Początki polskiej pieśni kościelnej i jej tematyka
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.1722Słowa kluczowe:
pieśń polska, liturgia, hymnodia łacińska, kierleszAbstrakt
Polska pieśń kościelna, jednogłosowa i przeznczona dla ludu, stanowi ważny element wielkiego dziedzictwa kultury religijnej Kościoła w Polsce. Jej pojawienie się było w badaniach naukowców wyjaśniane przez wiele teorii. Powszechnie przyjmuje się, że powstała najprawdopodobniej w XIII wieku. Pierwsza badana teoria wywodzi ją z tzw. kierleszu, fonetycznie przekształconej krótkiej formuły Kyrie eleison, śpiewanej przy różnych okazjach. Jednakże, poza kilkoma przypadkami, nie słyszy się w Polsce nic o „kierleszu”. Preferowanym przez Feichta, przeciwnika teorii kierleszowej, źródłem polskiej pieśni jest wprowadzenie odmawiania w języku polskim pacierza w każdą niedzielę i święto, zaraz po odczytaniu Ewangelii. Jednakże można uznać te praktyki jako wstępny etap torujący drogę dla polskiej pieśni. Dominującą teorią jest ta, mówiąca, że źródłem pieśni w Polsce jest łacińska hymnodia, tłumaczona mniej lub bardziej wiernie na język polski. Powstanie polskiej pieśni religijnej wynikało przede wszystkim z zapotrzebowania wiernych na nie w obrzędach religijnych, zarówno pozaliturgicznych, jak i w samej liturgii. Pierwsze pieśni w języku polskim reprezentowały pieśni wielkanocne, pasyjne oraz maryjne.Bibliografia
Brückner A., Literatura religijna w Polsce średniowiecznej, t. 1, Kazania i pieśni, Warszawa 1902.
Brückner A., Średniowieczna pieśń religijna polska, Kraków 1923.
Feicht H., Studia nad muzyką polskiego średniowiecza, red. Z. Lissa i in., Kraków 1975.
Fijałek J., Bogurodzica, „Pamiętnik Literacki” 2 (1903), s. 1–27, 163-191, 353–378.
Garnczarski S., Polska pieśń adwentowa w drukach od XVII do XX wieku, cz. 1, Tarnów 2014.
Gromnicki T., Synody prowincyonalne, Kraków 1885.
Grudziński K., Najstarsze zabytki rękopismienne języka polskiego w zbiorach bernardyńskich (do poł. XVI w.), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 4 (1962), s. 357–362.
Hinz E., Zarys historii muzyki kościelnej, Pelplin 2000.
Kantak K., Bernardyni polscy, t. 1, Lwów 1933.
Lewański J., Dramat i dramatyzacje liturgiczne w średniowieczu polskim, [w:] Musica Medii Aevi, red. J. Morawski, t. 1, Kraków 1965, s. 96–174.
Maciejowski W. A., Kronika Boguchwała i Godysława Paska, [w:] Monumenta Poloniae historica, wyd. A. Bielowski, t. 2, Lwów 1872, s. 454–598.
Pawlak I., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła, Lublin 2001.
Skop G. M., Powstanie i rozwój polskich pieśni religijnych do poł. XVI w. Studium muzykologiczne, 1972 (praca magisterska w Archiwum KUL).
Wisłocki W., Katalog rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, Kraków 1881.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Stanisław Garnczarski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
