„Rozeznawanie duchów” (διάκρισις) według św. Doroteusza z Gazy (505–560/580)
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.3726Słowa kluczowe:
διάκρισις, duchowe ojcostwo, Dorotheus GazaAbstrakt
Opis ojcostwa duchowego z jego naczelną władzą „rozeznawania duchów”, jaki znajdujemy w tekstach św. Doroteusza z monasteru Thawatha pod Gazą, nie prowadził do absolutyzowania tej ascetycznej władzy. Przewodnictwo duchowe ojca nie znosiło odpowiedzialności indywidualnego ucznia. Duchowa władza rozeznawania reprezentowana przez ojca duchowego winna dopomóc uczniowi we właściwym kształtowaniu sumienia i wspomagać go w samym procesie rozpoznawania tego, co się Bogu podoba. Rady ojca duchowego, jakie następowały po „ujawnianiu myśli” przez ucznia, miały pomóc temu uczniowi w stanowczym odrzuceniu złych myśli. Poprzez stopniowe wyrzekanie się własnej woli, oparte na duchowym posłuszeństwie ojcu duchowemu jako przewodnikowi w wierze, mnisi z Thawatha stopniowo wyrywali się spod władzy namiętności. Znamienne są również warunki postulowane przez Doroteusza jako konieczne dla samego rozeznawania: łagodność i pokora, odrzucenie postawy samousprawiedliwienia się i przyjęcie skruchy oraz ustawiczna walka z namiętnościami. Postawy te winny się kształtować nie tylko u mnichów, ale i u każdego, kto „przez najpokorniejsze życie stara się jednoczyć z Bogiem”.
Bibliografia
Abba Pojmen, Apoftegmaty, tłum. M. Borkowska, Kraków 1994, s. 365–411 (ŹM 4).
Barsanufiusz i Jan, Listy, tłum. E. Dąbrowska, Kraków 2013 (ŹM 69).
Borkowska M., Życie, działalność i duchowość św. Doroteusza z Gazy, w: Św. Doroteusz z Gazy, Nauki ascetyczne, tłum. M. Borkowska, Warszawa, s. 5–11 (PSP 27).
Colombás G.M.B., Discernimento degli spiriti (diacrisis), w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, vol. 3, ed. G. Rocca, Roma 1976, s. 705–706.
Doroteusz z Gazy, ed. kryt. Oeuvres spirituelles, ed. L. Regnault, J. De Préville, Paris 1963 (SCh 92); przekład polski: Pisma ascetyczne, tłum. M. Borkowska, Kraków 2010 (ŹM 51).
Ewagriusz z Pontu, O ośmiu duchach zła, w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, tłum. L. Nieściór, Kraków 1998, s. 375–403 (ŹM 18).
Ewagriusz z Pontu, O praktyce [ascetycznej], w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, tłum. E. Kędziorek, Kraków 1998, s. 203–230 (ŹM 18).
Ewagriusz z Pontu, O różnych rodzajach złych myśli, w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, tłum. L. Nieściór, Kraków 1998, s. 329–372 (ŹM 18).
Guillaumont A., „Serce” u starożytnych greckich pisarzy ascetycznych, w: A. Guillaumont, U źródeł monastycyzmu chrześcijańskiego, t. 2, przekł. S. Wirpszanka, Kraków 2006, s. 83–99 (ŹM 38).
Guillaumont A., Wizje mistyczne w chrześcijańskim monastycyzmie wschodnim, w: A. Guillaumont, U źródeł monastycyzmu chrześcijańskiego, t. 1, przekł. S. Wirpszanka, Kraków 2006, s. 189–204 (ŹM 37).
Harmless W., Chrześcijanie pustyni. Wprowadzenie do literatury wczesnego monastycyzmu, przekł. M. Höffner, Kraków 2009.
Hausherr I., Spiritual Direction in the Early Christian East, Kalamazoo 2010.
Hevelone–Harper J.L., Uczniowie pustyni. Mnisi, świeccy i prymat ducha w Gazie VI wieku, tłum. E. Dąbrowska, Kraków 2010 (ŹM 52).
Jurando M.R., Rozeznawanie duchowe. Teologia. Historia. Praktyka, tłum. K. Homa, Kraków 2002.
Kasprzak D., Ojcostwo duchowe w myśli patrystycznej – zarys zagadnienia, „Polonia Sacra” 20 (2016) nr 3 (44), s. 101–122.
Kasprzak D., „Rozeznawanie duchów” (διάκρισις) w czasie monastycyzmu patrystycznego, w: M. Gilski, Sz. Drzyżdżyk, Rozeznanie, przeszłość, teraźniejszość, Kraków 2018, s. 47–65.
Lienhard J.T., On “Discernment of Spirits” in the Eearly Church, „Theological Studies” 41 (1980) Issue 3, s. 505–529.
Marek Eremita, O prawie duchowym, kol. 905–930 (PG 65).
Misiarczyk L., Osiem „logismoi” w pismach Ewagriusza z Pontu, Kraków 20072.
Misijuk W., Przewodnictwo duchowe w monastycyzmie prawosławnym, Lublin 2014.
Nieścior L., Rozeznawanie myśli (διάκρισις) i spór z nimi (ἀντίρρησις) według Ewagriusza z Pontu, w: Droga doskonałości chrześcijańskiej w epoce patrystycznej. Zagadnienia wybrane, red. J. Pałucki, M. Szram, Lublin 1997, s. 31–56.
Nieścior L., Wstęp, w: Doroteusz z Gazy, Pisma ascetyczne, tłum. M. Borkowska, Kraków 2010, s. 24–38 (ŹM 51).
Pietras H., Rozeznawanie duchów u Ojców Kościoła, w: Rozeznawanie duchów w „Ćwiczeniach duchownych”, red. K. Osuch, Czechowice-Dziedzice 1991, s. 60–67.
Pietras H., Rozeznawanie duchów u Orygenesa, „Życie Duchowe” 39 (2004), s. 113–116.
Rich A.D., Discernment in the Desert Fathers: „Διάκρισις” in the Life and Thought of Early Egyptian Monasticism, Milton Keynes (UK) 2007.
Špidlik T., Gargano I., Duchowość ojców greckich i wschodnich, tłum. J. Dembska, Kraków 1997, s. 105–106.
Špidlik T., L’obéissance et la conoscience selon Dorothée de Gaza, „Studia Patristica” 11 (1972) no. 2, TU 108, s. 72–78.
Szykuła R., Ojcostwo duchowe w listach Barsanufiusza i Jana z Gazy, Kraków 2018.
Wianowski L., Doskonałość mnicha w pismach Doroteusza z Gazy, Kraków 2016.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
