Początki krakowskiego kościoła św. Szczepana (przed 1327 r.)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09304Słowa kluczowe:
parafie krakowskie, kult św. Szczepana, Bolesław Krzywousty, Piotr Włostowic, wczesnośredniowieczny kościół drewnianyAbstrakt
The article attempts to identify the relics of a burnt wooden building from the 12th century discovered within the outline of the Gothic St Stephen’s Church in Cracow the oldest founded church of this name in Cracow. Based on indirect indications, the foundation of Krakow’s oldest church St. Stephen was attributed to Duke Boleslaw Krzywousty. All source information on the beginnings of the cult of St Stephen’s relics in early medieval Poland has also been collated.
Bibliografia
I. ŹRÓDŁA
Długosz J., Charakterystyka diecezji krakowskiej. Katedra krakowska [w:] Polska Jana Długosza, H. Samsonowicz (red.), Warszawa 1984, s. 38–46.
Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 3–4: 1039–1139, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 2009.
Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 5–6: 1140–1240, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 2009.
Joannis Długosz senioris canonici cracoviensis Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis nunc primum e codice autographo editus, t. 1: Ecclesia cathedralis cracoviensis; Ecclesiae collegiatarum, Cracoviae 1863.
Joannis Długosz senioris canonici Cracoviensis Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis nunc primum e codice autographo editus, t. 2: Ecclesiae parochiales, Cracoviae 1864.
Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa 1257–1506, cz. 2–4, F. Piekosiński (red.), Kraków 1882.
Kronika Wielkopolska, tłum. K. Abgarowicza, Kraków 2010.
Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, F. Piekosiński, J. Szujski (red.), Kraków 1878.
Przewodnik abo kościołów krakowskich krótkie opisanie, wydany w 1603 z widokami Krakowa, którego już nie ma, Justyna Kiliańczyk-Zięba (oprac.), Kraków 2002.
Rocznik kapituły krakowskiej [w:] Monumenta Poloniae Historica. Pomniki Dziejowe Polski, t. 5: Najdawniejsze roczniki krakowskie i kalendarz, Z. Kozłowska-Budkowa (wyd.), Warszawa 1978, s. VIII–LXI.
Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej (do połowy XV wieku). Społeczeństwo i państwo polskie do połowy XIII wieku, t. 1, G. Labuda, B. Miśkiewicz (oprac.), Poznań 1966.
Z Ortlieba i Bertolda kronik klasztoru zwifalteńskiego [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. 2, A. Bielowski (oprac.), Lwów 1872, s. 1–7.
II. OPRACOWANIA
Banach J., Dawne widoki Krakowa, Kraków 1983.
Bicz-Suknarowska M., Kościół św. Szczepana w świetle wyników architektonicznych nadzorów badawczych dokonanych podczas prac realizacyjnych nowej aranżacji placu Szczepańskiego w 2009 roku, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, 33 (2015), s. 129–136.
Bieniak J., Polska elita polityczna XII wieku (Część II. Wróżda i zgoda) [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 3, S.K. Kuczyński (red.), Warszawa 1985, s. 13–74.
Bieniak J., Polska elita polityczna XII wieku (Część III A. Arbitrzy książąt – Krąg rodzinny Piotra Włostowica [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 4, S.K. Kuczyński (red.), Warszawa 1990, s. 13–107.
Bieniek S., Piotr Włostowic. Postać z dziejów średniowiecznego Śląska, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965.
Bojęś-Białasik A., Czechowicz J., Łyczak M., Szyma M., Krakowski kościół Świętej Trójcy w średniowieczu. Fazy budowy w świetle najnowszych badań, „Rocznik Krakowski”, 88 (2022), s. 275–308
Cetwiński M., Jak Piotr Włostowic króla Rusi pojmał w niewolę, Wrocław–Lutynia 2021.
Dorszewski P.H., Uposażenie i działalność gospodarcza klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie do początku XVI wieku, Olsztyn 2013.
Dubis E., Cmentarzysko wczesnośredniowieczne na placu Szczepańskim, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, 33 (2015), s. 73–96.
Gałuszka T., Przybycie św. Jacka Odrowąża do Krakowa w 1222 roku w świetle nowo odkrytego źródła, „Roczniki Historyczne”, 88 (2022), s. 55–76.
Głowa W., Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe na Rynku Głównym w Krakowie, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, 28 (2010), s. 129–144.
Goras M., Historia kościoła św. Szczepana, „Krzysztofory. Zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, 33 (2015), s. 137–150.
Goras M., Zaginione gotyckie kościoły Krakowa, Kraków 2003.
Gwiazda T., Tempus edax rerum. Utracone kościoły Krakowa wzniesione w okresie od X do XVIII wieku, Rzeszów 2020.
Jamroz J.S., Średniowieczna architektura dominikańska w Krakowie, „Rocznik Krakowski”, 41 (1970), s. 5–28.
Koczerska M, Zbigniew Oleśnicki i kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu (1423–1455), Warszawa 2004.
Kozłowska Z., Założenie klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie, „Rocznik Krakowski”, 20 (1926), s. 1–19.
Labuda G., Zaginiona kronika z pierwszej połowy XIII wieku w Rocznikach Królestwa Polskiego Jana Długosza. Próba rekonstrukcji, Poznań 1983.
Lechowicz Z., Kościół p. św. Szczepana i św. Urszuli w Skrzynnie [w:] Początki architektury sakralnej w Polsce Centralnej, cz. 2: Zapilicze i Sieradzkie, L. Kajzer (red.), Łódź–Warszawa 2013, s. 139–166.
Lenkiewicz T., Badania archeologiczne prowadzone na Rynku Głównym w Krakowie w latach 1961–1963, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 12 (1964), s. 159–164.
Loenertz R.J., Żywot świętego Jacka autorstwa lektora Stanisława jako źródło historyczne [w:] Święty Jacek Odrowąż. Studia i Źródła. Skarby dominikańskie, M. Zdanek (red.), Kraków 2007, s. 29–68.
Myszka M., Dawne cmentarze Krakowa w świetle badań archeologicznych [w:] Krakowska Teka Konserwatorska, t. 3: Cmentarz Rakowicki w Krakowie, Kraków 2003, s. 121–134.
Niemiec D., Szyma M., Rec.: Monika Bober, Architektura przedromańska i romańska w Krakowie. Badania i interpretacje, „Biuletyn Historii Sztuki”, 71 (2009), s. 590–595.
Niemiec D., Średniowieczny rynek krakowski, „Alma Mater”, 109 (2008), s. 84–90.
Niewiński A, Przestrzeń kościelna w topografii średniowiecznego Krakowa. Próba syntezy, Lublin 2004.
Noviciat des Jésuites de Cracovie, Pologne : plan des parties construites et à construire, après 1585, http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb423138592 [dostęp: 5.12.2022].
Paszenda J., Budowle jezuickie w Polsce XVI–XVIII w., t. 3, Kraków 2006.
Plezia M., Palatyn Piotr Włostowic. Sylwetka z dziejów Śląska w XII wieku, Warszawa 1947.
Radwański K., Kraków przedlokacyjny. Rozwój przestrzenny, Kraków 1975.
Radwański K., Sprawozdanie z badań nad przedlokacyjnym Krakowem prowadzonych w 1965 r., „Materiały Archeologiczne”, 8 (1967), s. 253–255.
Radwański K., Sprawozdanie z badań nad przedlokacyjnym Krakowem w 1963 r., „Materiały Archeologiczne”, 6 (1965), s. 212–213.
Radwański K., Sprawozdanie z badań nad przedlokacyjnym Krakowem w 1964 roku, „Materiały Archeologiczne”, 7 (1966), s. 274–276.
Rajman J., Kraków – zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, Kraków 2004.
Rajman J., Średniowieczne patrocinia krakowskie, Kraków 2002.
Rożek M., Nie istniejące kościoły Krakowa, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 33 (1984), s. 95–120.
Spież J.A., Św. Jacek Odrowąż, Kraków 2007.
Starnawska M., Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 2008.
Szyma M., Kościół i klasztor dominikanów w Krakowie. Architektura zespołu klasztornego do lat dwudziestych XIV wieku, Kraków 2004.
Urban J., Relikwie świętych w katedrze na Wawelu do XVIII wieku w świetle źródeł drukowanych [w:] Relikwie. Fundamenty–Rzeczywistość–Perspektywy, S. Drzyżdżyk, M. Gilski, M. Cholewa (red.), Kraków 2020, s. 243–279.
Wieczorek S., Zwiefalten i Polska w pierwszej połowie XII wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 103 (1996), s. 23–55.
Zabielska A., Architektura i sztuka zburzonego kościoła świętego Szczepana w Krakowie, Kraków 2011.
Zaitz E., Kraków u progu drugiego tysiąclecia [w:] Dzieje Podkarpacia, t. 5: Początki chrześcijaństwa w Polsce, J. Gancarski (red.), Krosno 2001, s. 109–159.
Zaitz E., Osadnictwo wczesnośredniowieczne na terenie Krakowa [w:] Kraków w chrześcijańskiej Europie X–XIII w., E. Firlet (red.), Kraków 2006, s. 220–272.
Zdanek M., Szkoły i studia dominikanów krakowskich w średniowieczu, Warszawa 2005.
Żywczak D., Biskup krakowski Jan Grotowic (ok. 1280-1347), Kraków 2022.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
