Tischnera z Kołakowskim spór o łaskę i wolność

Autor

  • Miłosz Hołda Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.4034

Słowa kluczowe:

Józef Tischner, Leszek Kołakowski, łaska, wolność, augustynizm, pelagianizm, semi­pelagianizm

Abstrakt

Niniejszy tekst traktuje o jednej z odsłon zapoczątkowanego przez Pelagiusza i św. Augustyna sporu o łaskę i wolność. Bohaterami tej odsłony sporu są Leszek Kołakowski i Józef Tischner. Kołakowski, rekonstruując XVII-wieczne dyskusje między jansenistami i molinistami, stawiał pytanie o znaczenie tego sporu dla współczesności. Tischner, krytykując poglądy Kołakowskiego, proponował własne, idące śladem myśli św. Augustyna, rozwiązanie problemu łaski i wolności. W niniejszym tekście umieszczam spór Tischnera z Kołakowskim na tle starszych odsłon sporu i omawiam poglądy obu myślicieli. Podejmuję także próbę rozstrzygnięcia tego sporu oraz wskazuję jego znaczenie dla filozofii wychowania i filozofii polityki.

Biogram autora

  • Miłosz Hołda - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    ks. Miłosz Hołda, dr hab. filozofii, adiunkt w Katedrze Metafizyki i Filozofii Człowieka na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie i wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Jest autorem trzech książek i kilkudziesięciu artykułów naukowych, laureatem Nagrody Prezesa Rady Ministrów za wyróżnioną rozprawę doktorską za rok 2013. Ostatnio opublikował między innymi Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu (Kraków 2020). Specjalizuje się w teologii naturalnej, filozofii człowieka, epistemologii. Jest członkiem Internationale-Ferdinand-Ebner-Gesellschaft.

Bibliografia

Augustyn św., Łaska a wolna wola, w: św. Augustyn, Łaska, wiara, przeznaczenie, tłum. E. Eborowicz, Poznań– Warszawa–Lublin 1970, s. 51–148.

Augustyn św., Nagana i łaska, w: św. Augustyn, Łaska, wiara, przeznaczenie, tłum. E. Eborowicz, Poznań– Warszawa–Lublin 1970, s. 149–205.

Bouyer L., Duch Święty Pocieszyciel, tłum. A. Liduchowska, Kraków 1998.

Grossi V., Ladaria L., Lécrivain P., Sesboüé B., Historia dogmatów, t. 2: Człowiek i jego zbawienie, tłum. P. Rak, Kraków 2001.

Kijewska A., Augustyńskie dziedzictwo, w: Przewodnik po filozofii średniowiecznej. Od św. Augustyna do Joachima z Fiore, red. A. Kijewska, Kraków 2012, s. 17–41.

Kołakowski L., Banał Pascala, w: L. Kołakowski, Chrześcijaństwo, wstęp, wybór i opracowanie H. Czyżewski, Kraków, s. 236–244.

Kołakowski, Bóg nam nic nie jest dłużny. Krótka uwaga o religii Pascala i o duchu jansenizmu, tłum. I. Kania, Kraków 1994.

Kołakowski L., Erazm i jego Bóg, w: L. Kołakowski, Chrześcijaństwo, wstęp, wybór i opracowanie H. Czyżewski, Kraków 2019, s. 29–39.

Kołakowski L., Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym XVII wieku, Warszawa 1997.

Kołakowski, Światopogląd XVII stulecia, w: L. Kołakowski, Chrześcijaństwo, wstęp, wybór i opracowanie H. Czyżewski, Kraków 2019, s. 142–166.

Kołakowski L., Zaproszenie od Pana Boga na biesiadę. Dialog XVII-wieczny, w: L. Kołakowski, Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, wybór i układ Z. Mentzel, Kraków 2009, s. 20–24.

Müller G., Dogmatyka katolicka, tłum. W. Szymona, Kraków 2015.

Oko D., Łaska i wolność. Łaska w Biblii, nauczaniu Kościoła i teologii współczesnej, Kraków 1997.

Tischner J., Myślenie według wartości, „Znak” (1978) nr 7–8, s. 957–970.

Tischner J., Podglądanie Pana Boga, w: J. Tischner, Ksiądz na manowcach, Kraków 1999, s. 251–276.

Tischner J., Szukając mistrzów naszej wiary, w: J. Tischner, Ksiądz na manowcach, Kraków 1999, s. 236–250.

Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Kraków 2011.

Tischner J., Wiara w godzinie przełomu, w: J. Tischner, Ksiądz na manowcach, Kraków 1999, s. 11–29.

Tischner J., Wolność w blasku prawdy, w: J. Tischner, W krainie schorowanej wyobraźni, Kraków 2013, s. 159–173.

Tischner J., Zarys filozofii człowieka dla duszpasterzy i artystów, w: J. Tischner, Myślenie w żywiole piękna, Kraków 2013, s. 139–336.

Tischner J., Żakowski J., Tischner czyta Katechizm, Kraków 2000.

Pobrania

Opublikowane

2021-09-30