Unknown designs from the collection of the Na Piasku Carmelite Monastery in Kraków
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.29204Słowa kluczowe:
Kraków, ołtarze, projekty, wzory, XVIII wiekAbstrakt
Artykuł został poświęcony pięciu projektom ołtarzy, jakie zostały odkryte w klasztorze Karmelitów Trzewiczkowych “Na Piasku” w Krakowie. Brak jakichkolwiek informacji o pochodzeniu rysunków uniemożliwia określenie ich przeznaczenia do konkretnego kościoła. Odnalezione rysunki, które można datować od początków XVIII wieku po lata 70. tego stulecia, prezentują odmienne rozwiązania artystyczne i zostały wykonane przez różnych artystów. Przy założeniu, że były one przeznaczone dla świątyń w historycznej Małopolsce, prace te w znaczącym stopniu zwiększają liczbę szkiców zachowanych i publikowanych w dotychczasowej literaturze. Przynajmniej jeden z nich został ewidentnie wykonany przez artystę niemieckojęzycznego, pozostałe wydają się być dziełami snycerzy (bądź stolarzy) cechowych albo zakonnych. Można rozważać hipotezę, że stanowiły one część podręcznego zbioru szkiców, jaki mógł należeć na przykład do brata Grzegorza Kaczyrka, wielokrotnie notowanego w latach 1742–1770 w archiwaliach klasztoru “Na Piasku” w Krakowie, jako wykonującego (i projektującego) retabula w krakowskiej świątyni.
Bibliografia
.550 lat OO. Bernardynów w Tarnowie 1459–2009, ed. by F. Rydzak, Tarnów 2016.
Betlej A., Dworzak A., Abrys, delineatio, kopersztych… czyli “przednie rysowane, godne poszanowania, dobrych magistrów rysunki”. Projekty dzieł małej architektury ze zbiorów krakowskich, Kraków 2014.
Betlej A., Nieznany projekt nagrobka Jana Aleksandra Lipskiego, “Studia Waweliana” 5 (1996), pp. 191–192.
Betlej A., Paweł Giżycki SJ. Architekt polski XVIII wieku, Kraków 2001.
Betlej A., Stare tarnowskich ołtarzów abrysy”, “Pietas et Studium” 5 (2015), pp. 255–261.
Betlej A., Uwagi na temat twórczości architektonicznej M. Urbanika, “Modus. Prace z historii sztuki” 3 (2002), pp. 5–26.
Betlej A., Walczak M., Giacomo Baston — nieznany architekt na usługach Janusza Ostrogskiego, in: Artyści włoscy na ziemiach południowo--wschodniej Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych, ed. by P. Łopatkiewicz, Rzeszów–Łańcut 2016, pp. 199–224.
Betlej A., Zbiór augsburskich “rycin ornamentalnych”, Kraków 2003.
Błachut A. J., Plany kościołów i klasztorów reformackich z XVII i XVIII w. w Archiwum Prowincji Franciszkanów-Reformatów w Krakowie, “Studia Franciszkańskie” 3 (1988), pp. 171–192.
Brzezina K., Rzeźba i mała architektura sakralna księstw opawskiego i karniowskiego w XVIII wieku, Kraków 2005 (Ars Vetus et Nowa, 16, ed. by W. Bałus).
Dettloff A., Dettloff P., Domus Aurea. Architektura i sztuka dominikańskiego sanktuarium Matki Bożej w Gidlach 1516–2016, Warszawa 2016.
Dettloff A., Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII w.: twórcy, nurty i tendencje, Kraków 2013.
Dettloff A., Zespół osiemnastowiecznych ołtarzy bocznych w kościele Karmelitów na Piasku w Krakowie — próba określenia stanu pierwotnego i kwestia autorstwa, “Rocznik Krakowski” 69 (2003), pp. 123–138.
Dworzak A., Fabrica Ecclesiae Sandomiriensis. Dzieje modernizacji wnętrza kolegiaty sandomierskiej w XVIII wieku w świetle źródeł archiwalnych, Kraków 2016.
Dworzak A., Polejowscy. Karta z dziejów lwowskiego środowiska artystycznego w drugiej połowie XVIII wieku, Warszawa–Kraków 2020.
Kluz P., Korneccy: rodzina artystów i jej działalność w Małopolsce od połowy XVIII do połowy XIX wieku, Warszawa 2022, doctoral dissertation written under the tutelage of Professor Katarzyna Mikocka-Rachubowa at the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences (PAN) in Warsaw.
Kurzej M., A. Dettloff, Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII w.: twórcy, nurty i tendencje, Kraków 2013, Wydawnictwo AFM, Kraków 2013, 384 pp, 442 figs [review], “Modus. Prace z historii sztuki” 15 (2015), pp. 285–290.
Lepiarczyk J., Wczesna działalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego: projekty barokowe (1769–1775), “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z historii sztuki” 6 (1971) no. 9, pp. 199–224.
Ornament i dekoracja dzieła sztuki, ed. by J. Daranowska-Łukaszewska, A. Dworzak, A. Betlej, Warszawa 2014.
Petrus J. T., Domus Sapientia Leopoliensis, in: Sztuka kresów wschodnich, vol. 3, ed. by J. K. Ostrowski, Kraków 1998, pp. 227–224.
Sito J., Johanna Georga Plerscha nieznany projekt ołtarza głównego w kościele dominikanów w Lublinie, “TECHNE. Seria Nowa” (2018) no. 2, pp. 23–44.
Sito J., Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby Saskiej. Modele Kariery — formacja artystyczna — organizacja produkcji, Warszawa 2014.
Stępień U., Przemiany wnętrza kolegiaty sandomierskiej w pierwszej połowie XVIII wieku w świetle nowo odkrytych archiwaliów, in: Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, ed. by A. Betlej, K. Brzezina-Scheurer, P. Oszczanowski, Wrocław 2011, pp. 259–268.
Wardzyński M., Rzeźba nowożytna w kręgu Jasnej Góry i Polskiej Prowincji Zakonu Paulinów 1720–1675, vol. 1–2, Warszawa 2009.
Wątroba P., Rysunki architektoniczne i dekoracyjne. Tylman van Gameren, vol. 1–2, Warszawa 2019.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
