Henryk Rzewuski – w drodze ku polskiej filozofii narodowej
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.1797Słowa kluczowe:
idea narodu, filozofia narodowa, rozum jednostkowy, rozum zbiorowy, intuicja, natchnienie, historia, objawienie Boże, geniusz‑filozofAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie oryginalnej koncepcji filozoficznej autorstwa Henryka Rzewuskiego. Ten XIX‑wieczny polski myśliciel był za życia (i jest nadal) niezwykle kontrowersyjną postacią, oskarżaną o narodową „apostazję” na rzecz carskiej Rosji i szerzenie przekonania o nieodwołalnym końcu państwa polskiego. W niniejszym tekście ukazuję złożoność i ambiwalencję postawy Rzewuskiego wobec sprawy polskiej. Filozof ten sądził, że istotnie państwo polskie nie będzie w stanie uwolnić się spod rosyjskiej zwierzchności politycznej. Równocześnie jednak był gorącym zwolennikiem budowania polskiej filozofii narodowej, która miałaby uchwytywać i rozwijać polskość w sferze idealnej i duchowej. Historia Polski ma być – w obrębie jego koncepcji – materiałem, z którego filozof wychwyci te myśli i wyobrażenia, wokół których krystalizuje się polski duch i które odzwierciedlają jego podstawową ideę moralną. Duch narodu i jego moralna idea spełniają bowiem, zdaniem tego filozofa, funkcję analogiczną do tej, jaką pełni dusza wobec ciała – jest warunkiem życia i jedności jego geopolitycznego „ciała”.Bibliografia
Burke E., O duchu i naturze rewolucji, przeł. A. Wincewicz‑Price, Kraków 2012.
Merta T., Nieodzowność konserwatyzmu. Pisma wybrane, Warszawa 2012.
Między realizmem a apostazją narodową. Koncepcje prorosyjskie w polskiej myśli politycznej, Kraków 2015.
Rzewuski H., Cywilizacja i religia, oprac. A. Wielomski, Biała Podlaska 2009.
Rzewuski H., Mieszaniny obyczajowe przez Jarosza Bejłę, t. 1, Wilno 1841.
Rzewuski H., Pamiątki Soplicy, Poznań 2014.
Rzewuski H., Wędrówki umysłowe. Mieszaniny obyczajowe, Kraków 2010.
Tarnowski S., Henryk Rzewuski. Z odczytów publicznych odbytych we Lwowie w roku 1887, Lwów 1887.
Węgrzyn I., Henryk Rzewuski wobec Rosji i idei słowiańskiej, [w:] Między realizmem a apostazją narodową. Koncepcje prorosyjskie w polskiej myśli politycznej, Kraków 2015, s. 75–97.
Wielomski A., Konserwatyzm. Główne idee, nurty i postacie, Warszawa 2007.
Wielomski A., Prawica w XX wieku, Radzymin 2013.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
