Битва за Днепр в годы Второй мировой войны. Новое концептуальное видение проблемы
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09301Słowa kluczowe:
battle, Dnipro, Dnipro frontier, Red Army, Wehrmacht, a turning point in the Second World WarAbstrakt
The article is devoted to the Battle of the Dnipro – one of the largest on the eastern (German-Soviet) front during World War II. Traditionally, Soviet and post-Soviet militarist historians, describing the confrontation between the Workers’ and Peasants’ Red Army and the Wehrmacht on the Dnipro as a turning point, are unanimous that the battle was its end, the crowning achievement of the Red Army at Stalingrad and Kursk Bulge. Reducing the scale and significance of the battle for the Dnipro, the Soviet historical and propaganda machine resorted to artificially reducing its chronological boundaries, and thus the covered areas. In research, the author raises the question of the need for a scientific rethinking of the Battle of the Dnipro – expanding its chronological and territorial boundaries, and objective determination of its military-political, economic, and historical significance. The article is prepared to take into account modern scientific ideas about the event and is based on historical sources.
Bibliografia
I. ISTOCHNIKI
XXVI godovshchina Velikoy Oktyabr’skoy Sotsialisticheskoy revolyutsii. Doklad Predsedatelya Gosudarstvennogo Komiteta Oborony tovarishcha I.V. Stalina na torzhestvennom zasedanii Moskovskogo soveta deputatov trudyashchikhsya s partiynymi i obshchestvennymi organizatsiyami g. Moskvy 6 noyabrya 1943 goda, «Izvestiya», 7 noyabrya (1943), s. 1–2.
Bessmertnyy podvig, «Izvestiya», 17 oktyabrya (1943), s. 1.
Bitva za Pravoberezhnuyu Ukrainu, «Izvestiya», 27 oktyabrya (1943), s. 1.
Geroi bitvy za Dnepr, «Krasnaya zvezda», 17 oktyabrya (1943), s. 1.
Geroi boyov za Ukrainu, «Pravda», 18 oktyabrya (1943), s. 1.
Grechko A.A., V boyakh za stolitsu Ukrainy, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 11 (1963), s. 1–17.
Konev I.S., Zapiski komanduyushchego frontom, Moskva 1991.
Kravchenko A.G., Tankisty forsiruyut Dnepr, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 9 (1963), s. 63–65.
Manshteyn E., Uteryannyye pobedy, Moskva 2010.
Moshlyak I.N., Gvardeytsy, kak vsegda, vperedi, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 9 (1963), s. 57–59.
Moskalenko K.S., Na Yugo-Zapadnom napravlenii. 1943–1945. Vospominaniya komandarma, Moskva 1972.
Perechen’ svedeniy, zapreshchonnykh k opublikovaniyu v otkrytoy pechati i po radio, Moskva 1949.
Prikaz Verkhovnogo Glavnokomanduyushchego, 23 fevralya 1944 g., g. Moskva, «Krasnaya zvezda», 23 fevralya (1944), s. 1.
Rokossovskiy K.K., Soldatskiy dolg, Moskva 2014.
Sharokhin M.N., Forsirovaniye Dnepra armiyey s khodu, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 9 (1963), s. 54–57.
Sharokhin M.N., Forsirovaniye Dnepra voyskami 37-y armii, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 10 (1968), s. 64–74.
Shpeyer A., Vospominaniya, Smolensk 1998.
Umanskiy T., Zakhvat lyutezhskogo platsdarma, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 9 (1963), s. 60–63.
Vasilevskiy A.M., Delo vsey zhizni, Moskva 1978.
II. LITERATURA
Berezhinskiy V.G., Bitva za Dnepr (25 avgusta–23 dekabrya 1943 g.), Kiyev 2002.
Bitva za Dnepr 1943 [v:] Bol’shaya sovetskaya entsiklopediya, t. 14, B.A. Vvedenskiy (red.), Moskva, 1952, s. 573.
Bitva za Dnepr, 1943 [v:] Velikaya Otechestvennaya voyna 1941–1945. Entsiklopediya, M.M. Kozlov (red.), Moskva 1985, s. 98–100.
Bitva za Dnipro 1943 [v:] Ukrains’ka radyans’ka yentsiklopediya, t. 1, M.P. Bazhan (red.), Kiev 1959, s. 544–545.
Chalik Y., Epopeya massovogo geroizma, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 9 (1963), s. 48–53.
Golikov S.Z., Vydayushchiyesya pobedy Sovetskoy Armii v Velikoy Otechestvennoy voyne, Moskva 1954.
Gritsyuk V.M., Lisenko O.Ye., Bitva za Dnipro, «Víche» 24 (2013), s. 2–4.
Gritsyuk V.M., Lisenko O.Ye., Bitva za Dnipro, «Víche» 23 (2013), s. 59–61.
Grylev A.N., Dnepr–Karpaty–Krym, Moskva 1970.
Isayev A.V., Osvobozhdeniye 1943. «Ot Kurska i Orla voyna nas dovela…», Moskva 2013.
Isayev F.M., Bitva za Dnepr, Moskva 1944, 28 s.
Isayev F.M., Bitva za Dnepr, Moskva 1944, 32 s.
Istoriya Velikoy Otechestvennoy voyny Sovetskogo Soyuza 1941–1945 gg., t. 3: Korennoy perelom v khode Velikoy Otechestvennoy voyny (noyabr’ 1942–dekabr’ 1943 gg.), YU.P. Petrova (red.), Moskva 1964.
Istoriya vtoroy mirovoy voyny 1939–1945, t. 12: Itogi i uroki vtoroy mirovoy voyny, S.A. Tyushkevich (red.), Moskva 1982.
Koltunov H.A., Kyevskaya nastupatelʹnaya operatsyya (k 25-y hodovshchyne osvobozhdenyya horoda), «Voenno-ystorycheskyy zhurnal», 10 (1968), s. 119–123.
Kovalʹ M.V., Bitva za Dnipro 1943 [v:] Entsyklopediya istoriyi Ukrayiny, t. 1, V.A. Smoliy (red.), Kiev 2003, s. 253–254.
Kovalʹ M.V., Ukrayina v Druhiy svitoviy i Velykiy Vitchyznyaniy viynakh (1939–1945 rr.). Sproba suchasnoho bachennya, Kiev 1994.
Korolʹ V.YU., Bitva za Dnipro y vyzvolennya Kieva. Heroyizm i trahediya (novi aspekty problemy), «Istorychnyy zhurnal», 3 (2003), s. 3–10.
Korolʹ V.YU., «Chorna pikhota» – yak tse bulo, «Istoriya v shkoli», 11–12 (2013), s. 18–26.
Korolʹ V.YU., Vyzvolʹni boyi Chervonoyi armiyi na terytoriyi Ukrayiny (1943–1944 rr.), «Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal», 1 (2005), s. 16–34.
Korotkov H.Y., Bytva za Dnepr y falʹsyfykatory ystoryy, «Voennaya myslʹ», 11 (1968), s. 60–71.
Korsunʹ-Shevchenkovskaya operatsyya, «Sbornyk materyalov po yzuchenyyu opyta voyny (Upravlenyya po yspolʹzovanyyu opyta voyny Heneralʹnoho shtaba Krasnoy armyy)», 14 (1944), s. 3–26.
Kravchuk P.A., Knyha rekordiv pryrody, Lutsʹk 2011.
Lysenko O.YE, Pylyavetsʹ R.I., Bytva za Dnipro u Druhiy svitoviy viyni. Sproba novoyi kontseptualʹnoyi viziyi, «Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal», 4 (2019), s. 88–117.
Mints Y.Y., Velikaya Otechestvennaya voyna, Moskva 1947.
Moshchanskyy Y.B., Osvobozhdenye Pravoberezhnoy Ukrayny, Moskva 2011.
Mukovsʹkyy I.T., Lysenko O.YE., Zvytyaha i zhertovnistʹ Ukrayintsi na frontakh Druhoyi svitovoyi viyny, Kiev 1996.
Novykov A.A., V srazhenyyakh za Dnepr, «Voenno-ystorycheskyy zhurnal», 4 (1968), s. 63–69.
Pechenenko S.F., Forsirovaniye Dnepra 37-y armiyey v rayone Kremenchuga (sentyabr’ – oktyabr’ 1943 g.) [v:] Sbornik voyenno-istoricheskikh materialov Velikoy Otechestvennoy voyny, t. 12, S.P. Platonov (red), Moskva 1953, s. 5–58.
Perehudov V.F., Forsirovaniye Dnepra 52-y armyey v rayone Cherkass (noyabrʹ–dekabrʹ 1943 g.) [v:] Sbornyk voenno-ystorycheskykh materyalov Velykoy Otechestvennoy voyny, t. 12, S.P. Platonov (red), Moskva 1953, s. 59–111.
Rakitskiy A.N., Krusheniye «Vostochnogo vala», «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 9 (1973), s. 10–29.
Shekhovtsov N.I., Bitva za Dnepr, Moskva 1950.
Shekhovtsov N.I., Nastupleniye voysk Stepnogo fronta na krivorozhskom napravlenii v oktyabre 1943 goda, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 10 (1968), s. 28–43.
Shekhovtsov N.I., Koltunov G.A. Bitva za Dnepr 1943 [v:] Sovetskaya voyennaya entsiklopediya, t. 1, A.A. Grechko (red.), Moskva 1976, s. 481–484.
Smirnov S.S., Stalingrad na Dnepre. Ocherk Korsun’-Shevchenkovskoy bitvy, Moskva 1958.
Utkin G.M., Shturm «Vostochnogo vala». Osvobozhdeniye Levoberezhnoy Ukrainy i forsirovaniye Dnepra, Moskva 1967.
Voznenko V.V., Nastupleniye 1-go Ukrainskogo (Voronezhskogo) fronta na Kiyevskom napravlenii v 1943 g. (Kratkiy operativnyy ocherk), S.P. Platonov (red.), Moskva 1951.
Voznenko V.V., Bitva za Dnepr i Kiyevskaya nastupatel’naya operatsiya 1943 goda, «Voyennaya mysl’», 10 (1963), s. 53–69.
«Vostochnyy val» [v:] Velikaya Otechestvennaya voyna 1941–1945. Entsiklopediya, M.M. Kozlov (red.), Moskva 1985, s. 182–183.
Yeromenko A.I., K voprosu ob osveshchenii istorii Vtoroy mirovoy voyny v Zapadnoy Germani [v:] «Protiv fal’sifikatsii istorii Vtoroy mirovoy voyny». Sbornik statey, Moskva 1969.
Yeronin N.V., Bitva v tsifrakh. K 30-letiyu bitvy za Dnepr, «Voyenno-istoricheskiy zhurnal», 9 (1973), s. 45–53.
Zakharov M.V., Kanny na Dnepre, «Voyennyy vestnik», 1 (1969), s. 13–15.
Zemskov I.N., Diplomaticheskaya istoriya Vtorogo fronta v Yevrope, Moskva 1982.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Oleksandr Chornyi
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
