Antropologia nie jest antropobiologią. Dyskusja Josefa Piepera z Arnoldem Gehlenem
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.31104Słowa kluczowe:
antropobiologia, antropologia, biologia, człowiek, filozofia, zwierzęAbstrakt
Rozważania zawarte w niniejszym artykule poświęcono wyjaśnieniu aktualnej dziś kwestii dotyczącej relacji między antropologią filozoficzną a naukami biologicznymi, i w tym kontekście także z neuronauką. Joseph Pieper w odróżnieniu od Arnolda Gehlena miejsce biologii postrzega wyłącznie w punkcie wyjścia analiz antropologii filozoficznej, czyli zgodnie z jej klasycznym rozumieniem, odrzucając tezę antropobiologa o determinującej roli biologii w wyjaśnianiu bytu ludzkiego. W artykule wyakcentowano zwłaszcza dwa wątki. Pierwszy to przedstawienie najważniejszych tez Gehlena o człowieku w interpretacji Piepera, drugi zaś dotyczy oryginalnej i interesującej ich oceny ze strony myśliciela z Münster. Podjęto następnie próbę wyjaśnienia kontrowersyjnie brzmiącego stwierdzenia Piepera, słusznie podkreślającego, z jednej strony, że antropologia, wbrew temu, co sądził Gehlen, nie może być antropobiologią, lecz tylko antropologią filozoficzną, z drugiej zaś przeświadczonego o konieczności otwarcia się filozofii człowieka na teologię. Wskazano także, pod jakim względem w dyskusji z Gehlenem zaznacza się wkład Piepera do antropologii w ujęciu św. Tomasza z Akwinu.
Bibliografia
Gehlen A., Człowiek, jego natura i stanowisko w świecie, przekład i opracowanie naukowe R. Michalski, J. Rolewski, Toruń 2017.
Hengstenberg H. E., Der Wesesunterschied zwischen Mensch und Tier, Essen 1962.
Jaworski M., Teologia a antropologia. Aspekt filozoficzny, „Analecta Cracoviensia” 3 (1971), s. 51–69, https://doi.org/10.15633/acr.2753.
Kowalczyk S., Antropologia filozoficzna — koncepcja, metody, problematyka, w: Antropologia, red. S. Janeczek, Lublin 2010.
Kożuchowski J., Człowiek — kultura — społeczeństwo. Stanowisko Josefa Piepera w kontekście współczesnej filozofii niemieckiej, Toruń 2010.
Krąpiec M. A., Wprowadzenie do filozofii, Lublin 1996.
Michalski M., Czy Arnold Gehlen był naturalistycznym redukcjonistą?, „Filozofia i Nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne” 6 (2018), s. 97–116.
Michalski R., „Homo Defectus” w kulturze późnej nowoczesności, Toruń 2013.
Morawiec E., Empiryczne nauki szczegółowe o człowieku a antropologia filozoficzna, „Studia Redemptorystowskie” (2008) nr 6, s. 87–100.
Pieper J., Anthropo-Biologie. Über Arnold Gehlens Der Mensch, w: J. Pieper, Miszellen. Register und Gesamtbibliographie. CD-Rom zum Gesamtwerk, hrsg. von B. Wald, Bd. 8,1, Hamburg 2007.
Pieper J., Glück und Kontemplation, München 1957.
Pieper J., Muβe und Kult, München 1965.
Pieper J., Wahrheit der Dinge, München 1947.
Pieper J., Welt und Umwelt, w: J. Pieper, Schriften zur Philosophischen Anthropologie und Ethik, hrsg. von B. Wald, Hamburg 1996.
Pieper J., Zustimmung zur Welt, w: J. Pieper, Kulturphilosophische Schriften, Bd. 6, hrsg. von B. Wald, Hamburg 1999.
Skarga B., Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, t. 2, Warszawa 1994.
Strumiłowski J. P., Neuronauki, teologia, metafizyka — w poszukiwaniu wspólnej przestrzeni dialogu, „Studia Teologii Dogmatycznej” 4 (2018), s. 85–98, https://doi.org/10.15290/std.2018.04.06.
Tomasz z Akwinu św., Traktat o człowieku, przełożył i opracował S. Swieżawski, Kęty 2000.
Tomasz z Akwinu św., Suma teologiczna, t. 6: Człowiek, cz. 1, przełożył i objaśnieniami zaopatrzył o. Pius Bełch, Londyn 1980.
Wald B., Pieper Josef, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 8: P-S, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2007.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Józef Kożuchowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
