О загадочной корпоративной институции (украинские губернии Российской империи)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09303Słowa kluczowe:
aristocratic guardianship, aristocratic assembly, guardian, jurors of guardianship, propertyAbstrakt
The article deals with the noble guardianship, an estate institution founded by Catherine II, which successfully existed until 1917. The purpose of the article is to reveal its functions and find out the measures taken by the state to modernize it. Guardianship became a flexible means of controlling the status of the estates of the privileged class. The state strove for estates with the loss of their owner to remain in the family and under the control of the guardianship and noble corporation, materially ensuring the upbringing and education of young nobles, potential military and state managers. It disciplined the owners of estates to productive management, not to resort to extravagance, as well as suspended the brutality of the landlords regarding the exploitation of the peasantry, the main tax payer and source of supply of soldiers for the army. In the second half of the 19th–beginning of the 20th centuries guardianship became more active, which is explained by attempts to use it to preserve estates during the transition to market relations. Losing their dominant position, the nobility used guardianship to preserve state identity, protect property, and the state – to collect funds from indebted owners.
Bibliografia
I. ISTOCHNIKI
Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti, f. 1, op. 140, spr. 105, 116.
Derzhavnyy arkhiv Kharkivs’koyi oblasti, f. 220, op. 1, spr. 75.
Tsentral’nyy derzhavnyy arkhiv Ukrayiny u m. Kyyevi, f. 442, op. 521, 1883 r., spr. 11.
Adres-kalendar’ lichnogo sostava pravitel’stvennykh i obshchestvennykh uchrezhdeniy Kiyevskoy gubernii na 1878 god, Kiev 1878.
Blosfel’dt G., Sbornik zakonov o rossiyskom dvoryanstve, Sankt-Peterburg 1901.
Chernigovskogo gubernskogo predvoditelya dvoryanstva gubernskomu sobraniyu dvoryanstva doklady, Chernigov 1914.
Doklady khar’kovskogo gubernskogo predvoditelya dvoryanstva ocherednomu Khar’kovskomu gubernskomu dvoryanskomu sobraniya, Khar’kov 1915.
Fedorov D. V., Na tsarskom puti. (Cherty iz zhizni grafa D. Ye. Osten-Sakena), «Istoricheskiy vestnik», 72 (1898), s. 103–121.
Kalendar’-yezhegodnik «Pridneprov’ye». 1913, Yekaterinoslav 1913.
Khar’kovskiy kalendar na 1914 god, Khar’kov 1914.
Ob»yedinennoye dvoryanstvo. S»yezdy upolnomochennykh gubernskikh dvoryanskikh obshchestv. 1906–1916 gg., t. 1: 1909–1910 gg; t. 2: 1909–1912 gg.; t. 3: 1913–1916 gg., A.P. Korelin (avtor predisl., vved. i komment.), V.V. Shelokhayev (red.), Moskva 2001–2002.
Pamyatnaya knizhka Poltavskoy gubernii na 1916 god, Poltava 1916.
Pamyatnaya knizhka Tavricheskoy gubernii. 1916, Simferopol’ 1916.
Polnoye sobraniye zakonov Rossiyskoy imperii, sobr. 1-ye, t. 34, Sankt-Peterburg 1830; sobr. 2-ye, t. 36–37, Sankt-Peterburg 1863–1865; t. 42, Sankt-Peterburg 1871; t. 48, Sankt-Peterburg 1876; t. 52, Sankt-Peterburg 1879; sobr. 3-ye, t. 8, Sankt-Peterburg 1890; t. 19, Sankt-Peterburg 1902; t. 1922, Sankt-Peterburg 1904.
Selyans’kiy rukh na Ukraí’ní. 1826–1849 rr. Zb. dok. í mater., V.P. Baran, G.V. Boryak, M.Í. Butich ta ín. (upor.), Kiev 1985.
Senators’ka revízíya Kií’vs’koí’ ta Chernígívs’koí’ guberníy: zí shchodennika O. O. Polovtsova (zhovten’ 1880–traven’ 1881), M. Budzar, Y. Koval’ov, D. Tereshchenko (upor.), Kiev 2019.
Storozhenko M., Z mogo zhittya, V. Ul’yanovs’kiy (upor.). Kiev 2005.
Tulub Z.P., Moya zhizn’, Kiyev–Parizh–Dakar 2013.
Ves’ Yugo-Zapadnyy kray, Kiyev [1914].
Vol’man I., Opeka i popechitel’stvo: Prakticheskoye rukovodstvo: Sbornik deystvuyushchikh v imperii zakonov ob opekakh i popechitel’stvakh, Sankt-Peterburg 1913.
II. LITERATURA
Bekker S., Mif o russkom dvoryanstve. Dvoryanstvo i privilegii poslednego perioda imperatorskoy Rossii, Moskva 2004.
Bovua D., Gordiyev uzel Rossiyskoy imperii. Vlast’, shlyakhta i narod na Pravoberezhnoy Ukraine (1793–1914), M.A. Krisan’ (red.), Moskva 2011.
Gulyayev P., Ob opekakh, uchrezhdayemykh na osnovanii uzakoneniy nad imeniyami dvoryan i gradskikh zhiteley, Sankt-Peterburg 1831.
Illyashevich L.V., Kratkiy ocherk istorii khar’kovskogo dvoryanstva, Khar’kov 1885.
Ivanova N.A., Zheltova V.P., Soslovnoye obshchestvo Rossiyskoy imperii (XVIII–nachalo XX veka), Moskva 2009.
Kocherhin I., Katerynoslavs’ke dvoryanstvo v umovakh transformatsiyi sotsial’nykh vidnosyn (druha polovyna XIX–pochatok XX st.), Dnipro 2016.
Kocherhin I., Oleksandr Pol’. Mriyi, spravy, spadshchyna, Dnipro 2002.
Korchmyna E.S., Instytut dvoryanskoy opeki v Ryazanskoy hubernyy v kontse XVIII-pervoy polovyne XIX veka, «Trudy Istoricheskogo fakul’teta Sankt-Peterburgskogo universiteta», 9 (2012), s. 7–12.
Korelin A.P., Dvoryanstvo v poreformennoy Rossii. 1861–1904, Moskva 1979.
Nikotin A.Y., Stoletnyy peryod (1772–1872) russkoho zakonodatel’stva v vossoedynennykh ot Pol’shy hubernyyakh y zakonodatel’stvo o evreyakh (1649–1876), t. 1, Vyl’na 1886.
Omel’chenko O., «Zakonnaya monarkhiya» Ekateryny Vtoroy. Prosveshchennyy absolyutyzm v Rossiy, Moskva 1993.
Pavlovskiy Y.F., K ystoriy poltavskoho dvoryanstva (1802–1902), t. 2, Poltava 1907.
Prots’ N.V., Dvoryanstvo Kharkivs’koyi huberniyi druhoyi polovyny XIX–pochatku XX st., Kharkiv 2015.
Romanovych-Slavatynskyy A.V., Dvoryanstvo v Rossyy ot nachala XVIII veka do otmeny krepostnogo prava, Sankt-Peterburg 1870.
Russkoe hrazhdanskoe pravo. Chtenyya D.Y.Meyera, Petrohrad 191510.
Shandra V., Dvoryans’ka opika ta yiyi sotsial’ni praktyky pid chas modernizatsiynykh reform (druha polovyna XIX–pochatku XX st.), «Problemy istoriyi Ukrayiny XIX–pochatku XX st.», 30 (2020), s. 86–117.
Shandra V., Dvoryans’ki ustanovy Pivdenno-Zakhidnoho krayu Rosiys’koyi imperiyi. Formuvannya kadrovoho skladu (druha polovyna XIX–pochatoku XX st.), «Problemy istoriyi Ukrayiny XIX–pochatku XX st.», 27 (2017), s. 7–24.
Tkhorzhevskyy Y.Y., Ystorycheskiy obzor deyatel’nosty Komyteta mynystrov, t. 4: Komytet mynystrov v tsarstvovanye ymperatora Aleksandra III (1881–1894), Sankt-Peterburg 1905.
Vol’man I., Opeka i popechitel’stvo, Sankt-Peterburg 1903.
Vol’man I., Opeka i popechitel’stvo. Prakticheskoye rukovodstvo. Sbornik deystvuyushchikh v imperii zakonov ob opekakh i popechitel’stvakh, Sankt-Peterburg 1913.
Zaruba V.N., Dvoryane Yekaterinoslavskoy gubernii, Dnipro 2016.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
