Muzyka wyrazem duchowości – kilka refleksji na temat korelacji słowa i muzyki w Bachowskim chorale bożonarodzeniowym Lobt Gott, ihr Christen, allzugleich BWV 732
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.3709Słowa kluczowe:
chorał, chorał gregoriański, chorał protestancki, pieśń, pieśń ewangelicka, pieśń luterańska, prozodia, przekład, słowo, śpiew, tłumaczenieAbstrakt
Praca jest próbą odnalezienia szczegółowych zależności słowno-muzycznych w Bachowskim chorale organowym Lobt Gott, ihr Christen, allzugleich BWV 732. Punkt wyjścia stanowi cytat Bacha pochodzący z jego egzemplarza Biblii, traktujący o muzyce określonej jako „nabożna”. Ponieważ analizowany utwór jest opracowaniem luterańskiej pieśni opartej na melodii introitu Puer natus est nobis, wersy pierwszej strofy skonfrontowano z gregoriańską antyfoną. Efektem jest znalezienie chiazmu, widocznego w połączeniu Bachowskiego opracowania trzeciego i czwartego wersu. Przyjęta metoda analizy wzajemnych powiązań słowno‑muzycznych pozwala w dalszej części pracy zaobserwować zdumiewającą kompatybilność użytych środków kompozytorskich z poszczególnymi słowami i sylabami, wskazując jednocześnie na wysoki stopień trudności przekładu na inne języki.Bibliografia
Augustyn z Hippony, Wyznania, tł. Z. Kubiak, Kraków 2018.
Bach J. S., Orgelwerke, Bd. 3: Die einzeln überlieferten Orgelc
The Cambridge Companion to Bach, ed. J. Butt, Cambridge 1997.
Dean L., Vale G. L., Laland K. N., Flynn E. G., Kendal R. L., Human cumulative culture: a comparative perspective, „Biological reviews” 89 (2014) issue 2, s. 284–301.
Dola T., Marcina Lutra soteriologiczna teoria „radosnej wymiany i konfliktu”, „Studia Oecumenica” 17 (2017), s. 133–147.
Forkel J. N., Über Johann Sebastian Bachs Leben, Kunst und Kunstwerke, Lipsk 1802.
Georgiades T., Music and language. The Rise of Western Music as Exemplified in Settings of the Mass, Cambridge 1982.
Graduale Novum, Regensburg 2011.
Klavierbüchlein für Wilhelm Friedemann Bach, Hrsg. W Plath, Kassel 1962.
Küster K., Musik im Namen Luthers. Kulturtraditionen seit der Reformation, Kassel 2017.
Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch, Hrsg. G. Hahn, J. Henkys, Bd. 13, Göttingen 2005.
Pelikan J., Bach wśród teologów, tł. E. Sojka, Katowice 2017.
Pilch M., Chorał protestancki – historia, próby definicji oraz konteksty pojęcia, „Notes Muzyczny” 2017 nr 2, s. 49–76.
Piqué Collado J., Teología y música. Una contribución dialéctico‑trascendental sobre la sacramentalidad de la percepción estetica del misterio, Roma 2006.
Rogall G. F., Hartung J. H., Wasiański J., Nowo wydany Kancyonał Pruski: Zawieraiący w sobie Wybor Pieśni Starych i Nowych, Z ziemi Pruskiey i Brandenburskiey zwyczaynych, https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/91645/edition/85236/content (6.05.2020).
Sawicki B., W chorale jest wszystko, Kraków 2014.
Stevenson R., Protestant church music in America. A short survey of men and movements from 1564 to the present, Norton 1970.
Śpiewnik ewangelicki, Bielsko‑Biała 2002.
Walther J. G., Musicalisches Lexicon oder Musicalische Bibliothec (Leipzig 1732), Faksimile, Kassel 2001.
Williams P., The Organ Music of J. S. Bach. II – Works based on Chorales, Cambridge 1980.
Zasady pisowni słownictwa religijnego, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Tarnów 2004.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Filip Presseisen
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
