Hermeneutic of Reform in the Latin Liturgy. The Theological and Historical Aspect
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.28403Słowa kluczowe:
liturgia, publiczny kult Boży, ruch liturgiczny, Sobór Watykański IIAbstrakt
Hermeneutyka reformy, jako pojęcie przypomniane przez Benedykta XVI na progu jego pontyfikatu w odniesieniu do liturgii, wskazuje na umiejętność objaśniania, praktykowania oraz jej interpretowania w odniesieniu do Tradycji Kościoła. Trzeba jednak to określenie rozumieć nieco szerzej, niż sugerują zwolennicy celebrowania Mszy Świętej w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego. Liturgia jako sprawowanie publicznego kultu Bożego musi być postrzegana jako rzeczywistość teologiczna i kanoniczna zarazem, ale zawsze w złożonym kontekście historycznym. To niewątpliwie pozwala lepiej zrozumieć obecny kształt sprawowanej Eucharystii. Skutkiem odnowy zapoczątkowanej na Soborze Watykańskim II i przypieczętowanej późniejszymi działaniami Stolicy Apostolskiej stało się zaproponowanie takiej liturgii, która jest logicznym wyrazem Tradycji Kościoła, a przy tym pozostaje zrozumiała dla wiernych obecnej epoki.
Bibliografia
Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne, vol. 2, Opole 1958.
Benedict XVI, Address of His Holiness Benedict XVI to the Roman Curia offering them his Christmas greetings, Dec 22, 2005, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2005/december/documents/hf_ben_xvi_spe_20051222_roman-curia.html (Oct 26, 2023).
Benedict XVI, Letter to the President Franciscan University of Steubenville, Oct 7, 2022, http://www.fondazioneratzinger.va/content/dam/fondazioneratzinger/foto-news/Letter%20of%20Pope%20Benedict%20to%20Father%20Dave-steubenville-pivonka%20eng.pdf (Oct 26, 2023).
Benedictus XVI, Adhortatio apostolica Sacramentum caritatis de Eucharistia vitae missionisque Ecclesiae fonte et culmine, Feb 22, 2007, „Acta Apostolicae Sedis” 99 (2007), p. 105–180.
Berger R., Mały słownik liturgiczny, Poznań 1990.
Bialic D., Niektóre zboczenia liturgii mszalnej w świetle reformy Soboru Trydenckiego, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 2 (1949), p. 49–57, https://doi.org/10.21906/rbl.2353.
Chupungco A. J., L’adattamento della liturgia tra culture e teologia, Casale Monferrato 1985.
Cichy S., Zgromadzenie podstawowym znakiem odnowionej liturgii, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 11 (1978), p. 43–52.
Civil R., La Liturgia e le sue leggi, in: Anamnesis, 1: La liturgia, momento nella storia della salvezza, Casale Monferrato 1983, p. 181–207.
Codex Iuris Canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus, Jan 25, 1983, „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983) pars 2, p. 1–317, English text: https://www.vatican.va/archive/cod-iuris-canonici/cic_index_en.html (Oct 26, 2023).
Codex Iuris Canonici, Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, Jan 25, 1917, „Acta Apostlicae Sedis” 9 (1917) pars 2, p. 1–593.
De Clerck P., Zrozumieć liturgię, trans. S. Czerwik, Kielce 1997.
Esposito B., Il rapporto del Codice di Diritto canonico latino con le leggi liturgiche. Commento esegetico-sistematico al can. 2 del CIC/83, „Angelicum” 82 (2005), p. 139–186.
Francis M. R., Liturgy and Inculturation since Vatican II: Where Are We? What Have We Learned?, „Worship” 91 (2017) no. 1, p. 24–42.
Giraudo C., Magnum principium e l’inculturazione liturgica nel solco del concilio, „La Civilta Cattolica” 4018 (2017), p. 311–324.
Góralski W., Inicjatywa papieża Jana XXIII dotycząca reformy prawa kanonicznego na tle Soboru Watykańskiego II, in: Sobór Watykański II, Inspiracje i wpływ na Kodeks prawa kanonicznego z 1983 roku. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej zorganizowanej 8 grudnia 2005 roku z okazji 40. rocznicy zakończenia Soboru Watykańskiego II, ed. K. Burczyk, Lublin 2006, p. 21–36.
Góralski W., Od kodeksu Piusa X i Benedykta XV do kodeksu Jana Pawła II, „Ateneum Kapłańskie” 76 (1984) no. 2, p. 177–191.
Gręźlikowski J., Odnowa prawa kanonicznego w perspektywie aggiornamento, in: Sobór Watykański II. Inspiracje i wpływ na Kodeks prawa kanonicznego z 1983 roku. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej zorganizowanej 8 grudnia 2005 roku z okazji 40. rocznicy zakończenia Soboru Watykańskiego II, ed. K. Burczyk, Lublin 2006, p. 37–60.
Incitti G., Magnum principium: per una migliore mutua collaborazione tra Curia Romana e conferenze episcopali, „Notitiae” 53 (2017) no. 2, p. 113–137.
Ioannes XXIII, Litterae encyclicae Ad Petri Cathedram de veritate, unitate et pace caritatis afflatu provehendis, June 29, 1959, „Acta Apostolicae Sedis” 51 (1959), p. 497–531.
John Paul II, Encyclical letter Slavorum apostoli.
Katolicka Agencja Informacyjna, Benedykt XVI: II Sobór Watykański był sensowny i konieczny, https://www.ekai.pl/benedykt-xvi-ii-sobor-watykanski-byl-sensowny-i-konieczny/ (Oct 26, 2023).
Kołodziej M., Prawo liturgiczne Kościoła łacińskiego, Wrocław 2019.
Kołodziej M., Zgromadzenie liturgiczne jako rzeczywistość teologiczno-kanoniczna w ministerialnym posługiwaniu Kościoła, Wrocław 2012.
Kołodziej M., Zgromadzenie liturgiczne w świetle Katechizmu Kościoła katolickiego, Wrocław 2016.
Konecki K., Główne założenia teologiczne konstytucji o liturgii świętej, „Liturgia Sacra” 19 (2013) no. 2, p. 243–252.
Korporowicz Ł., Prawo liturgiczne Kościoła łacińskiego a Kodeks prawa kanonicznego z 1983 roku. Wybrane zagadnienia, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 41 (2014) no. 1, p. 23–45.
Krakowiak C., Zgromadzenie liturgiczne jako podmiot celebracji, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 42 (1989), p. 168–178, https://doi.org/10.21906/rbl.2144.
Kujawa S., La competenza in materia liturgica. Analisi storico-giuridica, Poznań 2009.
MacManus F. R., Il diritto liturgico, in: Scientia liturgica. Manuale di liturgia, 1: Introduzione alla liturgia, a cura di A. J. Chupungco, Casale Monferrato 2003, p. 410–433.
Mokrzycki B., Droga chrześcijańskiego wtajemniczenia, Warszawa 1983.
Montan A., Il “diritto liturgico”: significato e interpretazioni, „Rivista Liturgica” 98 (2011) no. 5, p. 741–767.
Montan A., Liturgia — iniziazione cristiana — Eucaristia — penitenza — unzione degli infermi — ordine (cann. 834–1054), in: Il diritto nel mistero della Chiesa, 3: La funzione di santificare della Chiesa. I beni temporali della Chiesa. Le sanzioni nella Chiesa. I processi — Chiesa e comunita politica (Libri IV, V, VI, VII del Codice), a cura di Gruppo Italiano Docenti di Diritto Canonico, Roma 1992, p. 11–164.
Muroni P. A., Tra tradizione e traduzione dalla dinamica della liturgia alla sua codificazione. Una riflessione da Sacrosanctum Concilium a Magnum principium, „Urbaniana University Journal” 71 (2018) no. 2, p. 35–71.
Nadolski B., Leksykon liturgii, Poznań 2006.
Nadolski B., Liturgika, 4: Eucharystia, Poznań 1992.
Nadolski B., Liturgika, 1: Liturgika fundamentalna, Poznań 1989.
Neunheuser B., Storia della liturgia attraverso le epoche culturali, Roma 1983.
Nowak J., Prawo w służbie wydarzeń zbawczych. Zarys prawodawstwa liturgicznego, Poznań 2004.
Nowowiejski A. J., Msza Święta, vol. 1, Płock 1993.
Pascher J., Eucharistia. Gestalt und Vollzug, Münster–Krailling 1947.
Pius X, Inter Sollicitudines. Motu Proprio on Sacred Music.
Pius XII, Mediator Dei. Encyclical on the sacred liturgy.
Prosperus Aquitanus, De gratia Dei et libero voluntatis arbitrio, in: Sancti Prosperi Aquitani, Opera omnia, tomus unicus, accurante J.-P. Migne, Parisiis 1844–1855, p. 205–212 (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 51).
Ratzinger J., Messori V., Raport o stanie wiary. Z Ks. Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori, trans. Z. Oryszyn, J. Chrapek, Kraków–Warszawa 1986.
Ratzinger J., Teologia liturgii. Sakramentalne podstawy życia chrześcijańskiego, eds. K. Góźdź, M. Górecka, transl. W. Szymona, Lublin 2012 (Opera Omnia, 11).
Ratzinger J., Organiczny rozwój liturgii, „Christianitas” 23–24 (2005), p. 394–397.
Rincón Pérez T., La liturgia e i sacramenti nel diritto della Chiesa, Roma 2018.
Second Vatican Council. Constitution on the sacred liturgy Sacrosanctum Concilium, https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19631204_sacrosanctum-concilium_en.html (Oct 26, 2023).
Second Vatican Council, Dogmatic Constitution on the Church Lumen gentium, https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19641121_lumen-gentium_en.html (Oct 26, 2023).
Sinka T., Liturgika, Kraków 1997.
Słowikowska A., Uczestnictwo wiernych świeckich w liturgii Kościoła łacińskiego. Studium kanoniczne, Lublin 2014.
Sobański R., Kościół — prawo — zbawienie, Katowice 1979.
Sobór Trydencki, Nauka o najświętszej ofierze Mszy Świętej, Sep 17, 1562, Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, ed. I. Bokwa, Poznań 2007, p. 220–223.
Stefański J., Adaptacje liturgiczne przyszłością odnowy liturgicznej, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 43 (1990) no. 1–2, p. 20–36, https://doi.org/10.21906/rbl.2201.
Stefański J., Redakcja „Konstytucji o liturgii świętej” przełomem odnowy życia religijnego w Kościele (1963–2003), „Seminare” 21 (2005), p. 189–201, https://doi.org/10.21852/sem.2005.21.14.
Świerzawski W., Hermeneutyka w liturgii, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 24 (1971) no. 2–3, p. 131–147, https://doi.org/10.21906/rbl.3176.
Wierusz-Kowalski J., Liturgika, Warszawa 1956.
Zatwardnicki S., Hermeneutyka reformy — hermeneutyka wiary, „Teologia w Polsce” 10 (2016) no. 2, p. 141–164, https://doi.org/10.31743/twp.2016.10.2.09.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marcin Kołodziej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
