Deformacje sumienia. Pseudonormy w ujęciu Dietricha von Hildebranda

Autor

  • Tadeusz Biesaga Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.2124

Słowa kluczowe:

Dietrich von Hildebrand, pseudonormy, legalizm, anarchizm, antymoralne teorie, antymoralne ideologie, wartości moralne, wartości pozamoralne, odpowiedź na wartość, ja prawe­‑pokorne­‑miłujące, ja pyszne, ja pożądliwe

Abstrakt

Artykuł przedstawia opis pseudonorm moralnych, które w naszej świadomości i w działaniu wypierają właściwe normy moralne oraz wypaczają naszą moralność. Analizuje głównie pseudonormy, które rodzą postawy legalizmu, i przeciwne im postawy anarchizmu moralnego. Pierwsze utożsamiają moralność z prawem stanowionym, w tym szczególnie z prawem karnym, drugie przeciwnie – utożsamiają moralność z tym, co spontaniczne, impulsywne, autentyczne.
Artykuł nie tylko analizuje zakresowe i treściowe zniekształcenia przez substytuty moralności norm moralnych, ale i ujawnia powody powstawania pseudonorm w naszej świadomości. Powodami tymi są wpływ na naszą odpowiedź na wartości ja pysznego i ja pożądliwego oraz przedkładanie wartości pozamoralnych nad wartości moralne.
Zdemaskowanie funkcjonowania pseudonorm w naszej świadomości moralnej jest przydatne nie tylko dla etyki, ale i dla psychologii i pedagogiki, dla samowychowania i rozwoju moralnego.

Biogram autora

  • Tadeusz Biesaga - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tadeusz Biesaga SDB, dr hab., prof. UPJPII – etyk, bioetyk, kierownik Katedry Bioetyki na Wy­dziale Filozoficznym UPJPII. Rozwija per­so­nalistyczną etykę, bioetykę i etykę medyczną. Z punktu widzenia personalizmu realistycznego przeprowadza krytykę utylitaryzmu, socjonomizmu i kontraktualizmu w etyce ogólnej, w bioetyce i etyce medycznej.

Bibliografia

Biesaga T., Dietricha von Hildebranda epistemologiczno­‑ontologiczne podstawy etyki, Lublin 1989.

Biesaga T., Emocjonalna odpowiedź na wartość u podstaw życia moralnego, w: Konteksty podmiotowej świadomości, red. E. Podrez, R. Moń, Olecko 2003 (Episteme, 29), s. 91–100.

Biesaga T., Spór o normę moralności, Kraków 1998.

Biesaga T., Świadomościowe i osobowe warunki odpowiedzialności, w: O odpowiedzialności. Moralny wymiar odpowiedzialności w życiu publicznym, red. J. Pawlica, Kraków 1993, s. 67–74; oraz w: „Studia Philosophiae Christianae” 29 (1993) nr 2, s. 27–37.

Dąbrowski K., Osobowość i jej kształtowanie poprzez dezintegrację pozytywną, Lublin 1984.

Fenomen sumienia, red. D. Adamczyk, Kielce 2012.

Gorczyca J., Dietricha von Hildebranda koncepcja poznania wartości moralnych, „Analecta Cracoviensia” 19 (1987), s. 427–439.

Hildebrand D. von, Christian Ethics, New York 1952; wyd. niem. Ethik, Regensburg 1973 (Gesammelte Werke, 2).

Hildebrand D. von, Fundamentalne postawy moralne, tł. K. Meissner OSB, w: Wobec wartości, Kraków 1984, s. 11–54.

Hildebrand D. von, Graven Images: Substitutes for True Morality, New York 1957; wyd. niem. Substitute für wahre Sittlichkeit, w: Idolkult und Gotteskult, Regensburg 1974, s. 13–190 (Gesammelte Werke, 7).

Hildebrand D. von, Liturgie und Pesönlichkeit, w: Idolkult und Gotteskult, Regensburg 1974, s. 191–300 (Gesammelte Werke, 7).

Hildebrand D. von, Przemienienie w Chrystusie, tł. J. Zychowicz, Kraków 1982.

Hildebrand D. von, Hildebrand A. von, The Art of Living, Chicago 1965.

Kurtek P., Lasota A., Wybrane psychologiczne aspekty struktury i rozwoju sumienia, w: Feno­men sumienia, red. D. Adamczyk, Kielce 2012, s. 53–70.

Murawski K., Jaźń i sumienie. Filozoficzne zagadnienia rozwoju duchowego człowieka w pracach Carla Gustawa Junga i Antoniego Kępińskiego, Wrocław 1987.

Stach R., Sumienie i mózg. O wewnętrznym regulatorze zachowań moralnych, Kraków 2012.

Wiśniewska D., Rodzaje i rola substytutów w moralności w ujęciu Dietricha von Hilde­bran­da, „Logos i Ethos” 2014 nr 2 (37), s. 77–98.

Pobrania

Opublikowane

2017-06-01

Numer

Tom 23 Nr 1 (2017)

Dział

Artykuły

Licencja

Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:

  1. Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
  2. Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie  (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
  3. Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.