Modele wartości godności człowieka i kwestia sprawiedliwości
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.3812Słowa kluczowe:
godność, osoba ludzka, sprawiedliwość, nieskończoność, nieskończenie małe, personalizm, utylitaryzmAbstrakt
W niniejszym artykule podejmujemy próbę przeanalizowania relacji pomiędzy różnymi wartościami godności ludzkiej a sposobem definiowania sprawiedliwości. Rozróżniamy następujące możliwości: godność ma wartość 0 (lub 1/ω), skończoną G lub nieskończoną (rozumianą na dwa sposoby: jako granica i jako liczba hiperrealna K). Przypisanie wartości nieskończonej godności człowieka będzie tożsame z przyjęciem głównych założeń personalistycznych odnośnie do godności osoby. Rozumowanie przeprowadzamy, wykorzystując podstawowe narzędzia modelowania matematycznego. Bierzemy również pod uwagę wartość materialną „warunków początkowych” każdego człowieka, określoną w odniesieniu do danego społeczeństwa i czasu, ale zróżnicowaną dla poszczególnych ludzi. Pokazujemy, że w kontekście problemu sprawiedliwości jest to dodatkowa płaszczyzna badawcza. Proponujemy w efekcie metaetyczną przestrzeń dialogu między personalizmem a utylitaryzmem.
Bibliografia
Arystoteles, Etyka nikomachejska, Warszawa 1982.
Biesaga T., Godność a wolność w antropologii Karola Wojtyły, w: Ku rozumieniu godności człowieka, red. G. Hołub, P. Duchliński, Kraków 2008.
Biesaga T., Godność osoby ludzkiej a normy etyczne, w: Spór o naturę ludzką, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, A. Gudaniec, Lublin 2014, s. 567–584.
Błaszczyk P., Fila M., Cantor on Infinitesimals. Historical and Modern Perspective, „Bulletin of the Section of Logic” 49 (2020) No. 2, s. 149–179, DOI: http://dx.doi.org/10.18778/0138-0680.49.2.03.
Copleston F., Historia filozofii, t. 8, Warszawa 1989.
Dadaczyński J., Pojęcie boskiej wiecznej teraźniejszości w kontekście matematycznej analizy niestandardowej, „Logos i Ethos” 34 (2013), s. 31–43, DOI: http://dx.doi.org/10.15633/lie.167.
Easton W. B., Powers of Regular Cardinals, „Annals of Mathematical Logic” 1 (1970), s. 139–178.
Ehrlich P., The Rise of non-Archimedean Mathematics and the Roots of a Misconception I: The Emergence of non-Archimedean Systems of Magnitudes, „Archive for History of Exact Sciences” 60 (2006), s. 1–121, DOI: 10.1007/s00407-005-0102-4.
Fichtenholz G. M., Rachunek różniczkowy i całkowy, Warszawa 2012.
Gołota S., Dylematy mózgu. Poznanie i emocje w procesach oceny moralnej, Toruń 2019.
Górecki O., Utylitaryzm – doktrynalna analiza ewolucji nurtu, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 14 (2011) nr 1, s. 115–126.
Grygiel W., What is Invariant? On the Possibility and Perspectives on the Evolutionary Theology, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 25 (2018), s. 83–101, DOI: 10.18276/skk.2018.25-05.
Hohol M., Cipora K., Perspektywy i granice ucieleśnionego poznania matematycznego, w: R. Murawski, Filozofia matematyki i informatyki, Kraków 2015, s. 119–140.
Hołub G., Człowiek a świat naturalny. Wokół koncepcji egalitaryzmu gatunkowego Paula W. Taylora, „Logos i Ethos” 32 (2012) nr 1, s. 105–126.
Hołub G., Godność pacjenta jako człowieka – norma podstawowa etyki lekarskiej, „Medycyna Praktyczna” 9 (2013), s. 122–124.
Hołub G., Human Enhancement, the Person, and Posthuman Personhood, „Ethics & Medicine. An International Journal of Bioethics” 32 (2016) No. 3, s. 171–183.
Hołub G., Osoba w labiryncie decyzji moralnych. Bioetyka w perspektywie personalistycznej, Kraków 2014.
Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków 2017.
Jaspers K., Sytuacje graniczne, w: R. Rudziński, Jaspers, Warszawa 1978.
Kowalczyk S., Liberalizm i jego filozofia, Katowice 1995.
Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, Warszawa 2009.
Lee P. S. N., Leung L., Lo V., Xiong Ch., Wu T., Internet Communication Versus Face-to-face Interaction in Quality of Life, „Social Indicators Research” 100 (2011), s. 375–389.
Nelson E., Internal Set Theory, http://web.math.princeton.edu/~nelson/books/1.pdf (20.11.2018).
Nietzsche F., Z genealogii moralności, Łódź–Wrocław 2009–2010.
Mortensen J. N., The Common Good: An Introduction to Personalism, Wilmington 2017.
Pala A., Godność – wolność – miłość: struktura dynamizmu życia osobowego człowieka w ujęciu Karola Wojtyły, „Logos i Ethos” 50 (2019) nr 2, s. 7–25, DOI: http://dx.doi.org/10.15633/lie.3475.
Platon, Państwo, t. 1, Warszawa 1991.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Paryż 1948, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1948.html (20.11.2018).
Robinson A., Non-standard Analysis, Princeton 1996.
Sandel M. J., Sprawiedliwość. Jak postępować słusznie, Warszawa 2013.
Schweitzer A., More from the Primeval Forest, London 1931.
Stoiński A., Przeobrażenia idei sprawiedliwości społecznej. Część III: Sprawiedliwość społeczna jako idea równości i solidarności, „Roczniki Filozoficzne” 66 (2018) nr 1, DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rf.2018.66.1-7.
Stroyan K. D., Mathematical Background: Foundations of Infinitesimal Calculus, New York 1997, http://www.math.uiowa.edu/~stroyan/research.htm (20.11.2018).
Synowiec J., Model argumentacji etycznej w etyce personalistycznej Karola Wojtyły i Tadeusza Stycznia, Kraków 2014.
Szostek A., Wolność – prawda – sumienie, „Ethos” 4 (1991) nr 15/16, s. 32–33.
Tischner J., Etyka solidarności oraz Homo sovieticus, Kraków 2005.
Treliński G., Stosowane matematyki jako problem dydaktyki matematyki, Kraków 1982.
Walton D. N., Ethical argumentation, Lanham–Toronto 2009.
Williams T. D., Bengtsson J. O., Personalism, https://plato.stanford.edu/entries/personalism/ (2.09.2020).
Wojtyła K., Elementarz etyczny, Lublin 1983.
Wojtyła K., Miłość i odpowiedzialność, Lublin 2001.
Woodin H., The Continuum Hypothesis. Part I, „Notices of the AMS” 48 (2001) No. 6, s. 567–576; Part II: „Notices of the AMS” 48 (2001) No. 7, s. 681–690.
Woźniak C., Analiza niestandardowa w mechanice newtonowskiej punktu materialnego, „Journal of Theoretical and Applied Mechanics” 19 (1981), s. 355–374.
Woźniak W., Nierówności społeczne i ich dziedziczenie jako problem strukturalny i polityczny, w: Nierówności społeczne w Polsce, red. B. Kłos, J. Szymańczak, Warszawa 2014.
Wójtowicz K., Status hipotezy continuum w świetle koncepcji Woodina, „Filozofia Nauki” 76 (2011) nr 4, s. 67–82.
Zuziak W., Czy możliwa jest etyka w życiu społecznym? Na marginesie lektury Arystotelesa i Alasdaira MacIntyre’a, „Analecta Cracoviensia” 30/31 (1998/1999), s. 89–102.
Zuziak W., Uczciwość a ideały społeczne. W poszukiwaniu nowego wzorca, „Logos i Ethos” 49 (2019) nr 1, s. 161–179, DOI: http://dx.doi.org/10.15633/lie.3440.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
