Reguła Braci Mniejszych, jej powstanie i zatwierdzenie w dziełach hagiograficznych i w kazaniach św. Bonawentury
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.3348Słowa kluczowe:
Reguły zakonne, Bonawentura z Bagnoregio, Historia Zakonu FranciszkańskiegoAbstrakt
Celem artykułu jest przeanalizowanie, w jaki sposób św. Bonawentura z Bagnoregio przedstawia zatwierdzenie Zakonu Braci Mniejszych oraz ich Reguły. Teksty Żywota większego i Żywota mniejszego zostają porównane z najwcześniejszymi dziełami hagiograficznymi poświęconymi św. Franciszkowi z Asyżu. Odczytanie tych dzieł w świetle kazań Bonawentury ku czci Świętego Asyżanina pozwala na głębsze uchwycenie intencji autora, który kreśląc duchowy portret założyciela zakonu, pomija milczeniem fakty mogące osłabić pozycję Braci Mniejszych w toczącym się wówczas sporze o rolę nowych wspólnot zakonnych w Kościele. Bonawentura przenosi więc akcent z zatwierdzenia Zakonu i Reguły przez papieża − stojące w sprzeczności z Konstytucją XIII Soboru Laterańskiego IV − na stygmatyzację Franciszka, którą przedstawia jako cudowne potwierdzenie wspólnoty Braci Mniejszych przez samego Chrystusa.
Bibliografia
Accrocca F., Corpus agiografico e biografie di Francesco d’Assisi. A proposito di alcuni libri recenti, „Collectanea Franciscana” 87 (2017), s. 267−305.
Accrocca F., Francesco e i suoi frati. Dalle origini ai Cappuccini, Roma 2017 (Bibliotheca ser-aphico-capuccina, 105).
Accrocca F., Francesco e la Santa Chiesa Romana. La scelta del Vangelo e la codificazione difficile di un ideale, Assisi 2015 (Convivium Assisiense. Itinera Franciscana, 9).
Accrocca F., Un santo di carta. Le fonti biografiche di san Francesco d’Assisi, Milano 2013 (Biblioteca di „Frate Francesco”, 13).
Agamben G., Altissima povertà. Regole monastiche e forma di vita, Vicenza 2011.
Alberzoni M.P., Santa povertà e beata semplicità: Francesco d’Assisi e la Chiesa Romana, Milano 2015 (Ordines. Studi su istituzioni e società nel medioevo europeo, 1).
Bonaventurae, Legenda maior s. Francisci, w: Analecta Franciscana, vol. 10: Legendae s. Francisci Assisiensis saeculis XIII et XIV conscriptae, edita a patribus Collegii S. Bonaventurae, Quaracchi 1926–1941, s. 555−652.
Bonaventurae, Legenda minor s. Francisci, w: Analecta Franciscana, vol. 10: Legendae s. Francisci Assisiensis saeculis XIII et XIV conscriptae, edita a patribus Collegii S. Bonaventurae, Quaracchi 1926–1941, s. 653−678.
Bonaventurae, Opera omnia…, vol. 8: Opuscula varia ad theologiam mysticam et res Ordinis Fratrum Minorum spectantia, edita a patribus Colegii S. Bonaventurae, Quaracchi 1898.
Bonaventurae, Opera omnia…, vol. 9: Sermones de tempore, de sanctis, de B. Virgine Maria et de diversis, edita a patribus Colegii S. Bonaventurae, Quaracchi 1901.
Bonaventura: la perfezione cristiana, a cura di C. Leonardi, commento di D. Solvi, Milano 2012 (La letteratura francescana, 3).
Bonaventure Saint, Sermons „De diversis”, nouvelle édition critique par J. G. Bougerol, Paris 1993.
San Bonaventura, Sermoni „De diversis”, introduzione, revisione del testo latino, traduzione e note di M. Lenzi, a cura di M. Tedoldi, Roma 2017 (Opere di san Bonaventura, XII/1–2).
Bonawentura z Bagnoregio, Konferencje o sześciu dniach stworzenia albo oświecenia Kościoła. Wydanie synoptyczne tekstu oryginalnego redakcji A oraz B z przekładem polskim, przełożył, zredagował i wstępem opatrzył A. Horowski, Kraków 2008.
Brem E., Papst Gregor IX. bis zum Beginn seines Pontifikats. Ein biographischer Versuch, Heidelberg 1911.
Bullarii franciscani Epitome sive summa bullarum […] addito supplemento, a C. Eubel redacta, Quaracchi 1908.
Bullarium Franciscanum. Romanorum Pontificum: constitutiones, epistolae, ac diplomata continens; liber ordinibus Minorum, Clarissarum et Poenitentium, a seraphico patriarcha sancto Francisco institutis ab eorum originibus ad nostra usque tempora concessa…, t. 3, a G. G. Sbaraglia, C. Eubel redacta, Romae 1765.
Canetti L., L’invenzione della memoria. Il culto e l’immagine di Domenico nella storia dei primi frati Predicatori, Spoleto 1996.
Clasen S., Franziskus, der neue Moses, „Wissenschaft und Weisheit” 24 (1961), s. 200−208.
Congar Y., Insegnare e predicare. Aspetti ecclesiologici della disputa tra Ordini mendicanti e maestri secolari nella seconda metà del secolo XIII e l’inizio del XIV, Padova 2007.
Constitutiones in concilio de Copriniaco per G.[eraldum] archiepiscopum [Burdegalensem], in: Ab anno MCCXXV usque ad annum MCCLXVIII, curavit I. D. Mansi, Venetiis 1779, col. 867–876, cap. 1 (Sacrorum Conciliorum Nova et Amplissima Collectio, 23).
Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 2, układ i opracowanie A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003 (Źródła Myśli Teologicznej, 26).
Francesco a Roma dal signor Papa. Atti del VI Convegno storico di Greccio. Greccio, 9–10 maggio 2008. In occasione dell’VIII centenario dell’approvazione della prima regola, a cura di A. Cacciotti, M. Melli, Milano 2008 (Biblioteca di „Frate Francesco”, 7).
Franciscus Liturgicus: Editio fontium saeculi XIII, a cura di F. Sedda con la collaborazione di J. Dalarun, Padova 2015.
Frugoni C., Quale Francesco? Il messaggio nascosto negli affreschi della basilica superiore ad Assisi, Torino 2015.
Gaffuri L., Giovanni di San Paolo, w: Dizionario biografico degli Italiani, t. 56, Roma 2001, s. 212−217.
Horowski A., Due redazioni del discorso „Tunc apparebit signum” di san Bonaventura da Bagnoregio in onore di san Francesco d’Assisi, „ Frate Francesco” 85 (2019), s. 81−137.
Horowski A., Francesco d’Assisi zelante seguace di Cristo crocifisso in due sconosciuti sermoni di san Bonaventura da Bagnoregio, „Collectanea Franciscana” 87 (2017), s. 397−448.
Horowski A., „Illa que sursum est Ierusalem”. Un sermone sull’eccellenza dell’Ordine Minoritico del ms. Aldini 47, „Collectanea Franciscana” 80 (2010), s. 563−580.
Horowski A., „Legenda Minor” Bonawentury: zwięzła pochwała św. Franciszka na użytek liturgii, „Studia Franciszkańskie” 23 (2013), s. 299−332.
Horowski A., Opere autentiche e spurie, edite, inedite e mal edite di san Bonaventura da Bagnoregio: bilancio e prospettive, „Collectanea Franciscana” 86 (2016), s. 461−544.
La regola di frate Francesco. Eredità e sfida, a cura di P. Maranesi, F. Accrocca, Padova 2012 (Franciscalia, 1).
Legendae s. Francisci Assisiensis saeculis XIII et XIV conscriptae, Quaracchi 1926−1941 (Analecta Franciscana, 10).
Marini A., Francesco d’Assisi, il mercante del regno, Roma 2015 (Frecce, 197).
Paolazzi C., La „forma vitae” presentata da Francesco a papa Innocenzo III, w: Francesco a Roma dal signor Papa. Atti del VI Convegno storico di Greccio, Greccio, 9–10 marzo 2008, a cura di A. Cacciotti, M. Melli, Milano 2008, s. 123−139 (Biblioteca di Frate Francesco, 7).
Quinn J. F., Chronology of St. Bonaventure’s Sermons, „Archivum Franciscanum Historicum” 67 (1974), s. 145−184.
Ratzinger J., Rozumienie objawienia i teologia historii według Bonawentury. Rozprawa habilitacyjna i studia nad Bonawenturą, przekł. J. Merecki, Lublin 2014 (Opera omnia, 2).
Repertorium sermonum latinorum medii aevi ad laudem sancti Francisci Assisiensis, composuit A. Horowski, Roma 2013 (Subsidia scientifica franciscalia, 13).
Solvi D., La Regula et vita dei Frati Minori nella agiografia, w: Società Internazionale di Studi Francescani − Centro Interuniversitario di Studi Francescani, La regola dei Frati Minori. Atti del XXXVII Convegno internazionale, Assisi, 8–10 ottobre 2009, Spoleto 2010, s. 117−152.
Thomas de Celano, Vita beati Francisci, w: Analecta Franciscana, vol. 10: Legendae s. Francisci Assisiensis saeculis XIII et XIV conscriptae, edita a patribus Collegii S. Bonaventurae, Quaracchi 1926–1941, s. 1−117.
Tomasz z Celano, Żywot naszego ojca, błogosławionego Franciszka, oprac. i edycja J. Dalarun, przekł. A. Horowski, przedmowa J. Dalarun, wstęp A. Horowski, Kraków 2017 (Autorzy franciszkańscy, 1).
Uribe F., Il Francesco di Bonaventura. Lettura della „Leggenda Maggiore”, Santa Maria degli Angeli 2003.
Uribe F., Wprowadzenie do źródeł franciszkańskich, tłum. E. Kumka, Kraków 2009.
Vauchez A., Francesco d’Assisi. Tra storia e memoria, Torino 2010.
Źródła franciszkańskie: Pisma świętego Franciszka. Źródła biograficzne świętego Franciszka. Pisma świętej Klary i źródła biograficzne. Teksty ustalające normy dla braci i sióstr od pokuty, red. R. Prejs, Z. Kijas, Kraków 2005.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
