Sobór Trydencki i nierozerwalność małżeństwa: hermeneutyczne refleksje na temat zasięgu jego doktryny
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.1053Słowa kluczowe:
małżeństwo, kanoniczna forma zawarcia małżeństwa, Sobór Trydencki, Kościół katolickiAbstrakt
Sobór Trydencki dokonał istotnego wkładu w rozwój doktryny i dyscypliny kanonicznej odnoszącej się do sakramentu małżeństwa. Na pierwszy plan wysuwa się potwierdzenie nierozerwalności – sformułowane bardzo wyraźnie w kanonie – wokół którego pojawiły się wątpliwości dotyczące jego wartości doktrynalnej. W artykule poniżej będzie mowa o kryteriach, które pozwolą odpowiednio zinterpretować wartość kanonu trydenckiego.
Bibliografia
Álvarez de las Asturias N., La capacita consensuale per sposarsi nella storia del diritto canonico, [w:] Discrezione di giudizio e capacita di assumere: la formulazione del canone 1095, a cura di H. Franceschi, A. Ortiz, Milano 2013, s. 87–123.
Álvarez de las Asturias N., La formación del vínculo matrimonial de Graciano a Alejandro III: ¿tan sólo una cuestión histórica?, „Ius Canonicum” 53 (2013), s. 621–654.
Álvarez de las Asturias N., Parma M., El favor fidei y el Decreto de Graciano: investigación sobre los orígenes canónicos de la disciplina actual en materia de disolución del vínculo, „Ius Ecclesiae” 26 (2014), s. 311–333.
Anton A., „La recepción” en la Iglesia y ecclesiologia (I), „Gregorianum” (1996) nr 77, s. 57–96.
Aroztegi M., La causa formal del matrimonio según San Buenaventura (IV Sent D 26), Madrid 2012.
Aroztegi M., San Buenaventura sobre el matrimonio. Comentario a IV Sent d 26 cap 6, „Scripta Theologica” 43 (2011), s. 265–296.
Barbaro L., La Petitio oratorum rei publicae Venetiarum circa canones de sacramento matrimonii al Concilio di Trento, „Marcianum” 1 (2005), s. 121–141.
Baura E., La dispensa canonica della legge, Milano 1997.
Benedykt XVI, Discurso a la Rota Romana, 26.01.2008, „Acta Apostolicae Sedis” 100 (2008), s. 84–88.
Bertram M., Decretales de Gregorio IX, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, vol. 2, Pamplona 2012, s. 916–923.
Bosch Carrera J., La Sagrada Congregación del Concilio oraz Thesaurus resolutionum Sacrae Congregationis Concilii, „Cuadernos Doctorales” 2000 nr 19, s. 15–79.
Bressan L., I divorzi nelle chiese orientali. Ricerca storica sull’atteggiamento cattolico, Bologna 1976.
Bressan L., Il canone tridentino sul divorzio per adulterio e l’interpretazione degli autori, Roma 1973.
Canones et decreta Concilii Tridentini ex editione romana a. 1834 repetiti. Accedunt S. Congr. Card. Conc. Trid. Interpretum ex ipso resolutionum thesauro, a cura di J. de Andrea, Napoli 1859.
Clemens VIII, Inst. Sanctissimus z 31.08.1595, [w:] Codicis Iuris Canonici Fontes, a cura di I. Serédi, vol. 1, Tipografía Vaticana, Rzym 1926, s. 343–346.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, Roma 1983.
Conciliorum Oecomenicorum Decreta, a cura di G. Alberigo, Bologna 19733.
Concilium Tridentinum, Diariorum, Actorum, Espistolarum, Tractatuum, ed. Societas Goerresiana (Friburgo 1901 i następne).
Concilium Tridentinum, Sessio IV, decretum secundum, [w:] Conciliorum Oecomenicorum Decreta, a cura di. G. Alberigo, Bologna 19733, s. 664.
Concilium Tridentinum, Sessio XXIV. Canones de sacramento matrimonii, [w:] Conciliorum Oecomenicorum Decreta, a cura di G. Alberigo, Bolonia 19733.
Concilium Vaticanum I, const. dog. Dei Filius, [w:] Conciliorum Oecomenicorum Decreta, a cura di G. Alberigo, Bologna 19733, s. 806.
Concilium Vaticanum II, const. dog. Dei Verbum, [w:] Conciliorum Oecomenicorum Decreta, a cura di G. Alberigo, Bologna 19733, s. 973.
Corpus Iuris Canonici, hg. von E. Friedberg, Bd. 1, 2, Lipsiae 1879, Graz 1955.
Denzinger H., Hünermann P., Enrichidion symbolorum definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, Barcelona 1999.
Esmein A., Le mariage en droit canonique, vol. 2, Paris 1935.
Fantappié C., Storia del diritto canonico e delle instituzioni della Chiesa, Bologna 2011.
Fransen P., Divorcio en caso de adulterio en el Concilio de Trento (1563), „Concilium” 55 (1970), s. 249–260
Gaudemet J., Le mariage en Occident. Les moeurs et le droit, Paris1987.
Gaudemet J., Les étapes de la conclusion du lien matrimonial chez Gratien et ses cornmentateurs, [w:] J. Gaudemet, Sociétés et mariage, Strasbourg 1980, s. 379–391.
Grabmann M., Die Geschichte der scholastischen Methode, Bd. 1–2, Freiburg im Breisgau 1909.
Grohe J., Concilio ecumenico, [w:] Dizionario di Ecclesiologia, a cura di G. Calabrese, P. Goyret, O. F. Piazza, Roma 2010, „Concilio Ecumenico”, s. 333–338,
Jan Paweł II, Przemówienie do Trybunału Roty Rzymskiej, 21.01.2000, „Acta Apostolicae Sedis” 92 (2000), s. 350–355.
Jan Paweł II, Przemówienie do Trybunału Roty Rzymskiej, 29.01.2005, „Acta Apostolicae Sedis” 97 (2005), s. 164–165.
Jedin H., Historia del concilio de Trento, vol. 3, Pamplona 1975.
Jedin H., Historia del concilio de Trento, vol. 4/2, Pamplona 1981.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o powołaniu teologa w Kościele (24.05.1990) [oryginał łaciński: „Acta Apostolicae Sedis” 82 (1990), s. 1550–1570].
Kuttner S., Harmony from dissonance: an interpretation of medieval canon law, [w:] S. Kuttner, The history of ideas and doctrines of canon law in the Middle Ages, London 1980, s. 1–16 (1.3).
Kuttner S., The reform of the Church and the Council of Trent, „The Jurist” 1962, nr 22, s. 123–142.
Marti F., „Il favor fidei” nello „ius novum”. Analisi delle fonti normative, „Ius Ecclesiae” (2014) 26, s. 359378.
Metz R., Dissolubilité du mariage dans l’Église catholique du concile de Trente (exclu) a la veille de Vatican II (1564–1959), „Revue de Droit Canonique” 38 (1988), s. 100–133.
Newman J. H., Carta al Duque de Norfolk, Madrid 1996.
Ocáriz F., Sull’adesione al Concilio Vaticano 11, „L’Osservatore Romano” 2.12.2011.
Örsy L., Marriage in canon law. Texts and comments. Reflections and questions, Delaware 1986
Otaduy J. , Interpretación de la ley, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, vol. 4, Pamplona 2012, s. 720–731.
Pani G., Matrimoni e seconde nozze al concilio di Trento, „La Civilitá Cattolica” 3943 (4.10.2014), s. 19–32.
Peri V., Orientalis Varietas: Roma e la Chiese d’Oriente – Storia e Diritto Canonico, Roma 1994.
Pius XI, enc. Castii connubii (31.12.1930), „Acta Apostolicae Sedis” 22 (1930), s. 539–592.
Polanco F. R., Concepto teológico de recepción con vistas a su aplicación al desarrollo posterior al Concilio Vaticano II, „Teología y Vida” (2013) nr 54, s. 205–231.
Posphil V. J., Divorce and remarriage: towards a new catholic teaching, New York 1967.
Procha U., La unión en el segundo concilio de Lyon (1274) y en el concilio de Ferrara-Florencia-Roma (1438–1445), [w:] Historia de los Concilios ecuménicos, red. G. Alberigo, Salamanca 1993, s. 237–262.
Quinque Compilationes Antiquae, hg. von E. Friedberg, Lipsiae 1882, Graz 1956.
Renno E. A., The authoritative text: Raymond of Penyafort’s editing of the Decretals of Gregory IX (1234), New York 2011.
Reynolds P. L., Marriage in the Western Church. The Christianization of marriage during the patristic and early medieval periods, Leiden 1994.
Rincón Pérez T., El matrimonio misterio y signo. Siglos IX-XIII, Pamplona 1971.
Rodríguez P., Lanzetti R., El Catecismo romano: fuentes e historia del texto y de la redacción, Pamplona 1982. Sagrada Congregación de Propaganda Fide, Catecismo según el decreto el Concilio de Trento mandado publicar por San Pio V, Roma 1886, trad. y anotado por A. Machuca Díez, Madrid 1972.
Routhier G., La réception d’un concile, Paris 1993.
Schatz K., Der päptlische Primat. Seine Geschichte von den Ursprüngen bis zur Gegenwart, Würzburg 1990.
Sedano J., Quinque Complilationes Antiquae, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, vol. 6,Pamplona 2012, s. 675–680. Sieben H. J., Definition und Kriterien Ökumenischer Konzilien: 1. Jahrtausend, „Annuarium Historiae Conciliorium” nr 40 (2008), s. 7–46.
Southern R. W., Scholastic humanism and the unification of Europe, vol. 1: Foundations, Oxford 1995.
Tejero E., El matrimonio misterio y signo. Siglos XIV-XVI, Pamplona 1971.
Venut F. S., La recezione del Concilio Vaticano II nel dibattito storiografico dal 1965 al 1985, Torino 2011.
Viejo-Ximénez J. M., Decreto de Graciano, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, vol. 2, Pamplona 2012, s. 954–972.
Viejo-Ximénez J. M., Graciano, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, vol. 4, Pamplona 2012, s. 239–246.
Vitello S., Ricezione, [w:] Dizzionario di Ecclesiologia, a cura di G. Calabrese, Ph. Goyret, O. F. Piazza, Roma 2010, s. 1198–1202.
Witte J., Law and Protestantism. The legal teaching of the Lutheran Reformation, Cambridge 2002.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Nicolás Álvarez de las Asturias
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
