kraków 1999.
Kowalik S., Ksiądz Roman Kotlarz – zapomniana ofiara bezpieki, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” (2011), nr 4, s. 90–96.
Kowalik S., Kutkowski A., Śmierć nieosądzona. Sprawa księdza Romana Kotlarza, Lublin–Warszawa 2020.
Main I., Trudne świętowanie. Konflikty wokół obchodów świąt państwowych i kościelnych w Lublinie (1944–1989), Warszawa 2004.
Mardyła P., Duszpasterstwo w czasach stalinowskich. Władze komunistyczne wobec działalności duszpasterskiej Kościoła rzymskokatolickiego w archidiecezji krakowskiej w latach 1945–1956, Kraków 2009.
Myszor J., Pielgrzymkowy PRL, w: Przez Morze Czerwone. Kościół w Polsce pod rządami komunistów, cz. 3, Pielgrzymkowy PRL, s. 2 (dodatek IPN do „Gościa Niedzielnego” z 13 VII 2008 r.).
Myszor J., Mirek A., Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL. Suplement, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 2008, t. 41, z. 1, s. 137–176.
Piątkowski S., Radom. Historia miasta, Radom 2005.
Stanaszek B., Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej w latach 1945–1967, t. 1, Problematyka personalno-organizacyjna, Sandomierz 2006.
Stanaszek B., Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej w latach 1945–1967, t. 2, Duszpasterstwo i laicyzacja życia społecznego, Sandomierz 2006.
Stanaszek B., Polityka władz państwowych wobec obchodów świąt kościelnych w diecezji sandomierskiej w czasach stalinowskich, „Studia Sandomierskie” 11 (2004), z. 2, s. 57–79.
Stefaniak J., Postawy duchowieństwa w pow. sandomierskim w ocenie władz państwowych w latach apogeum stalinizmu (1948-1956), „Zeszyty Sandomierskie” 7 (2000), nr 12, s. 25–30.
Wąsowicz J., Ruch pielgrzymkowy z pilskich parafii do sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Skrzatuszu w 80. latach XX w., „Rocznik Skrzatuski” 2 (2014), s. 53–64.
Wilk W., Początki Ruchu Światło-Życie w diecezji sandomierskiej, Sandomierz 2001.
Żaryn J., Ruch pielgrzymkowy na Jasną Górę 1956–1978, w: Częstochowa – dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego, t. 4, Dzieje miasta i klasztoru po 1945 roku, red. K. Kersten, Częstochowa 2007, s. 275–318.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright and full publishing rights without restrictions, and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
