Kontekst postaw ludzkich w przepowiadaniu ekologicznym papieża Franciszka
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.26204Słowa kluczowe:
papież Franciszek, przepowiadanie, ekumenizm, duchowość, ekologia, środowisko, edukacjaAbstrakt
Człowiek ma być odpowiedzialnym zarządcą i opiekunem stworzenia — podkreślał Franciszek już podczas homilii inaugurującej pontyfikat w 2013 roku. Podjęty w artykule temat, dotyczy głoszenia troski o dzieło stworzenia i samego człowieka. Celem artykułu jest próba dostrzeżenia i analizy przepowiadania papieża Franciszka w kontekście ekologii integralnej, uwzględniającej wzajemne powiązania różnych wymiarów rzeczywistości. Podstawą dla prowadzonych analiz są przede wszystkim dwa dokumenty papieskie: encyklika Laudato si’ i posynodalna adhortacja apostolska Querida Amazonia.
Bibliografia
Biblia Tysiąclecia, Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, Poznań 2000.
Agenda liturgiczna Diecezji Opolskiej. Nabożeństwa, poświęcenia i błogosławieństwa, oprac. zbior. Diecezjalnej Komisji Liturgicznej, Opole 1986.
Anderwald A., Zjednoczeni wspólną troską. Ekumeniczne impulsy papieża Franciszka w kontekście ekologii integralnej, „Studia Oecumenica” 20 (2020), s. 37–50.
Biniek R., Ślady Boga w stworzonym świecie. Teologia natury a nauczanie Kościoła i przepowiadanie na tematy ekologiczne, „Roczniki Teologiczne” 12 (2019), s. 5–17.
Derdziuk A., W kręgu zagadnień bioetycznych i ekologicznych, Lublin 2018.
Dubiński J., Kwestie klimatyczne a bezpieczeństwo energetyczne, w: Carbo et terra, laudate Dominum. Nie tylko o węglu mowa, red. W. Kania, Katowice 2016, s. 81–106.
Egoistyczne korzystanie z dóbr przyrody jest złe, rozmowa z o. prof. Zdzisławem Kijasem OFMConv, współzałożycielem Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu, autorem Brewiarza ekologa, relatorem watykańskiej Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, „Echo Katolickie” (2018) nr 50, https://opoka.org.pl/biblioteka/I/IC/echo201850_eko.html (10.09.2021).
Franciszek apeluje o ekologię serca, Watykan, 18.07.2021, https://www.ekai.pl/franciszek-apeluje-o-ekologie-serca/ (10.09.2021).
Franciszek, Laudato si’.
Franciszek, Querida Amazonia.
Franciszek, Dykasteria ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, 2020, https://laudatosimovement.org/pl/2021/06/03/pope-francis-vatican-launch-laudato-si-action-platform-pl-news/ (10.09.2021).
Franciszek, Orędzie na Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Świata Stworzonego, 2020, https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/pont-messages/2020/documents/papa-francesco_20200901_messaggio-giornata-cura-creato.html (10.09.2021).
Franciszek, Papieska intencja modlitewna na wrzesień 2021. Ekologicznie zrównoważony styl życia, „Vatican News — Polski”, 01.09.2021, https://papiez.wiara.pl/doc/7077486.Ekologicznie-zrownowazony-styl-zycia (10.09.2021).
Franciszek, Przemówienie w afrykańskiej siedzibie ONZ, 26.11.2015, https://papiez.wiara.pl/doc/2844605.Nie-dla-globalizacji-bojetnosci-i--kultury-odrzucenia (10.09.2021).
Fundacja Obserwatorium Społeczne, Ekologia integralna według papieża Franciszka, 14.03.2018, http://ekologia.obserwatoriumspoleczne.pl/?p=10020 (13.01.2022).
Gołębiewska B., Idea i praktyka ojkofilii według Rogera Scrutona, „Pressje” 3/9 (2020), s. 21–25, https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2020/11/pressje.-zielony-ascetyzm.pdf (10.09.2021).
Gadacz T., Milerski B., Encyklika, w: Encyklopedia religii, t. 3, Warszawa 2001, s. 414.
Grzech ekologiczny nie jest pojęciem nowym. Kościół nie odpuścił troski o ochronę środowiska, wywiad Jakuba Pawłowskiego z o. Zdzisławem Kijasem OFMConv, „Dziennik Gazeta Prawna”, 11.01.2020, https://serwisy.gazetaprawna.pl/ekologia/artykuly/1448004,kosciol-ochrona-srodowiska-grzech-zwierzeta-mieso-kijas.html (10.09.2021).
IPCC, Nowy raport IPCC o klimacie na Ziemi, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowy Instytut Badawczy, 20.08.2021, https://www.imgw.pl/wydarzenia/imgw-pib-nowy-raport-ipcc-o-klimacie-na-ziemi (10.09.2021).
Jaromi S., Franciszkańskie przesłanie „Laudato si’”, „Polonia Sacra” 20 (2016) nr 3, s. 67–80.
Jurczyk B., „Laudato si’” — encyklika antropo- czy biocentryczna?, w: Dlaczego ekologia? W kręgu encykliki „Laudato si’”, red. T. Reronia, A. Szafulski, Wrocław 2016, s. 49–58.
Klinowski J., W poszukiwaniu harmonii między Stwórcą, człowiekiem i całym światem stworzonym, w: Dlaczego ekologia? W kręgu encykliki „Laudato si’”, red. T. Reronia, A. Szafulski, Wrocław 2016, s. 59–78.
Konferencja Episkopatu Polski, W trosce o wspólny dom. List pasterski Episkopatu Polski w liturgiczne wspomnienie św. Franciszka z Asyżu, 04.10.2018, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WE/kep/ekologia_04102018.html (10.09.2021).
Kosche M., Nawrócenie ekologiczne w hermeneutyce teologiczno-społecznej, w: Wybrane zagadnienia edukacji ekologicznej. Refleksje wokół encykliki „Laudato si’”, red. M. Borda, R. Ceglarek, Kraków 2016, s. 53–62.
Lipiec D., Inspiracje adhortacji apostolskiej „Querida Amazonia” dla duszpasterstwa w Polsce, „Roczniki Teologiczne” 67 (2020) nr 6, s. 55–67.
Lipniak J., „W trosce o wspólny dom”. Ekologiczny aspekt pontyfikatu Franciszka, w: Dlaczego ekologia? W kręgu encykliki „Laudato si’”, red. T. Reronia, A. Szafulski, Wrocław 2016, s. 133–144.
Lubiński K., Królowa całego stworzenia, w: Wybrane zagadnienia edukacji ekologicznej. Refleksje wokół encykliki „Laudato si’”, red. M. Borda, R. Ceglarek, Kraków 2016, s. 63–82.
Marczak P., Problemy ekologiczne jako problemy społeczne, Poznań 2000.
Muszala A., Kwestie bioetyczne w encyklice „Laudato si’” papieża Franciszka, „Polonia Sacra” 20 (2016) nr 3, s. 39–65.
Ostrowski M., Duszpasterstwo wobec problemu wolnego czasu człowieka. Aspekt moralno-pastoralny ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień turystyki, Kraków 1996.
Pastwa R., Ekologia w komunikowaniu religijnym. Tematyka ekologiczna na łamach głównych katolickich tygodników opinii w Polsce w kontekście ogłoszenia encykliki „Laudato si’”, Lublin 2020.
Pilawa K., Chrześcijańska ekologia jest racjonalna, spójna i niezbędna w walce o dobrostan środowiska naturalnego, Klub Jagielloński, 04.03.2021, https://klubjagiellonski.pl/2021/03/04/chrzescijanska-ekologia-jest-racjonalna-spojna-i-niezbedna-w-walce-o-dobrostan-srodowiska-naturalnego/ (10.09.2021).
Pilawa K., Chrześcijański ascetyzm odpowiedzią na ekologiczny slow life, „Pressje” 3/9 (2020), s. 7–14, https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2020/11/pressje.-zielony-ascetyzm.pdf (10.09.2021).
Ryś G., Wszystko jest ze sobą powiązane. Ekologiczna encyklika społeczna Franciszka, „Więź” 672 (2018) nr 2, s. 107–113.
Sadowski R., Chrześcijańska koncepcja odpowiedzialności za środowisko w świetle encykliki „Laudato si’”, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 15 (2017) nr 1, s. 69–79, https://www.researchgate.net/publication/340708785_Chrzescijanska_koncepcja_odpowiedzialnosci_za_srodowisko_w_swietle_encykliki_Laudato_si’ (10.09.2021).
Skoczny W., Miłość stworzenia, w: Wybrane zagadnienia edukacji ekologicznej. Refleksje wokół encykliki Laudato si’, red. M. Borda, R. Ceglarek, Kraków 2016, s. 25–34.
Sławiński H., Wkład Soboru Watykańskiego II w odnowę przepowiadania słowa Bożego, w: Humanistyczna recepcja Soboru Watykańskiego II, red. E. Umińska-Tytoń, J. Lewandowicz, Łódź 2014, s. 173–184.
Słuchajmy Boga i wysłuchujmy bliźniego, Watykan, 05.09.2021, https://papiez.wiara.pl/doc/7083753.Sluchajmy-Boga-i-wysluchujmy-blizniego (10.09.2021).
Van Ypersele J.-P., Zmiany klimatyczne uderzają w najsłabszych, tłum. G. Przewłocki, w: Zmiany klimatyczne — impas i perspektywy. Punkt widzenia krajów globalnego Południa, red. M. Brennek, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa 2010, s. 14–23.
UNEP, United Nations Environment Programme, https://www.unep.org/ (10.09.2021).
Węgrzecki J., Dialog w polityce zahamowaniem globalnej autodestrukcji ekologicznej, w: Świat jako wspólny dom. Wokół koncepcji ekologii integralnej w encyklice „Laudato si’”, red. A. Wysocki, Warszawa 2016, s. 151–166.
WMO, World Meteorological Organization, https://public.wmo.int/en (10.09.2021).
Warchoł P., Ślady Boga w przyrodzie w pismach świętego Franciszka z Asyżu, świętego Bonawentury i świętego Jana Pawła II, „Polonia Sacra” 20 (2016) nr 3, s. 81–98.
Zellma A., Wiszowaty E., Przepowiadanie homilijne i katechetyczne w kontekście regionalnym, „Poznańskie Studia Teologiczne” 32 (2018), s. 195–206.
Zieliński S., Wybrane refleksje teologiczne w świetle encykliki „Laudato si’”, w: Carbo et terra, laudate Dominum. Nie tylko o węglu mowa, red. W. Kania, Katowice 2016, s. 17–34.
Zuziak W., Ecological challenges to ethics, „Polonia Sacra” 20 (2016) nr 3, s. 23–38.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
