Republika Austrii wobec spuścizny Habsburgów
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.3606Słowa kluczowe:
Habsburgergesetz (ustawa o Habsburgach), Wahlrechtsänderungsgesetz, hofärarisches Vermögen, Familienversorgungsfonds, Kaiser-Franz-Joseph-Kron-Fideikommiß, abdykacja i banicja Habsburgów, Karol Habsburg, Zyta Habsburg, Elżbieta Maria HabsburgAbstrakt
Wychodząc od abdykacji Karola Habsburga i jej okoliczności, artykuł podejmuje się anamnezy powstawania ustawy o Habsburgach i konsekwencji jej uchwalenia, i to zarówno w zakresie banicji i emigracji członków rodu, jak i przejęcia, rozdysponowania i przeznaczenia ich majątku, od 1918/19 roku do czasów współczesnych, czyli w kolejnych formach ustrojowych, jakie przechodziła republika austriacka; od pierwszej republiki, poprzez lata faszyzacji kraju i Anschlussu do III Rzeszy, po współczesną republikę (od 1955). Na tej osi czasu, aż finalnie do narodowej wystawy w stulecie abdykacji - „Wyrwy i kontynuacje“ 2019, analizie podlega ambiwalentny stosunek Austriaków do byłej rodziny cesarskiej wraz z konstytutywnym elementem tegoż stosunku: nieprzepracowaną historią Habsburgów w kolektywnej pamięci społeczeństwa austriackiego.
Bibliografia
C. Adams Gulick, Austria from Habsburg to Hitler, vol. 1, Berkeley 1948.
C. Aigner, Das Habsburger-Trauma: das schwierige Verhältnis der Republik Österreich zu ihrer Geschichte, Wien 2014.
H. Andics, Der Fall Otto Habsburg – Ein Bericht, Wien 1965.
F. J. Bister, Majestät, es ist zu spät...: Anton Korošec und die slovenische Politik im Wiener Reichsrat bis 1918, Wien 1995.
J. Bogle, J. Bogle, A Heart for Europe: The Lives of Emperor Charles and Empress Zita of Austria-Hungary, Gracewing Publishing, 1990.
P. Böhmer, R. Faber, Die Erben des Kaisers – Wem gehört das Habsburgervermögen?, Wien 2004.
G. Brook-Shepherd, Um Krone und Reich. Die Tragödie des letzten Habsburgerkaisers, Wien 1968.
P. Broucek, Karl I. (IV.): der politische Weg des letzten Herrschers der Donaumonarchie, 1997.
Dezső Ujváry (ed.), Papers and documents relating to the foreign relations of Hungary, vol. II, January to August 1921. Budapest 1946, No. 114.
Die Familienfideikommiss‐ Errichtungsurkunde vom 6. Februar 1901, [in:] Christoph Schmetterer, Die letztwilligen Verfügungen Kaiser Franz Josephs, [in:] Beiträge zur Rechtsgeschichte Österreichs, (2011), pp. 317–325.
P. Englund, Schöenheit und Schrecken. Eine Geschichte des Ersten Weltkrieges erzaehlt in neunzehn Schicksalen, Reinbek bei Hamburg 2013.
E. Feigl (Hrsg.), Kaiser Karl. Persönliche Aufzeichnungen, Zeugnisse und Dokumente. Wien-München 1984.
Gesetz, womit die Republik Österreich als Bundesstaat eingerichtet wird (Bundes-Verfassungsgesetz) vom 1. Oktober 1920, [in:] Bundesgesetzblatt für die Republik Österreich, No. 1/1920; Gesetzes über die Staats- und Regierungsform von Deutschoesterreich, [in:] Adolf J. Merkl, Die Verfassung der Republik Deutschösterreich. Ein kritisch-systematischer Grundriss, Wien-Leipzig 1919
W. Goldinger, Der geschichtliche Ablauf der Ereignisse in Österreich 1918–1945, [in:] Heinrich Benedikt (Hrsg.), Geschichte der Republik Österreich, Wien 1954.
E.J. Görlich, Der letzte Kaiser, Wien-Wien-Köln.
H.A. Griesser, Konfisziert. Österreichs Unrecht am Hause Habsburg, Wien–Hamburg 1986.
H. D. Gröller: Karl Seitz. 1869–1950. Ein Leben an Bruchlinien , Wien 2005.
Y. Huguenin-Bergenat, Kulturgüter bei Staatensukzession: die internationalen Verträge Österreichs nach dem Zerfall der österreichisch-ungarischen Monarchie im Spiegel des aktuellen Völkerrechts, 2010.
H. Kelsen, M. Jestaedt,Veröffentlichte Schriften 1919-1920, Bd. 5, Mohr Siebeck, 2007
P. Korom, Die Wirtschaftseliten im neuen Wirtschaftskapitalismus: Sozialprofil und Personalverflechtungen, Gratz 2011.
M. Kunstat, J. Sebek, Kirche, Religion und Politik in Österreich und in der Tschechoslowakei im 20. Jahrhundert, Münster 2019.
A. Lhotsky, Die Verteidigung der Wiener Sammlungen, Kultur- und naturhistorischer Denkmäler durch die Erste Republik, [in:] Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung, Vol. 63, Issue 3-4, pp. 614-649.
W. Meyer-Hentrich, Des Kaiser Diamant. [in:] Wolfgang Ebert (Hrsg.), Jäger verlorener Schätze. Abenteuerliche Expeditionen, München 2002.
C. Moos, Habsburg post mortem: Betrachtungen zum Weiterleben der Habsburgermonarchie, Wien 2016.
R. Neck (Hrsg.), Österreich im Jahre 1918. Berichte und Dokumente, R. Oldenbourg Verlag, München 1968.
N. Nemec, Erzherzogin Maria Annunziata (1876-1961): die unbekannte Nichte Kaiser Franz Josephs I., Wien 2010.
W. Pohl, Karl Vocelka, Die Habsburger. Eine europäische Familiengeschichte. Graz-Wien-Koeln 1992; Karl Vocelka, Lynne Heller, Die private Welt der Habsburger: Leben und Alltag einer Familie, Verlag Styria, Graz 1998; Karl Vocelka, Lynne Heller, Die Lebenswelt der Habsburger. Kultur- und Mentalitätsgeschichte einer Familie, Graz, 1997.
J. Rainer, Die Rückführung italienischer Kulturgüter aus Österreich nach dem Ersten Weltkrieg, [in:] Eduard Widmoser, Helmut Reinalter (Hrsg.), Alpenregion und Österreich. Geschichtliche Spezialitäten. (Innsbruck 1976).
M. Rauchensteiner, The First World War and the End of the Habsburg Monarchy, 1914-1918, Wien 2014.
A. Schager-Eckartsau, Die Konfiskation des Privatvermögens der Familie Habsburg-Lothringen und des Kaisers u. Königs Karl., Innsbruck 1922.
B. Schagerl, Friedrich Ritter von Wiesner, Dissertation, University of Vienna, 2012.
D. Schlecht-Nimrich, 1919: Als alles möglich schien, Norderstedt 2019.
A. de Sondheimer: Vitrine XIII – Geschichte und Schicksal der österreichischen Kronjuwelen, Wien–Hamburg 1966.
B. Sutter, E. Bruckmueller, Der Reichsrat, das Parlament der westlichen Reichshälfte Österreich-Ungarns (1861–1918), [in:] Ernst Bruckmüller (Hrsg.): Parlamentarismus in Österreich (=Schriften des Institutes für Österreichkunde, 64), Wien 2001, pp. 60-109.
G. Weiher, H. von Kotze, Regesten, 2015.
F. Weissensteiner, Die rote Erzherzogin. Das ungewöhnlich Leben der Elisabeth Marie, Tochter des Kronprinzen Rudolf, München, 2009.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
