Eugenika w propozycjach legalizacji prawa do zdrowej reprodukcji
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.3476Słowa kluczowe:
Julian Savulescu, eugenika, selekcja eugeniczna, feminizm, prawa reprodukcyjneAbstrakt
Artykuł demaskuje prowadzone od wielu lat starania ruchów demograficznych, kontroli urodzeń i tzw. wyzwolenia kobiet dotyczące zalegalizowania prawa do tzw. zdrowej reprodukcji. Prawo to, przyznane rodzicom, zmuszałoby lekarzy do śledzenia poprzez diagnostykę prenatalną wszelkich schorzeń w okresie prenatalnym oraz do eugenicznej, aborcyjnej eliminacji instytucjonalnej dotkniętych tymi schorzeniami.
Tekst przywołuje również najnowsze projekty poszerzania prenatalnej selekcji eugenicznej. Są one propagowane przez bioetyków utylitarystycznych zalecających przeprowadzanie selekcji prenatalnej, manipulacji genetycznej czy aborcji w okresie prenatalnym w celu rodzenia jedynie zaprojektowanych najlepszych dzieci. Swoich zaleceń – rozpowszechnianych pod hasłem prokreatywnego dobrodziejstwa – nie tylko nie uważają oni za niemoralne, ale wprost przeciwne, propagują je jako moralny obowiązek rodziców. Rodzice ich zdaniem są moralnie zobowiązani do projektowania najlepszych dzieci, i w tym celu powinni mieć prawo do tzw. prokreatywnego dobrodziejstwa, czyli do eliminacji dzieci niespełniających ich oczekiwań.
Bibliografia
Bennett R., The Fallacy of the Principle of Procreative Beneficence, „Bioethics” 23 (2009) no. 5, s. 265–273.
Biesaga T., Spór o klauzulę sumienia lekarzy w Polsce, w: Primum philosophari. Opuscula Antonio Siemianowski dedicata, red. J. Grzeszczak, K. Stachewicz, Poznań 2016, s. 283–299.
Biesaga T., Źródła ideologii aborcyjnej, „Medycyna Praktyczna” 3 (2005), s. 26–33.
Binding K., Hoche A., Die Freigabe der Vernichtung Lebensunwerten Lebens, Leipzig 1920.
Black E., Wojna przeciw słabym – eugenika i amerykańska kampania na rzecz stworzenia rasy panów, Warszawa 2004.
Dobrowolska K., Prawa reprodukcyjne i seksualne w ONZ i ich doktrynalne uwarunkowania, „Zeszyty Prawnicze” 16 (2016) nr 2, s. 163–181.
Gawin M., Eugenika peryferii w pierwszej połowie XX w. w kontekście polskim, w: Eugenika – biopolityka – państwo: z historii europejskich ruchów eugenicznych w pierwszej połowie XX w., red. M. Gawin, K. Uzarczyk, Warszawa 2010, s. 7–28.
Grant M., The Passing of the Great Race or Racial Basis of European History, Charles Scribner’s Sons, New York 1916.
Holland A., The Case Against the Case for Procreative Beneficence (PB), „Bioethics” 30 (2016) no. 7, s. 490–499.
Komitet Bioetyczny przy Prezydium PAN, Stanowisko Komitetu Bioetycznego przy Prezydium PAN nr 1/2012 w sprawie etycznych problemów medycyny reprodukcyjnej i genetyki klinicznej oraz konieczności ich regulacji prawnej, http://www.bioetyka.pan.pl/images/stories/Pliki/stanowisko%20kb%20nr%201-2012.pdf
(6.10.2019).
Komitet Bioetyczny przy Prezydium PAN, Stanowisko Komitetu Bioetycznego przy Prezydium PAN nr 4/2013 z 12 listopada 2013 roku w sprawie tzw. klauzuli sumienia. http://www.bioetyka.pan.pl/images/stories/Pliki/Stanowisko%20KB%20nr%204-2013.pdf (6.10.2019).
Madajczyk P., Rozliczenie z eugeniką i higieną rasową po zakończeniu II wojny światowej, w: Medycyna w cieniu nazizmu, red. M. Musielak, K. B. Głodowska, Poznań 2015, s. 101–123.
Programme of Action of the United Nations International Conference on Population & Development, Cairo 1994. http:// www.iisd.ca/Cairo/program/p00000.html (6.10.2019).
Savulescu J., Kahane G., The Moral Obligation to Create Children with the Best Chance of the Best Life, „Bioethics” 23 (2009) no. 5, s. 274–290.
Savulescu J., Procreative Beneficence: Why We Should Select the Best Children, „Bioethics” 15 (2001) no. 5/6, s. 414–426.
Soniewicka M., Selekcja genetyczna w prokreacji medycznie wspomaganej. Etyczne i prawne kryteria, Warszawa 2018.
Turda M., Eugenika negatywna w Europie przed 1933 r., w: Eugenika – biopolityka – państwo: z historii europejskich ruchów eugenicznych w pierwszej połowie XX w., red. M. Gawin, K. Uzarczyk, Warszawa 2010, s. 29–48.
Weigel G., What Really Happened at Cairo, „First Things” 50 (1995), s. 24–31.
Weindling P., Krytycy, komentatorzy i przeciwnicy eugeniki 1880–1950, w: Eugenika – biopolityka – państwo: z historii europejskich ruchów eugenicznych w pierwszej połowie XX w., red. M. Gawin, K. Uzarczyk, Warszawa 2010, s. 49–62.
Żekanowski C., Genetyka medyczna: problemy i zagrożenia, w: Granice ingerencji w naturę, red. B. Chyrowicz, Lublin 2001, s. 87–128.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
