The problem of Byzantine heritage in the Rus people according to Russian philosophers
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.1799Keywords:
Kievan Russian people, Bizantine heritage, Russian religious philosopher, Bulgaria, Slavic languageAbstract
As the Kievan Russian people accepted baptism in the Orthodox rite (X c.), they discovered a treasure of Byzantine thought, which contained both the marvels of pagan antiquity and foundations of the original Christian theology. Were the Russian people able to utilize this cultural potential? Can we see the dependency of the Russian people on Byzantium as a “continuation of tradition”? The mere fact of the lack of knowledge of Greek, both liturgical and literary, in Russia as well as Bulgaria’s mediation in the baptism of Russia says a lot about the possible degree of assimilation of Byzantine thought. On the other hand, Sviatoslav of Izbornik mentions his work of in 1073 classics such as John Climacus and Maximus the Confessor. Moreover, the spiritual practices of Hesychia and the Prayer of the heart, which are a very characteristic phenomenon of mystical theology in Byzantium, had become widespread among the Russian peoples since the fourteenth century first due to St. Sergius of Radonezh and then St. Nilus of Sora. Icons, conceived ontologically rather than aesthetically, also played a role, being one of the main channels Byzantine influence in Russia. Regarding the efficacy of the Russian utilization of the Byzantine cultural potential opinions vary from extremely negative (Gustav Shpet, Georgy Fedotov, Ivan Kiryeevsky) to extremely affirmative (Georgy Florowsky, Pavel Florensky). In this article, I first present selected opinions and arguments of Russian thinkers, then critically review them, and in the end draw conclusions.References
Besançon A., Święta Ruś, przeł. Ł. Maślanka, Warszawa 2012.
Bezwiński A., Rosyjska myśl filozoficzna czasów romantyzmu wobec Bizancjum, [w:] Bizancjum, prawosławie, romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku, red. J. Ławski, K. Korotkich, Białystok 2004, s. 19–29.
Billington J. H., Ideologia moskiewska, [w:] Chrześcijaństwo Rusi Kijowskiej, Białorusi, Ukrainy i Rosji, red. J. Kłoczowski, Kraków 1997, s. 173–216.
Brückner A., Historia literatury rosyjskiej, t. 1, Wrocław 1922.
Brzozowska Z., Święta księżna kijowska Olga: wybór tekstów źródłowych, Łódź 2014.
Eldarov G., Święci Cyryl i Metody – ojcowie teologii słowiańskiej, [w:] Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian, red. J. S. Gajek, L. Górka, cz. 1, Lublin 1991, s. 45–54.
Fedotov G., A treasury of Russian spirituality, New York 1950.
Fiedotow G., Święci Rusi (X–XVII w.), przeł. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002.
Florenski P., Ławra Troicko‑Sergiejewska i Rosja, [w:] P. Florenski, Ikonostas i inne szkice, przeł. Z. Podgórzec, Warszawa 1984, s. 8–26.
Florovsky G., The problem of old Russian culture, „Slavic Review” 1962 nr 1, s. 1–15.
Franklin S., Greek in Kievan Rus’, „Dumbarton Oaks Papers” 46 (1992), s. 69–81.
Haussig H. W., Historia kultury bizantyjskiej, przeł. T. Zabłudowski, Warszawa 1980.
Идеи в России = Idee w Rosji = Ideas in Russia. Leksykon rosyjsko‑polsko‑angielski, t. 1, pod red. A. de Lazari, Warszawa 1999.
Jakowenko N., Historia Ukrainy do końca XVIII wieku, przeł. O. Hnatiuk, K. Kotyńska, Lublin 2000.
Kowalska H., Kultura chrześcijańska i życie umysłowe Europy i Rusi. O związkach między teologią i filozofią, [w:] Dziedzictwo przeszłości związków językowych, literackich i kulturowych polsko‑bałto‑wschodniosłowiańskich, red. J. Nosowicz, Białystok 1997, s. 39–62.
Kroczak J., Filozofia wszechjedności Pawła Florenskiego, Warszawa 2015.
Kroczak J., Grzegorz Palamas wobec kontrowersji hezychastycznej, „Logos i Ethos” 2012 nr 1, s. 127–149.
Lichaczow D., Kultura jako jednolita sfera, przeł. Ł. Gemziak, „Człowiek i Społeczeństwo” 25 (2013), s. 367–377.
Mandelsztam O., Słowo i kultura, przeł. R. Przybylski, Warszawa 1972.
Obolensky D., The Byzantine inheritance of Eastern Europe, London 1982.
Obolensky D., The relations between Byzantium and Russia (eleventh to fifteenth century). XIII international congress of historical sciences, Moscow, August 16–13, 1970, Moscow 1970.
Obolevitch T., Filozofia rosyjskiego renesansu patrystycznego, Kraków 2014.
Powieść minionych lat, przeł. F. Sielicki, Wrocław 1999.
Romanowski D., Na bezdrożach rosyjskiej tożsamości. Od Trzeciego Rzymu do Trzeciej Międzynarodówki. Mikołaj Bierdiajew i Gieorgij Fiedotow, „Slavia Orientalis” 2013 nr 3, s. 351–368.
Ševčenko I., Byzantium and the Slavs. In letters and culture, Cambridge–Massachusetts 1991.
Ševčenko I., Ukraina między Wschodem a Zachodem, przeł. A. Vincez, Warszawa 1996.
Sołowjow W., Bizantynizm a rosyjscy starowiercy. Narodowość w Kościele, [w:] W. Sołowjow, Wielki spór i chrześcijańska polityka, przeł. T. Kwaśnicki, Warszawa 2007, s. 125–146.
Tatakis B., Filozofia bizantyjska, przeł. S. Tokariew, Kraków 2012.
Thomson F. J., The corpus of Slavonic translations available in Muscovy, „California Slavic Studies” 16 (1993), s. 179–214.
Uspenski B., Religia i semiotyka, przeł. B. Żyłko, Gdańsk 2001.
Wańczura A., Szkolnictwo w starej Rusi, Lwów 1923, s. 224.
Worth D. S., ([Church] Slavonic) writings in Kievan Rus’, „California Slavic Studies” 16 (1993), s. 141–153.
Византия и Русь, ред. Г. К. Вагнер, Москва 1989.
Голубинский Е., История русской церкви, т. 1, Москва 1901.
Громов М. Н., Козлов Н. С., Русская философская мысль Х–ХVII веков, Москва 1990.
Дмитриева Р. П., Светская литература в составе монастырских библиотек XV и XVI вв. (Кирилло‑Белозерского, Волоколамского монастырей и Троице‑Сергиевой лавры), [w:] Литературные связи древних славян, отв. ред. Д. С. Лихачев, Ленинград 1968, s. 143–170 (Труды Отдела древнерусской литературы, 23).
Клибанов А. И., К характеристике мировоззрения Андрея Рублева, [w:] А. И. Клибанов, Андрей Рублев и его эпоха, Москва 1971, s. 79–92.
Левченко М. В., Очерки по истории русско‑византийских отношений, Москва 1956.
Мейендорф И., Византия и московская Русь. Очерк по истории церковных и культурных связей в XIV веке, Paris 1990.
Мейендорф И. Ф., О византийском исихазме и его роли в культурном и историческом развитии Восточной Европы в XIV w., [w:] Вопросы истории русской средневековой литературы. Памяти В. П. Адриановой‑Перетц, отв. ред. Д. С. Лихачев, Ленинград 1974, s. 291–305 (Труды Отдела древнерусской литературы, 29).
Поляковская М. А., Византия, Византийцы, Византинисты, Екатеринбург 2003.
Прохоров Г. М., Исихазм и общественная мысль в Восточной Европе ХIV в., [w:] Литературные связи древних славян, отв. ред. Д. С. Лихачев, Ленинград 1968, s. 86–108 (Труды Отдела древнерусской литературы, 23).
Прохоров Г. М., Келейная исихастская литература (Иоанн Лествичник, Авва Дорофей, Исаак Сирин, Симеон Новый Богослов, Григорий Синаит) в библиотеке Троице‑Сергиевой лавры с XIV по XVII в., [w:] Исследования по истории русской литературе XI–XVII в.в., отв. ред. Д. С. Лихачев, Ленинград 1974, s. 317–324 (Труды Отдела древнерусской литературы, 28).
Пушкин А. С., О предисловии к переводу г‑на Лемонте басен И.А. Крылова (1823), [w:] А. С. Пушкин, Полное собрание сочинении в 10 томах, т. 7, Москва 1951, s. 26–32.
Ромодановская В. А., О целях создания геннадиевской библии как первого полного русского библейского кодекса, [w:] Книжные центры Древней Руси. Севернорусские монастыри, oтв. ред. С. А. Семячко, Санкт‑Петербург 2001, s. 278–305.
Слово о том, как крестилась Ольга, [w:] А. Ю. Карпов, Княгиня Ольга, Москва 2012, s. 355–356.
Соболевский А. И., Южнославянское влияние на русскую письменность в XIV–XV вв., Санкт‑Петербург 1894.
Толстой Н. И., Избранные труды, т. 2: Славянская литературно‑языковая ситуация, Москва 1998.
Федотов Г. П., Лицо России, Париж 1998.
Федотов Г. П., Собрание сочинений в двенадцати томах, т. 10: Русская религиозность, Часть 1: Христианство Киевской Руси Х–ХIII вв., Москва 2001.
Федотов Г. П., Трагедия интеллигенции, Москва 1990.
Флоренский П. А., Православие, [w:] П. А. Флоренский, Собрание сочинений в четырех томах, т. 1, Moсква 1994, s. 638–662.
Флоровский Г. В., Пути русского богословия, Москва 2009.
Шмеман А., Исторический путь Православия, Париж 1989.
Шпет Г. Г., Очерк развития русской философии, Москва 2008.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright and full publishing rights without restrictions, and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).