Dylemat moralny w sytuacji ekstremalnej. Analiza decyzji bł. Józefa i Wiktorii Ulmów o udzieleniu schronienia Żydom w czasie II wojny światowej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15633/ps.28404

Słowa kluczowe:

bł. rodzina Ulmów, dylemat moralny, miłość bliźniego, sytuacja ekstremalna

Abstrakt

W ostatnim czasie szczególnie ważnym wydarzeniem dla Kościoła i ojczyzny była beatyfikacja Józefa i Wiktorii Ulmów wraz z ich siedmiorgiem dzieci. Błogosławieni małżonkowie, motywowani wiarą i ewangelicznym ideałem miłości bliźniego, w czasie II wojny światowej przyjęli pod swój dach ośmioro Żydów i przez niemal półtora roku udzielali im schronienia, świadomi istniejącego ryzyka i możliwych konsekwencji. Po ujawnieniu tego faktu, z rozkazu niemieckich władz okupacyjnych, 24 marca 1944 roku zostali rozstrzelani wraz z dziećmi oraz ukrywanymi Żydami. Choć postawa Józefa i Wiktorii Ulmów powszechnie uznawana jest za heroiczną i godną najwyższego podziwu, a jej słuszność Kościół potwierdził aktem beatyfikacji, pojawiają się również głosy krytyczne. Niektórzy oceniają ich postępowanie za przejaw nieodpowiedzialności i narażania własnej rodziny na niepotrzebne niebezpieczeństwo. Niniejszy artykuł przedstawia analizę decyzji bł. Józefa i Wiktorii Ulmów z perspektywy teologicznomoralnej w celu wyjaśnienia pojawiających się kontrowersji. Istotny problem — „chronić rodzinę czy ratować obcych?” — nie jest tu ujmowany w kategoriach konfliktu między moralnym obowiązkiem a działaniem fakultatywnym. Rozważania koncentrują się na dylemacie pomiędzy dwoma obowiązkami, gdyż głęboko zinterioryzowany ewangeliczny ideał miłości bliźniego Ulmowie uznali za swój moralny obowiązek. Niniejsza refleksja uzasadnia ich wysiłek zmierzający do realizacji dwóch wymagań moralnych — trudnych, ale możliwych do pogodzenia i spełnienia. Podjęcie tego wyzwania jest dowodem wielkości ich człowieczeństwa i heroizmu wiary.

Bibliografia

Borys B., Sytuacje ekstremalne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka, „Psychiatria” 1 (2004) nr 2, s. 97–105.

Burda W., Ku szczytom świętości, Przemyśl 2023.

Chyrowicz B., O sytuacjach bez wyjścia w etyce. Dylematy moralne: ich natura, rodzaje i sposoby rozstrzygania, Kraków 2008.

Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, w: Jan Paweł II, Veritatis splendor. Tekst i komentarze, red. A. Szostek, Lublin 1999, s. 5–103.

Kozak-Śmigiel A., Problemy moralnego obowiązku. Czy moralni święci istnieją?, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio 1: Philosophy and Sociology” 40 (2015) nr 2, s. 137–144, https://doi.org/10.17951/i.2015.40.2.137.

Nagel T., Pytania ostateczne, Warszawa 1997.

Olejnik S., Teologia moralna fundamentalna, Włocławek 1998.

Rosik S., Wezwania i wybory moralne, Lublin 1992.

Szpytma M., Samarytanie z Markowej. Słudzy Boży Ulmowie — rodzina, która oddała swoje życie za pomoc Żydom, w: Ulmowie. Przestrzeń świętości, red. W. Janiga, Przemyśl 2023, s. 123–146.

Ślipko T., Zarys etyki ogólnej, Kraków 2004.

Urmson J. O., Saints and Heroes, w: Ethics. History, Theory and Contemporary Issues, eds. S. M. Cahn, P. Markie, Oxford–New York 1998, s. 699–708.

Vardy P., Grosch P., Etyka. Poglądy i problemy, Poznań 1995.

Wojtyła K., Transcendencja osoby w czynie a autoteleologia człowieka, w: Karol Wojtyła, „Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne, red. T. Styczeń, W. Chudy i in., Lublin 2000, s. 477–490 (Człowiek i Moralność, 4).

Pobrania

Opublikowane

2024-12-30

Numer

Dział

Artykuły

Podobne artykuły

31-40 z 56

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.