Prawda jako subiektywność czy subiektywność prawdy? Problem poznania w filozofii Duńczyka
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.2126Słowa kluczowe:
prawda, przyswojenie, wiedza, działanie, wartościAbstrakt
Koncepcja prawdy subiektywnej, związana z indywiduum, prymatem wewnętrzności nad rozumem, jest wyrazem niezgody na ujmowanie jednostki jako części abstrakcyjnego systemu, w którym znika indywidualność, wolność i miejsce na wewnętrzny kontakt z Bogiem. Zdaniem Duńczyka prawda jako adequatio dotyczy tylko dziedziny nauki. Prawda jako zgodność myślenia i bytu zakłada adekwatny ogląd, ale to tylko stan chwilowy dla poznającego, dlatego Climacus określa taką prawdę mianem aproksymacji. Prawda jako adequatio nie ma zastosowania w dziedzinie tego, co realne, czyli w obszarze ducha i egzystencji. Dlatego poznanie spekulatywne, będące jedynie aproksymacją, jest bezużyteczne z punktu widzenia człowieka egzystującego. Czym jest więc prawda subiektywna w takim kontekście? Człowiek, odnosząc się do danej prawdy, rozważając ją, czyni ją własną, jednocześnie zastanawia się nad swoim stosunkiem do samego siebie wobec niej. Ten ostatni stosunek, to „jak”, jest gwarantem prawdziwości tej prawdy. Prawda jako przyswojenie posiada jeszcze trzeci element, jest to działanie mocą tego, co się przyswoiło i zrozumiało. W swoim rozumieniu prawdy Climacus wskazuje na związek między aksjologią a prawdą subiektywną.Bibliografia
Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 2, tł. zbiorowe, Warszawa 1990.
Filek J., Filozofia odpowiedzialności XX w., Kraków 1996.
Filozofia. Podstawowe pytania, red. H. Schnädelbach, tł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1995.
Frankl V., Homo patiens. Logoterapia i jej kliniczne zastosowanie. Pluralizm nauk a jedność człowieka. Człowiek wolny, tł. R. Czarnecki, Warszawa 1998.
Hegel, Nauka logiki, t. 2, tł. A. Landman, Warszawa 2011.
Inny słownik języka polskiego, t. 2, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
Kierkegaard S., Afsluttende uvidenskabelig Efterskrift til de philosophiske Smuler, Kjøbenhavn 1846.
Kierkegaard S., Albo‑albo, tł. K. Toeplitz, Warszawa 1982.
Kierkegaard S., Dziennik (wybór), tł. A. Szwed, Lublin 2000.
Kierkegaard S., Enten – Eller: Et Livs‑Fragment, udgivet af Victor Eremita, Anden Deel., Kjøbenhavn 1843.
Kierkegaard S., Nienaukowe zamykające post scriptum do Okruchów filozoficznych, tł. K. Toeplitz, Kęty 2011.
Kierkegard S., Okruchy filozoficzne. Chwila, tł. K. Toeplitz, Kęty 2011.
Kierkegaard S., Philosophiske Smuler, eller En Smule Philosophi Af Johannes Climacus, udgivet af S. Kierkegaard, Kopenhagen 1844.
Mackey L., Kierkegaard: A Kind of Poet, Pensylwania 1971.
Malantschuk G., Kierkegaard’s way to the truth. An Introduction to the Authorship of Søren Kierkegaard, Montreal 1987.
Pojman L., The Logic of Subjectivity: Kierkegaard’s Philosophy of Religion, Alabama 1984.
Roberts R., Thinking Subjectively, „International Journal for Philosophy of Religion” 11 (1980) nr 2, s. 71–92.
Słownik języka polskiego, t. 5, red. J. Karłowicz, Warszawa 1915.
Szwed A., Między wolnością a prawdą egzystencji. Studium myśli S. Kierkegaarda, Kęty 1999.
Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles, t. 1, tł. Z. Włodek, W. Zega, Kraków 2003.
Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna, t. 2, tł. P. Bełch OP, Londyn 1963.
Westphal M., Kierkegaard and Hegel, w: The Cambridge Companion to Kierkegaard, eds. A. Hannay, G. D. Marino, Cambridge 1988.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
