Ojcostwo duchowe w myśli patrystycznej – zarys zagadnienia

Autor

  • Dariusz Kasprzak Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/ps.1785

Słowa kluczowe:

ojcostwo duchowe, ojciec duchowy, starzec, patrologia, ojcowie pustyni

Abstrakt

W Biblii oraz w pierwotnej tradycji chrześcijańskiej (I–III wiek) nie spotykamy opisów praktycznego prowadzenia duchowego. Jako ćwiczenie duchowe ojcostwo duchowe powstało dopiero w IV wieku wśród mnichów egipskich. Celem podstawowym tej praktyki było znalezienie sposobu na własne zbawienie, zaś celami doraźnymi były: dojście do dojrzałości chrześcijańskiej, przejawiającej się w duchu rozeznania siebie, osiągnięcie kontemplacji, wewnętrznego spokoju i apathei. Wiodącym wątkiem formacyjnym w ojcostwie duchowym u omawianych mnichów było dzielenie się osobistymi przeżyciami duchowymi, szczególnie istotna była zaś praktyka wyjawiania swych myśli.

Biogram autora

  • Dariusz Kasprzak - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Dariusz Kasprzak OFMCap, ur. 1966 w Krakowie, prof. nadzw. w Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie (od 2012), pracownik Katedry Patrologii UPJPII, dr hab. nauk teologicznych w zakresie patrologii (PAT, Kraków 2008), dr nauk patrystycznych (Augustinianum, Rzym 1999), autor trzech monografii i sześćdziesięciu artykułów naukowych z zakresu patrologii. Ostatnio wydał: Duszpasterze V wieku. Studium porównawcze myśli pasterskiej św. Piotra Chryzologa i Salwiana z Marsylii (wyd. Unum, Kraków 2008). Główne kierunki zainteresowań: Kościół patrystyczny, patrystyczna egzegeza i teologia biblijna, teologia patrystyczna, duchowość okresu patrystycznego. E­‑mail: kdario@poczta.onet.pl.

Bibliografia

Apophtegmata Patrum, Migne, PG 65, kol. 71–440, tłum. pol.: Apoftegmaty Ojców pustyni (por. Apophtegmata Patrum – editio F. Nau; Les Apophtegmes des Pères, vol. 1–3).

Basilius Magnus, Regulae fusius tractatae: PG 31, 889–1305; tłum. pol.: Bazyli Wielki, Reguły dłuższe 26, [w:] Bazyli Wielki, Pisma ascetyczne, t. 2, przekł. J. Naumowicz, Kraków 20112 (Źródła Monastyczne, 6).

Apophtegmata Patrum – editio F. Nau, „Revue de l’Orient Chrétien” 10 (1905), s. 387–417; „Revue de l’Orient Chrétien” 12 (1907), s. 48–69, s. 171–181, s. 393–404; „Revue de l’Orient Chrétien” 13 (1908), s. 47–57, s. 266–283; „Revue de l’Orient Chrétien” 14 (1909), s. 357–379; „Revue de l’Orient Chrétien” 17 (1912), s. 204–211, s. 294–301; „Revue de l’Orient Chrétien” 18 (1913), s. 137–146; przekład francuski całego zbioru: L. Regnault, Les sentences des Pères du Désert, nouveau recueil, Solesmes 1970, s. 13–162; tłum. pol.: Apoftegmaty Ojców pustyni, t. 4: Zbiór anonimowy wydany przez François Nau, przekł. M. Borkowska, E. Dąbrowska, M. Pawlik, oprac. S. Hiżycki, Kraków 2013 (Źródła Monastyczne, 64).

Daniélou J., Kierownictwo duchowe w dawnej tradycji Kościoła, „Życie Duchowe” (2006) nr 48, s. 31–41.

Daniélou J., Kierownictwo duchowe w tradycji starożytnej, [w:] Sztuka kierownictwa duchowego. Poradnik dla księży, red. J. Augustyn, J. Kołacz, Kraków 2007, s. 131–141.

Gregorius Nyssenus, De instituto christiano: PG 46, kol. 287–306; tłum. pol.: Grzegorz z Nyssy, O celu życia i prawdziwej ascezie, [w:] Grzegorz z Nyssy, O naśladowaniu Boga. Pisma ascetyczne, Kraków 2001, s. 99–137 (Biblioteka Ojców Kościoła, 15).

Gregorius Nyssenus, De virginitate. Epistola exhortatoria ad frugi vitam 24, PG 46, kol. 409–416; tłum. pol.: Grzegorz z Nyssy, Traktat o dziewictwie, przekł. fragmentów 24 rozdz.: J. Daniélou, tłum. B. Dyduła, Kierownictwo duchowe w tradycji starożytnej [w:] Sztuka kierownictwa duchowego. Poradnik dla księży, red. J. Augustyn, J. Kołacz, Kraków 2007, s. 131–141.

Gregorius Thaumaturgos, In Origenem oratio panegyrica: PG 10, kol. 1051–1104; tłum. pol.: Grzegorz Cudotwórca, Mowa pochwalna na cześć Orygenesa, przekł. S. Kalinkowski, Kraków 1998 (Źródła Myśli Teologicznej, 11).

Gribomont J., Les Règles Morales de saint Basile et le Nouveau Testament, „Studia Patrística” (1957) nr 2, s. 416–426.

Grün A., Droga pustyni. Kierownictwo duchowe w apoftegmatach, przekł. P. Włodyga, Kraków 1996.

Hadot P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przekł. P. Domański, Warszawa 2003.

Karłowicz D., Arcyparadoks śmierci. Męczeństwo jako kategoria filozoficzna – pytanie o dowodową wartość męczeństwa, Kraków 2000.

Karłowicz D., Sokrates i inni święci. O postawie starożytnych chrześcijan wobec rozumu i filozofii, Warszawa 2005.

Kazimierczak–Kucharska A., Aspekty procesu dążenia do doskonałego życia w filozofii greckiej i w chrześcijaństwie pierwszych wieków, „Studia Theologica Varsaviensia” 47 (2009) nr 2, s. 183–200.

Kozera M., Ideały Ojców pustyni. Pathos i apatheia, Lublin 2000.

Les Apophtegmes des Pères, vol. 1. Collection systématique. Chapitres 1–9, SCh 387, red. J. C. Guy, Paris 1997; tłum. pol.: t. 1: Gerontikon – Księga Starców, przekł. M. Borkowska, oprac. M. Starowieyski, Kraków 1994 (Źródła Monastyczne, 4).

Les Apophtegmes des Pères, vol. 2. Collection systématique. Chapitres 10–16, SCh 474, red. J. C. Guy, Paris 2003; tłum. pol.: Kolekcja systematyczna, przekł. M. Kozera, oprac. M. Starowieyski, J. Pollok, Kraków 1995 (Źródła Monastyczne, 9).

Les Apophtegmes des Pères, vol. 3, Collection systématique. Chapitres 17–21, SCh 498, red. J. C. Guy, Paris 2005; tłum. pol.: Zbiory etiopskie (wybór). Mniejsze zbiory greckie. Zbiory łacińskie. Opowiadania dla duszy pożyteczne: Pawła z Monemwazji, Jana Moschosa (wybór), przekł. S. Kur, M. Rymuza, M. Starowieyski, oprac. M. Starowieyski, R. Zarzeczny, Kraków 2011 (Źródła Monastyczne, 56).

Lienhard J. T., On „Discernment of Spirits” in the Early Church, „Theological Studies” 41 (1980) nr 3, s. 505–529.

Machnik R., Z historii kierownictwa duchowego, [w:] Sztuka kierownictwa duchowego. Poradnik dla księży, red. J. Augustyn, J. Kołacz, Kraków 2007, s. 113–127.

Meterikon. Mądrość Matek Pustyni, red. M. Bagin, A.A. Thiermeyer, przekł. B. Widła, Warszawa 2010.

Misiurek J., Kierownictwo duchowe, [w:] Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Kraków–Lublin 2002, s. 411–415.

Monaci Castagno A., Maestro, [w:] Origene. Dizionario. La cultura, il pensierro, le opere, a cura di A. Monaci Castagno, Roma 2000, s. 247–253.

Naumowicz J., Ideały i upadki ojca duchowego według Jana Kasjana, [w:] Sztuka kierownic­twa duchowego. Poradnik dla księży, red. J. Augustyn, J. Kołacz, Kraków 2007, s. 153–161.

Naumowicz J., Kierownictwo duchowe w tradycji monastycznej, [w:] Sztuka kierownic­twa duchowego. Poradnik dla księży, red. J. Augustyn, J. Kołacz, Kraków 2007, s. 143–151.

Naumowicz J., Matki pustyni, [w:] red. J. Augustyn, Duchowość kobiety, Kraków 2007, s. 53–65.

Paszkowska T., Kobiece rozeznawanie – wybrane przypadki, http://www.kurs­‑biblijny.pl/wp­‑content/uploads/2014/05/7-Kobiece­‑rozeznawanie-–-wybrane­‑przypadki.pdf (19.01.2015).

Rich A. D., Discernment in the Desert Fathers: diákrisis in the life and thought of early Egyptian monasticism, Milton Keynes 2007.

Rizzi M., Il dida,skaloj nella tradizone alessandrina. Da Clemente all’„Oratio panegyrica in Origenem”, [w:] Magister. Aspetti culturali ed istituzionali, a cura di G. Firpo, G. ­Zecchin, Alessandria 1999, s. 177–199.

Schemat wykładu duchowości, [w:] Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Kraków–Lublin 2002, s. 20–24.

Swan L., Zapomniane matki pustyni, Pisma, życie i historia, przekł. P. Kaźmierczak, Kraków 2005.

Ward B., Nierządnice pustyni. Pokuta we wczesnych źródłach monastycznych, przekł. P. Długosz, Poznań 2005.

Żelazny J. W., Szkoła Orygenesa w Cezarei Palestyńskiej – instytucja czy środowisko?, „Analecta Cracoviensia” (2006) 38–39, s. 421–429.

Pobrania

Opublikowane

2016-09-20

Podobne artykuły

1-10 z 80

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.