Trzecia część ClavierUebung ze zbioru ClavierUebung I-IV wobec twórczości chorałowej Johanna Sebastiana Bacha

Abstrakt

Christophowi Bossertowi udało się udowodnić symetrię w serii zbiorów cyklicznych jako części procesu kompozycyjnego Bacha, które do tej pory nie były znane, na przykład w chorałach ze zbioru Neumeistra, w DWK cz. 1 oraz 2, jak również w trzeciej części zbioru ClavierUbung. Wewnątrz ClavierUebung znajduje się 27 utworów, tworzących za to 29 różnych części według przynależności poszczególnych metrum. Utwór nr 15, chorał Vater unser im Himmelreich, jest centrum o strukturze 40 + 1 + 50 taktów. Proporcja 4 do 5 może być zauważona w nr. 17 do 13, jak również w nr. 11 do 19. Innym rodzajem argumentu przemawiającego za symetriami są obydwie formy trio, nr 9 i 21. W pięciu utworach, nr 4–26, jak również 11–19 oraz 15 jako centrum, zauważalna jest podobna struktura ostatnich 13 taktów lub ich połowy. Często poruszana kwestia tonacji jest wyjaśniona ze względu na układ dźwięków tonicznych, które tworzą linię melodyczną wezwania eleison z części Kyrie, w formie skróconej, w raku i w odwróceniu. Na szczególną uwagę zasługuje pochód utworów od 20 do 23, w tonacjach fis, d, f i e. Z układu dźwięków tonicznych wynika, że utwory manuałowe włącznie z czterema duetami muszą być potraktowane jako strukturalnie należące do całości dzieła.