„Pieśń moją śpiewam królowi” (Ps 45, 2). O kategorii muzycznego piękna w celebracji liturgicznej
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.1514Słowa kluczowe:
piękno, celebracja liturgiczna, chorał gregoriański, muzyka organowa, muzyka wokalno-instrumentalnaAbstrakt
Piękno muzyczne pozostaje na usługach celebracji liturgicznej. Wywiedzione z przesłanek biblijnych (por. Ps 45) i teologicznych (por. J. Ratzinger/Benedykt XVI) piękno muzyki liturgicznej prowadzi do spotkania z Bogiem, który jest najdoskonalszym Pięknem. Trzy rodzaje muzyki liturgicznej: wokalna, instrumentalna i wokalno-instrumentalna dają niezliczoną ilość możliwości docierania do P(p)iękna. Stwarzają one nie tylko bogactwo dotykania Tajemnicy, ale i bezpośredniego, intuicyjnego spotkania z Bogiem. Wśród różnych gatunków muzyki związanej z liturgią Kościoła warto odnotować te szczególnie zapisane w tradycji oraz przepisach: chorał gregoriański, polifonia palestrinowska, pieśń kościelna, muzyka organowa oraz muzyka wokalno-instrumentalna angażująca szeroki aparat wykonawczy (soliści, chór, orkiestra). Te drogi, potwierdzone historią muzyki oraz zapisane w dokumentach Kościoła, domagają się rzetelnej i estetycznej aktualizacji związanej ze znajomością „ducha liturgii” (por. Joseph Ratzinger). Ten postulat domaga się szeregu działań formacyjnych (na poziomie muzycznym, liturgicznym i duchowym). Umieszczone w artykule propozycje (psalm responsoryjny, utwór wokalno-instrumentalny na uwielbienie oraz muzyka organowa na zakończenie) stanowią przykłady tego, jak konkretnie wcielać owo piękno postulowane w dokumentach, zapisane w tekstach liturgicznych w czas i przestrzeń liturgicznej celebracji.
Bibliografia
Augustyn, św., Wyznania, tłum. T. Kubiak, Kraków 1994.
Dąbek S., Twórczość mszalna kompozytorów polskich XX wieku (1900–1995), Warszawa 1996.
Dąbek S., Wokół problematyki pojęciowej oraz pewnych idei, w kontekście dziejów wielogłosowej muzyki w Polsce (do Vaticanum II), [w:] „Thesaursus Musicae Sacrae summa cura servetur et foveatur”. Historia i współczesność muzyki liturgicznej w Polsce 100 lat od wydania Motu proprio papieża Piusa X, red. S. Dąbek, I. Pawlak, Lublin 2004, s. 106–117.
Dąbek S., Współczesna muzyka religijna. Uwarunkowania i aspekt duchowy, „Ethos” 73–74 (2006), s. 76–86.
Delimat W., Kształcenie muzyków kościelnych w Polsce i jego wpływ na repertuar muzyki sakralnej, [w:] Muzyka w służbie liturgii, red. R. Tyrała, Kraków 2005, s. 97–106.
Dunikowska B. F., Akt twórczy organisty w ramach liturgii Kościoła rzymskokatolickiego w kontekście wartości, [w:] Wartości w muzyce, t. 4, Muzyka w środowisku społecznym, red. J. Uchyła-Zroski, Katowice 2012, s. 205–218.
Gładysz J. M., Muzyka instrumentalna w tradycji sanktuarium w Tuchowie, „Biuletyn Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych” 5 (2010), s. 61–65.
Hudek W., Muzyka instrumentalna w tradycji sanktuarium w Piekarach Śląskich, „Biuletyn Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych” 5 (2010), s. 49–60.
Hudek W., Organista i jego posługa – refleksje liturgiczno-muzyczne, [w:] W. Hudek, Słowa dźwiękiem malowane, Lublin 2005, s. 55–62.
Hudek W., Zasady doboru śpiewów mszalnych, [w:] Sacrum i profanum w muzyce wokalnej i instrumentalnej, red. M. Pietrzykowska, G. Rubin, Bydgoszcz 2010, s. 172–188.
Hudek W., Źródła, Katowice 2012, s. 29.
Jan Paweł II, List „Mosso dal vivo desiderio” ogłoszony w setną rocznicę Motu proprio „Tra le Sollecitudini” o muzyce sakralnej, „Ethos” 73–74 (2006).
Janicka-Słysz M., Pärt Arvo, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, t. 7, N-Pa, red. E. Dziębowska, Kraków 2002, s. 351–353.
Jasiński T., Jana Pawła II myśl o sztuce i dwanaście muzycznych kontrapunktów, Lublin 2006.
Księga psalmów, tłumaczył z hebrajskiego C. Miłosz, Paryż 1981.
Liturgia Godzin, t. 2, Poznań 1984.
Liturgia Godzin, t. 3, Poznań 1987.
Malik E., Udział orkiestry dętej w liturgii na przykładzie działalności młodzieżowej orkiestry dętej „Camerata” z parafii św. Rocha w Starych Budkowicach, „Biuletyn Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych” 5 (2010), s. 31–40.
Marini P., Liturgia i piękno. Nobilis pulchritudo, tłum. W. Dzierża, Pelplin 2007.
Pasierb J. S., Słowo Boże między ludźmi, Katowice 2010, s. 175.
Pawlak I., Muzyka instrumentalna w świetle dokumentów Kościoła, „Biuletyn Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych” 5 (2010), s. 17–25.
Pawlak I., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła, Lublin 2001.
Pietrzykowska M., Sakralna twórczość wokalno-instrumentalna Arvo Pärta, [w:] Sacrum i profanum w muzyce wokalnej i instrumentalnej, red. M. Pietrzykowska, G. Rubin, Bydgoszcz 2010, s. 190–199.
Piekarz G., Organista – zawód czy powołanie?, [w:] Cantate Domino Canticum novum.
Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Kazimierzowi Pasionkowi, red. S. Garnczarski, Tarnów 2004, s. 293–307.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła, Częstochowa 2009.
Pociej B., Sacrum w muzyce dzisiaj – problem estetyki, Lublin 1982.
Pociej B., Stadia muzycznej duchowości. Trzy wykłady, Katowice 2009.
Psałterz Dawidów w przekładzie Jana Kochanowskiego, red. B. Banaszek, Sandomierz 2000, s. 90.
Rakowski T., Muzyka instrumentalna w tradycji katedry pelplińskiej, „Biuletyn Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych” 5 (2010), s. 44–48.
Ratzinger J., Nowa pieśń dla Pana. Wiara w Chrystusa a liturgia dzisiaj, Kraków 1999.
Reginek A., Miejsce i znaczenie kościelnych zespołów śpiewaczych w liturgii po Soborze Watykańskim II, [w:] Muzyka liturgiczna w Kościele Katowickim 1925–2005, red. W. Hudek, Katowice 2005, s. 45–52.
Sobór Watykański II, Konstytucja o Świętej Liturgii, [w:] A. Filaber, Prawodawstwo muzyki kościelnej, Warszawa 2008, s. 37–42.
Szymik J., Theologia benedicta, t. 1, Katowice 2010.
Światłość świata: Papież, Kościół i znaki czasu. Benedykt XVI w rozmowie z Peterem Seewaldem, przekł. P. Napiwodzki, Kraków 2011, s. 183.
Waloszek J., Teologia muzyki. Współczesna myśl teologiczna o muzyce, Opole 1997.
Wit Z., Zaangażowanie świeckich w posługi muzyczne w liturgii, [w:] Muzyka liturgiczna w Kościele Katowickim 1925–2005, red. W. Hudek, Katowice 2005, s. 27–43.
Zając A., Teologiczne aspekty uczestnictwa chóru w liturgii, „Liturgia Sacra” 7 (2001) 1 (17), s. 95–108.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
