Pięć lat internowania. Biskup lubelski Marian Leon Fulman na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu (1940–1945)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.1638Słowa kluczowe:
biskup Marian Leon Fulman, diecezja lubelska, parafia pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu, druga wojna światowa, okupacja hitlerowskaAbstrakt
Marian Leon Fulman był biskupem diecezji lubelskiej w latach 1918–1945. Gdy wybuchła druga wojna światowa został aresztowany przez Niemców pod fałszywym zarzutem posiadania broni. 27 listopada 1939 roku został skazany przez nazistowskie władze okupacyjne na karę śmierci. Karę tę zamieniono na ciężkie więzienie w Oranienburgu-Sachsenhausen. Biskup przebywał tam od 4 grudnia 1939 roku. Zapewne na skutek interwencji nuncjusza papieskiego w Berlinie bp Fulman został zwolniony z więzienia, ale nie pozwolono mu wrócić do Lublina. Został internowany w Nowym Sączu, gdzie od 25 lutego 1940 roku mieszkał na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty. Miejscowy proboszcz ks. Roman Mazur przyjął go bardzo gościnnie. Biskup Fulman przez pięć lat kierował na odległość diecezją lubelską. Na plebanii miał do dyspozycji dwa pokoje. W jednym z nich została urządzona prywatna kaplica, gdzie biskup wyświęcił sekretnie 37 księży dla diecezji lubelskiej. W czasie internowania, 17 listopada 1943 roku, biskup obchodził jubileusz 25-lecia przyjęcia święceń biskupich. Z tej okazji otrzymał list gratulacyjny od papieża Piusa XII. W maju 1944 roku biskup uzyskał zgodę na powrót do swojej diecezji. Ze względu na podeszły wiek i zły stan zdrowia nie zdołał od razu rozpocząć powrotnej podróży. Wkrótce możliwość tę zablokowały działania na froncie wojennym. Opuścił Nowy Sącz dopiero 9 lutego 1945 roku. Umarł w Lublinie kilka miesięcy później. W 70. rocznicę tego wydarzenia odbyły się w Nowym Sączu uroczystości z udziałem arcybiskupa lubelskiego Stanisława Budzika i biskupa tarnowskiego Andrzeja Jeża. Na świadectwo pobytu bp. Fulmana w Nowym Sączu 9 lutego 2015 roku umieszczono wewnątrz budynku plebanii kościoła pw. św. Małgorzaty specjalną pamiątkową tablicę.Bibliografia
Atlas historyczny (archi)diecezji lubelskiej 1805–2010, red. H. Gapski, Lublin 2011.
Encyklopedia katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski i in., Lublin 1989.
Polski słownik biograficzny, t. 7, red. W. Konopczyński, Kraków 1948–1958.
Polski słownik biograficzny, t. 45, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2008.
Słownik biograficzny, s. 5–9 [mps w Archiwum Archidiecezjalnym Lubelskim].
Słownik polskich teologów katolickich, t. 5, red. L. Grzebień, Warszawa 1983.
Goliński Z., Diecezja w latach 1939–1944. Lublin–Oranienburg–Nowy Sącz–Lublin. Lata 1939–1945 w życiu J.E. Ks. Bpa Fulmana, „Wiadomości Diecezjalne Lubelskie” 22 (1945) nr 3, s. 69–72; 22 (1945) nr 4, s. 102–109; 23 (1946) nr 1, s. 22–23.
List pasterski bpa M. L. Fulmana z 1 grudnia 1918 r., „Wiadomości Diecezjalne Lubelskie” 1 (1918) nr 1, s. 1–19.
Pater Ecclesiae Lublinensis. Studia w 65. rocznicę śmierci biskupa Mariana Leona Fulmana (1866–1945), red. J. R. Marczewski, Lublin 2010.
Starnawski Z., Martyrologium duchowieństwa diecezji lubelskiej w latach 1939–1945.
Walewander E., Biskup Marian Leon Fulman (1866–1945) – życie i dzieło, [w:] Biskup lubelski Marian Leon Fulman. Pedagog trudnych lat, red. E. Walewander, Lublin 2010, s. 123–130.
W Duchu i prawdzie. Wybrane sylwetki Kościoła lubelskiego (1805–2005), red. H. Misztal, Lublin 2005.
Ziółek J., Losy seminariów duchownych i wydziałów teologicznych w latach okupacji hitlerowskiej w Polsce, „Studia Płockie” 13 (1985), s. 72–90.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Jarosław Marczewski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
