Geneza utworzenia trybunału: Quaestio perpetuae de repetundis
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.3412Słowa kluczowe:
Republika rzymska, korupcja urzędnicza, trybunały stałe (quaestio perpetuae), trybunały nadzwyczajne, sądownictwo w republice rzymskiejAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie sądownictwa w sprawach de repetundis z czasów sprzed powołania trybunału stałego, wliczając w to sądy ludu, trybunały „okolicznościowe”: quaestiones estraordinariae / quaestiones temporiae, kolegium rekuperatorów. Istotnym elementem będzie zaprezentowanie ewolucji przewodu procesowego wraz z pojawianiem się kolejnych zabiegów ustawodawczych oraz wpływu pojawiania się nowych modeli procesowych na przebieg procesu. Omówione zostanie tło prawno-społeczno-polityczne rozwoju ustawodawstwa w zakresie zwalczania crimen repetundarum (przestępstwa zdzierstwa) z zarysowaniem skali problemu zdzierstw w republice rzymskiej, a także konfliktów społecznych.
Bibliografia
G. Alfody, Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznań 2003.
W. S. Ferguson, The lex Calpurnia of 149 B.C., “The Journal od Roman Studies”, vol. 11 (1921), https://doi.org/10.2307/295888.
R. A. Bauman, Crime and Punishment in Ancient Rome, New York 1996.
G. Broggini, Iudex abiterve. Prolegomena zum Officium des römischen Privatrichters, Köln−Graz 1957.
A. Berger, s.v. Praedes, in: Encylopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.
J. M. Coello, El proceso ‘de repetundis’ del 171 a. de C., Huelva 1981.
W. Eder, Das Vorsullanische Repetundenverfahrem, München 1969.
P. Fraccaro, Sulle „leges judiciariae” Romane, “Reale Istituto Lombardo di Scienze e lettere Rendiconti”, serie II, Milano, vol. LII (1919).
E. S. Gruen, The Last Generation of the Roman Republic, Berkeley 1974.
M. I. Handerson, The Process ‘de repetundis’, JRS, 41 (1951), https://doi. org/10.2307/298101.
H. F. Jolowicz, Historical Introduction to the Study of Roman Law, Cambridge 1952.
M. Jońca, Exilium jako przejaw humanitas w rzymskim prawie karnym okresu republikańskiego, in: Humanitas grecka i rzymska, ed. R. Popowski, Lublin 2005.
J. M. Kelly, Roman Litigation, Oxford 1966.
P. Kołodko, Wybrane przykłady nadużyć urzędników rzymskich w prowincjach przed uchwaleniem lex Calpurnia de repetundis, in: O prawie i jego dziejach księgi dwie: studia ofiarowane prof. Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie lecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie lecie urodzin, vol I, ed. M. Mikołajczyk, Białystok 2012.
K. Koranyi, Powszechna historia państwa i prawa, vol. 1 Starożytność, Warszawa 1961.
R. Kulesza, Procesy o korupcję w Atenach w końcu V w. p.n.e., “Meander”, vol. 3 (1983).
W. Kunkel, s.v. Quaestio, Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (RE), ed. G. Wissow, 47 (1963).
A. Lintott, Leges de repetundis and Associate Measures Under the Republic, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Romanistische Abteilung”, 98 (1981), https://doi.org/10.7767/ zrgra.1981.98.1.162.
W. Litewski, Rzymski proces karny, Kraków 2003.
T. Łoposzko, Historia społeczna starożytnego Rzymu, Warszawa 1987.
T. Łoposzko, Pozycja społeczna „tribuni aerari”, “Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”. Sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne”, vol. XVIII, issue 2, pp. 33–52.
T. Mommsen, Rӧmisches Strafrecht, Lepizig 1871.
W. Mossakowski, Accusator w rzymskich procesach de repetundis w okresie republiki, Toruń 1994.
W. Mossakowski, Powoływanie sędziów quaestiones perpetuae w okresie republiki rzymskiej, “Acta Universitatis Nicolai Copernici Prawo”, vol. 35 (1996).
H. Paalzow, Zur Lehre von den römischen Popularklagen, Berlin 1889.
L. Perelli, La corruzione politica nell’atnica Roma. Tangenti, malversazioni, malcostume, illeciti, raccomendazioni, Milano 1994.
F. Pontenay de Fontette, Leges repetundarum, Essai sur la repression des actes illicites commis par les magistrats romains au detriment de leurs administers, Paris 1954.
G. Rotondi, Leges publicae populi Romani, Milano 1912.
Rzymskie Prawo Publiczne wybrane zagadnienia, ed. A. Jurewicz, R. Sajkowski, B. Sitek, J. Szczerbowski, A. Świętoń, Olsztyn 2011.
F. Serrao, s.v. repetundae, Novissimo Digesto Italiano, XV (1968).
F. Serrao, Classi, Partiti e Legge nella Repubblica Romana, Pisa 1974.
J. A. C. Thomas, Accusatio adulterii, “Iura” vol. 12 (1961), pp. 65–80.
C. Venturini, Processo penale a societá politica nella Roma republican, Pisa 1996.
U. Vincenti, La partecipazione del senato all’amministrazione della giustizia nei secoli III-IV D.C., Padova, 1992.
G. Walter, Cezar, Warszawa 1983.
G. Wesener, s.v. Quadruplator, RE, 47 (1963).
J. Zabłocki, A. Tarwacka, Publiczne prawo rzymskie, Warszawa 2011.
Digesta Iustiniani: tekst i przekład. 7.2, Księgi 48–50, ed. T. Palmirski, Kraków 2017.
The Enactments of Justinian. The Digest or Pandects, trans. S. P. Scott, Cincinnati 1932.
Lex Ancilia, in: A. Ch. Johnson, P. R. Coleman-Norton, F. C. Bourne, Ancient Roman Statues. A Translation with Introduction, Commentary, Glossary and Index, Austin 1961.
M. T. Cicero, Brutus, czyli o sławnych mówcach, trans. Magdalena Nowak, Warszawa 2008.
M. T. Cicero, O Państwie; O Prawach; O Powinnościach; O Cnotach, trans. Wiktor Kornatowski, Warszawa 1960.
M. T. Cicero, Przeciw Kwintusowi Cecyliuszowi, in: Mowy Marka Tuliusza Cycerona, vol. I, trans. E. Rykaczewski, Paris 1870.
M. T. Cicero, Przeciw Werresowi I–II, in: Mowy Marka Tuliusza Cycerona, vol. I, trans. E. Rykaczewski, Paris 1870.
M. T. Cicero, The Orations of Marcus Tullius Cicero, vol. I, trans. C. D. Yonge, London 1916.
M. T. Cicero, The Political Works of Marcus Tullius Cicero, vol. II, trans. F. Barham, London 1842.
M. T. Cicero, Za K. Rabiriuszem Postumem, in: Mowy Marka Tuliusza Cycerona, vol. III, trans. E. Rykaczewski, Paryż 1871.
M. T. Cicero, Za Markiem Fontejuszem, in: Mowy Marka Tuliusza Cycerona, vol. I, trans. E. Rykaczewski, Paryż 1870.
P. C. Tacitus, Roczniki, trans. W. Okęcki, Warszawa 1930.
T. Livius, Dzieje Rzymu od założenia miasta, books 1−5, trans. A. Kościółek, Wrocław 1968.
T. Livius, Dzieje Rzymu od założenia miasta, books 21−27, trans. M. Brożek, Wrocław 1974.
T. Livius, Dzieje Rzymu od założenia miasta, books 28−34, trans. M. Brożek, Wrocław 1976.
T. Livius, Dzieje Rzymu od założenia miasta, books 35−40, trans. M. Brożek, Wrocław 1981.
T. Livius, Dzieje Rzymu od założenia miasta, books 41−45, trans. M. Brożek, Wrocław 1982.
T. Livius, Ab Urbe Condita, books 45−47, trans. William A. McDevitte, London 1850.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
