Tischnera z Kołakowskim spór o łaskę i wolność
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.4034Słowa kluczowe:
Józef Tischner, Leszek Kołakowski, łaska, wolność, augustynizm, pelagianizm, semipelagianizmAbstrakt
Niniejszy tekst traktuje o jednej z odsłon zapoczątkowanego przez Pelagiusza i św. Augustyna sporu o łaskę i wolność. Bohaterami tej odsłony sporu są Leszek Kołakowski i Józef Tischner. Kołakowski, rekonstruując XVII-wieczne dyskusje między jansenistami i molinistami, stawiał pytanie o znaczenie tego sporu dla współczesności. Tischner, krytykując poglądy Kołakowskiego, proponował własne, idące śladem myśli św. Augustyna, rozwiązanie problemu łaski i wolności. W niniejszym tekście umieszczam spór Tischnera z Kołakowskim na tle starszych odsłon sporu i omawiam poglądy obu myślicieli. Podejmuję także próbę rozstrzygnięcia tego sporu oraz wskazuję jego znaczenie dla filozofii wychowania i filozofii polityki.
Bibliografia
Augustyn św., Łaska a wolna wola, w: św. Augustyn, Łaska, wiara, przeznaczenie, tłum. E. Eborowicz, Poznań– Warszawa–Lublin 1970, s. 51–148.
Augustyn św., Nagana i łaska, w: św. Augustyn, Łaska, wiara, przeznaczenie, tłum. E. Eborowicz, Poznań– Warszawa–Lublin 1970, s. 149–205.
Bouyer L., Duch Święty Pocieszyciel, tłum. A. Liduchowska, Kraków 1998.
Grossi V., Ladaria L., Lécrivain P., Sesboüé B., Historia dogmatów, t. 2: Człowiek i jego zbawienie, tłum. P. Rak, Kraków 2001.
Kijewska A., Augustyńskie dziedzictwo, w: Przewodnik po filozofii średniowiecznej. Od św. Augustyna do Joachima z Fiore, red. A. Kijewska, Kraków 2012, s. 17–41.
Kołakowski L., Banał Pascala, w: L. Kołakowski, Chrześcijaństwo, wstęp, wybór i opracowanie H. Czyżewski, Kraków, s. 236–244.
Kołakowski, Bóg nam nic nie jest dłużny. Krótka uwaga o religii Pascala i o duchu jansenizmu, tłum. I. Kania, Kraków 1994.
Kołakowski L., Erazm i jego Bóg, w: L. Kołakowski, Chrześcijaństwo, wstęp, wybór i opracowanie H. Czyżewski, Kraków 2019, s. 29–39.
Kołakowski L., Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym XVII wieku, Warszawa 1997.
Kołakowski, Światopogląd XVII stulecia, w: L. Kołakowski, Chrześcijaństwo, wstęp, wybór i opracowanie H. Czyżewski, Kraków 2019, s. 142–166.
Kołakowski L., Zaproszenie od Pana Boga na biesiadę. Dialog XVII-wieczny, w: L. Kołakowski, Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, wybór i układ Z. Mentzel, Kraków 2009, s. 20–24.
Müller G., Dogmatyka katolicka, tłum. W. Szymona, Kraków 2015.
Oko D., Łaska i wolność. Łaska w Biblii, nauczaniu Kościoła i teologii współczesnej, Kraków 1997.
Tischner J., Myślenie według wartości, „Znak” (1978) nr 7–8, s. 957–970.
Tischner J., Podglądanie Pana Boga, w: J. Tischner, Ksiądz na manowcach, Kraków 1999, s. 251–276.
Tischner J., Szukając mistrzów naszej wiary, w: J. Tischner, Ksiądz na manowcach, Kraków 1999, s. 236–250.
Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Kraków 2011.
Tischner J., Wiara w godzinie przełomu, w: J. Tischner, Ksiądz na manowcach, Kraków 1999, s. 11–29.
Tischner J., Wolność w blasku prawdy, w: J. Tischner, W krainie schorowanej wyobraźni, Kraków 2013, s. 159–173.
Tischner J., Zarys filozofii człowieka dla duszpasterzy i artystów, w: J. Tischner, Myślenie w żywiole piękna, Kraków 2013, s. 139–336.
Tischner J., Żakowski J., Tischner czyta Katechizm, Kraków 2000.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
