Ochrona danych osobowych w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa w świetle wybranych zasad procesu (cz. 1)
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.19101Słowa kluczowe:
prawo kanoniczne, dane osobowe, udostępnianie danych, nieważność małżeństwa, zasady prawaAbstrakt
W artykule podjęto problematykę zakresu ochrony danych osobowych uczestników procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa w odniesieniu do promulgowanego przez Konferencję Episkopatu Polski dekretu ogólnego w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w Kościele katolickim w kontekście wybranych zasad procesowych. W części pierwszej zweryfikowano hipotezę badawczą, zgodnie z którą metoda regulacji przyjęta przez dekret i polegająca na fragmentarycznej transpozycji norm prawa egzogenicznego (RODO) do prawa endogenicznego Kościoła w zakresie ochrony danych uczestników procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, nie jest koherentna ze specyfiką wymierzania sprawiedliwości w Kościele, które jest zakorzenione w naturze Ludu Bożego, stanowiącego Mistyczne Ciało Chrystusa i żyjącego w Duchu Świętym. De lege ferenda zaproponowano konieczne zmiany w dekrecie ogólnym, co w konsekwencji pozwoli rozwiązać trudności wykładnicze związane z jego stosowaniem w analizowanym zakresie.
Bibliografia
Adamczyk J., Księgi w kurii diecezjalnej w aspekcie kanonicznym, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 25 (2017) nr 2, s. 187–206.
Andrzejewski M., Modele interakcji orzeczeń sądów kościelnych i państwowych w sprawach małżeńskich, „Kościół i Prawo” 10 (2021) nr 2, s. 147–166.
Andrzejewski M., Realizacja zasady kontradyktoryjności w kanonach kodeksu prawa kanonicznego po reformie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa papieża Franciszka (dyspozycyjność i niezawisłość), „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 31 (2021) nr 34, s. 9–32.
Andrzejewski M., Zasada kontradyktoryjności procesu o nieważność małżeństwa na tle zasady „salus animarum” oraz zasady prawdy, „Kościół i Prawo” 8 (2019) nr 2, s. 105–118.
Brzozowska-Pasieka M., Ochrona danych osobowych w sądach – w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2019.
Catechismus Catholicae Ecclesiae, Città del Vaticano 1997; tekst polski: Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002.
Chojara-Sobiecka M., Teologiczne podstawy Dekretu ogólnego KEP z dnia 13 marca 2018 roku w sprawie ochrony osób fizycznych, „Annales Canonici” 15 (2019) nr 1, s. 117–129.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983, „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983) pars 2, s. 1–317; tekst polski: Kodeks prawa kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
Congregazione per i Vescovi, Direttorio per il ministero pastorale dei vescovi Apostolorum successores, Città del Vaticano 2004; tekst polski: Kongregacja ds. Biskupów, Dyrektorium o pasterskiej posłudze biskupów Apostolorum successores, w: Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, red. W. Kacprzyk, M. Sitarz, Lublin 2006, s. 517–711.
Czarnowicz R., Kroczek P., Przetwarzanie danych osobowych w pracy kapelanów szpitalnych wyznania rzymskokatolickiego – wybrane zagadnienia, „Annales Canonici” 17 (2021) nr 17, s. 7–21.
Czelny M., Prawo do prywatności w ustawodawstwie Kościoła katolickiego, w: Prawo do prywatności w Kościołach i innych związkach wyznaniowych, red. T. J. Zieliński, M. Hucał, Warszawa 2019, s. 373–400.
Ćwil B., Prawo do prywatności w Kościele katolickim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” (2010) nr 13, s. 243–260.
Dekret ogólny w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w Kościele katolickim, wydany przez Konferencję Episkopatu Polski w dniu 13 marca 2018 r., podczas 378. Zebrania Plenarnego w Warszawie, na podstawie kan. 455 Kodeksu Prawa Kanonicznego, w związku z art. 18 Statutu KEP, po uzyskaniu specjalnego zezwolenia Stolicy Apostolskiej z dnia 3 czerwca 2017 r., „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 30 (2018), s. 31–45.
Dotti F., Diritti della difesa e contraddittorio: garanzia di un giusto processo? Spunti per una riflessione comparata del processo canonico e statale, Roma 2005.
Erlebach G., Niektóre procesy specjalne, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 5: Księga VII: Procesy, red. J. Krukowski, Poznań 2007, s. 325–372.
Ferdek B., Nauczanie Kościoła katolickiego o nierozerwalności małżeństwa w aspekcie dogmatyczno-historycznym, „Sympozjum” 19 (2010) nr 1, s. 27–39.
Figielski P., Prawo ochrony danych osobowych. Zarys wykładu, Warszawa 2019.
Franciscus PP., Litterae apostolicae motu proprio datae Mitis Iudex Dominus Iesus quibus canones Codicis Iuris Canonici de causis ad matrimonii nullitatem declarandam reformantur, 15.08.2015, „Acta Apostolicae Sedis” 107 (2015) nr 10, s. 958–970; tekst polski: Franciszek, List apostolski motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus reformujący kanony Kodeksu Prawa Kanonicznego dotyczące spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa, Tarnów 2015.
Góralski W., Sakrament małżeństwa w Katechizmie Kościoła Katolickiego, „Ius Matrimoniale” 67 (1996) nr 1, s. 119–132.
Greszata-Telusiewicz M., System kanonicznego prawa procesowego, „Człowiek–Rodzina–Prawo” (2012) nr 1, s. 10–11.
Gręźlikowski J., Realizacja prawa do dobrego imienia i ochrony własnej intymności w Kościele (kan. 220 KPK) w świetle ustawy i instrukcji o ochronie danych osobowych, „Teologia i Człowiek” 19 (2012) nr 1, s. 229–255.
Gręźlikowski J., Stwierdzenie nieważności małżeństwa w Kościele Rzymskokatolickim – teoria i praktyka, „Sympozjum” 14 (2010) nr 1, s. 75–102.
Grocholewski Z., Specyfika wymiaru sprawiedliwości w Kościele: referat wygłoszony z okazji otrzymania tytułu doktora nauk prawnych „honoris causa” Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie w dniu 12 X 1998 r. podczas inauguracji roku akademickiego tejże Uczelni, „Prawo Kanoniczne” 41 (1998) nr 3–4, s. 15–27.
Ioannes Paulus PP. II, Adhortatio apostolica ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius Ecclesiae Catholicae: de Familiae Christianae muneribus in mundo huius temporis Familiaris consortio, 22.11.1981, „Acta Apostolicae Sedis” 74 (1982), s. 81–191; tekst polski: Jan Paweł II, Adhortacja Familiaris consortio, w: Adhortacje Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, red. S. Małysiak, Kraków 1996, s. 65–160.
Kacprzyk W., Prawo do prywatności w prawie kanonicznym i prawie polskim, Lublin 2008.
Karsten K., Kilka uwag dotyczących zastosowania dekretu Konferencji Episkopatu Polski o ochronie danych osobowych z 2018 r. do spraw małżeńskich lub rodzinnych, „Annales Canonici” 17 (2021) nr 1, s. 23–37.
Klimkiewicz D., Dorobek polskich kanonistów w przedmiocie materialnego prawa małżeńskiego w latach 1918–1938, Kraków 2020.
Krasuski A., Ochrona danych osobowych na podstawie RODO, Warszawa 2018.
Kroczek P., Przetwarzanie danych osobowych przez podmioty Kościoła katolickiego w Polsce: transfer pomiędzy państwami, Kraków 2020.
Krukowski J., Prawa wiernych do dobrej opinii i do własnej intymności: komentarz do kan. 220 KPK z 1983 r., „Prawo Kanoniczne” 39 (1996) nr 3–4, s. 227–236.
Krukowski J., Sądy w ogólności, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 5: Księga VII. Procesy, red. J. Krukowski, Poznań 2007, s. 12–122.
Krukowski J., Wierni chrześcijanie, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 2/1: Księga II. Lud Boży, red. J. Krukowski, Poznań 2007, s. 15–42.
Krzywkowska J., Prawo do prywatności w ustawodawstwie kościoła Katolickiego, w: Prawo do prywatności w Kościołach i innych związkach wyznaniowych, red. T. J. Zieliński, M. Hucał, Warszawa 2019, s. 339–355.
Logika dla prawników, red. S. Lewandowski, A. Malinowski i inni, Warszawa 2002.
Lubasz D., Zasady, w: RODO. Ogólne Rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz, red. E. Bielak-Jomaa i D. Lubasz, Warszawa 2018, s. 322–463.
Majer P., Ochrona prywatności w kanonicznym porządku prawnym, w: Ochrona danych osobowych i prawo do prywatności w Kościele, red. P. Majer, Kraków 2002, s. 83–123.
Mazurkiewicz P., Ochrona danych osobowych w Kościołach i związkach wyznaniowych w świetle Rozporządzenia 216/679 z dnia 27 kwietnia 2016 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), w: Ochrona danych osobowych w Kościele, red. S. Dziekoński, P. Drobek, Warszawa 2016, s. 19–34.
Michowicz P., Pozakanoniczna odpowiedzialność wyższego przełożonego zakonnego, Kraków 2019.
Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła Katolickiego w Polsce. Instrukcja opracowana przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz sekretariat Konferencji Episkopatu Polski, Warszawa 2009.
Ozorowski E., Jana Pawła II rozumienie sakramentu w odniesieniu do małżeństwa, „Studia nad Rodziną” 15 (2011) nr 1–2 (28–29), s. 7–14.
Paprocki T., The Method of Proceeding in Administrative Recourse and in the Removal or Transfer of Pastors [cc. 1732–1752], w: New Commentary on the Code of Canon Law, eds. J. P. Beal, J. A. Coriden, T. J. Green, New York–Mahwah 2000, s. 1818–1847.
Parlament Europejski i Rada (UE), Rozporządzenie 216/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), Dz. Urz. L 119 z 4.05.2016 r.
Pastwa A., Teologiczny fundament sakramentalności małżeństwa: „in fieri” oraz „in facto esse”, „Prawo Kanoniczne” 46 (2003) nr 3–4, s. 65–85.
Paździor S., Przyczyny psychiczne niezdolności osoby do zawarcia małżeństwa w świetle k. 1095, n. 3, Lublin 2009.
Pieron B., Art. 7 – Normy generalne, w: Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus” papieża Franciszka, red. P. Skonieczny, Tarnów 2015, s. 227–233.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich (Biblia Tysiąclecia), Poznań 2002.
Pokorski K., Pojęcie niezdolności do zawarcia małżeństwa z przyczyn natury psychicznej (kan. 1095 n. 3 KPK), „Colloquia Theologica Ottoniana” (2018) nr 2, s. 129–143.
Pontificium Consilium de Legum Textibus, Instructio servanda a tribunalibus dioecesanis et interdioecesanis in pertractandis causis nullitatis matrimonii Dignitas connubii, 25.01.2005, „Communicationes” 37 (2005), s. 11–92; tekst polski: Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007.
Przewodnik po nowych przepisach dotyczących ochrony danych osobowych dla osób pełniących posługę w Kościele katolickim na terytorium Polski (stan prawny na dzień 25 maja 2018 roku). Materiały pomocnicze przygotowane dla uczestników szkolenia w Archidiecezji Lubelskiej, http://pliki.diecezja.lublin.pl/ODO/ochrona_danych_osobowych_szkolenie.docx.pdf (01.03.2021).
Regulamin sądu diecezjalnego w Elblągu, https://diecezja.elblag.pl/assets/PRAWO-DIECEZJALNE-DOKUMENTY/Regulamin-Sadu-Diecezjalnego-2020.doc. (01.06.2021).
Regulamin sądu diecezjalnego w Opolu, https://www.diecezja.opole.pl/index.php/files/194/S%C4%85d-Diecezji-Opolskiej/18/Regulamin-SDO.pdf. (01.06.2021).
Romanko A., Protection of Personal Data Processed by the Catholic Church in Poland, „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” (2016) nr 9, s. 166–182.
Rozkrut T., Kanoniczny proces o nieważność małżeństwa: proces sporny czy proces specjalny?, „Prawo Kanoniczne” 53 (2010) nr 3–4, s. 171–183.
Rozkrut T., Odpowiedzialność biskupa diecezjalnego, metropolity oraz konferencji biskupów za współczesny proces małżeński, w: Proces małżeński według motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus”, red. J. Krajczyński, Płock 2015, s. 37–52.
Ryguła P., Ochrona danych osobowych w procesie o nieważność małżeństwa kanonicznego w sądach Kościoła katolickiego w Polsce, w: Internet. Przetwarzanie danych osobowych. Processing of personal data, red. K. Czaplicki, G. Szpor, Warszawa 2019, s. 165–175.
Sacrosanctum Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Constitutio pastoralis de Ecclesia in mundo huius temporis Gaudium et spes, 7.11.1965, „Acta Apostolicae Sedis” 58 (1966), s. 1025–1115; tekst polski: Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2008, s. 824–981.
Skonieczny P., Pojęcie dobrego imienia (bona fama) w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. Jana Pawła II na podstawie kan. 220, „Prawo Kanoniczne” 52 (2009) nr 1–2, s. 59–84.
Skonieczny P., Zakres podmiotowy Dekretu ogólnego KEP z 13 marca 2018 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w Kościele katolickim. Prawnoporównawczy punkt widzenia, „Annales Canonici” 14 (2018) nr 1, s. 69–86.
Skrzypkowski D., Troska duszpasterska Kościoła o osoby pozostające w związkach niesakramentalnych, „Studia Gdańskie” (2005–2006) nr 18–19, s. 221–253.
Sosnowski A., Art. 1/ Tytuł I Właściwość sądu i trybunały, w: Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus” papieża Franciszka, red. P. Skonieczny, Tarnów 2015, s. 55–83.
Stankiewicz A., Artykuły wstępne, w: Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007, s. 23–33.
Sztychmiler R., Ochrona prawa do dobrego imienia i własnej intymności w kanonicznym prawie małżeńskim i rodzinnym, „Ius Matrimoniale” 16 (2005) nr 10, s. 139–156.
Sztychmiler R., Sakramentalność małżeństwa w perspektywie prawnokanonicznej, „Studia Teologii Dogmatycznej” (2016) nr 2, s. 85–105.
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1347.
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, t.j. Dz. U. Nr 98 poz. 1070.
Walencik D., Dekret ogólny Konferencji Episkopatu Polski w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w Kościele katolickim, w: Prawo do prywatności w Kościołach i innych związkach wyznaniowych, red. T. J. Zieliński, M. Hucał, Warszawa 2019, s. 15–48.
Wenz W., Proces o nieważność małżeństwa według Motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus” papieża Franciszka w tradycji kanonicznej, Wrocław 2016.
Wolska-Bagińska A., Ochrona danych osobowych w polskim procesie karnym, Warszawa 2019.
Wolska-Bagińska A., Szczególne formy przetwarzania danych osobowych w procesie cywilnym i karnym, w: Ochrona danych osobowych w sądach i prokuraturze, red. A. Grzelak, Warszawa 2019, s. 117–169.
Wroceński J., Godność osoby ludzkiej podstawą prawa do wolności religijnej, „Prawo Kanoniczne” 59 (2016) nr 3, s. 3–18.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 2002.
Żurowski M., Nowe prawo małżeńskie Kościoła katolickiego (refleksje wstępne), „Prawo Kanoniczne” 27 (1984) nr 1–2, s. 245–253.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
