Radość człowieka cnotliwego, czyli o przyczynach radości w dobie saskiej

Autor

  • Sylwia Zydek Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.1701

Słowa kluczowe:

radość, szczęście, zbawienie, Bóg

Abstrakt

Współczesne myślenie o szczęściu i radości dookreśla wiele czynników. Można powiedzieć, iż istnieje mnóstwo „radosnych poruszeń serca” i całkiem sporo emocji „rodzących” szczęście. Chcąc jednak mówić o przeżywaniu, odczuwaniu szczęścia w przeszłości, nie możemy myśleć kategoriami współczesnego człowieka, ponieważ ludzie żyjący w ubiegłych stuleciach przyczyn radości upatrywali głównie w Bogu i zbawieniu. I tak, człowiek doby saskiej poszukiwał szczęścia w przestrzeni duchowej, a radość prawdziwa i jedyna miała być jego udziałem dopiero po śmierci. Czytając różnego rodzaju źródła historyczne, np. kazania, dzienniki podróży, widzimy wyraźnie, iż człowiek żyjący w XVIII wieku wiedział, że szczęścia nie znajdzie w tym, co go otacza, a co jest ulotne i efemeryczne, bo ziemskie, lecz w tym, co zakotwiczone w Bogu. Życie w zgodzie z przykazaniami, ćwiczenie się w cnocie, asceza miały gwarantować osiągniecie radości prawdziwej w rzeczywistości eschatologicznej. Choć nie wolno nam zapomnieć, że z wielką lubością, jak przystało na okres baroku, oddawał się on rozkoszom ciała, urządzał bale i przyjęcia, nie stronił od przepychu i bogactwa.
Artykuł jest właśnie próbą zanalizowania i przybliżenia tych zagadnień oraz wyjaśnienia przyczyn szczęścia i radości w dobie saskiej.

Biogram autora

  • Sylwia Zydek - Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
    Dr, adiunkt w Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu, In­sty­tut Nauk Społecznych. Zainteresowania naukowe: historia mentalności, kultury (barok, oświecenie), historia Kościoła w dobie nowożytnej ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia i roli zgromadzeń zakonnych w życiu społecznym, historia wychowania. Wybrane publikacje: Reformackie wizje eschatologiczne: Klemens Bolesłwiusz (1625–1689) i Antoni Węgrzynowicz (1658–1721), [w:] Sic erat in fatis. Studia i szkice historyczne dedykowane Profesorowi Bogdanowi Rokowi, red. E. Kościk, R. Żerelik, F. Wolański, Toruń 2012; Trzy kobiety – trzy portrety (św. Brygida Szwedzka, św. Katrzyna ze Sieny, św. Teresa Benedykta od Krzyża, [w:] Portrety kobiecości, red. M. Jabłoński i in., Kraków 2014; Dialog Kościoła, rodziny i państwa jako gwarancja chrześcijańskiego wychowania na podstawie Divini illius Magistra, [w:] Wychowanie do dialogu. W poszukiwaniu modeli budowania relacji międzyludzkich, red. K. Jaworska, K. Wawrzynów, G. Sokołowski, Wrocław 2015.

Bibliografia

Achremczyk S., Życie codzienne na dworze biskupa Ignacego Krasickiego, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Radości i troski dnia codziennego, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2006.

Dalke J. i in., Czym jest szczęście? Analiza na podstawie koncepcji Władysława Tatarkiewicza, „Analiza i Egzystencja” 21 (2013), s. 149–160.

Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu XIV–XVIII, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 1986.

Delumeau J., Grzech i strach. Poczucie winy w kulturze Zachodu XIII–XVIII, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 1994.

Dumanowski J., Kwestia smaku. Kulinarne fascynacje oświecenia, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Gałwiaczek T., Kształtowanie mentalności chrześcijanina w świetle kazań dominikańskich czasów saskich, Toruń 2009.

Judkowiak B., Przyjemność w teoriach dramatyczno­‑teatralnych i jej osiemnastowieczne rewizje, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Kadulska I., Uroki widowiska pod obłokiem dla różnego stanu ludzi (niedziela 14 września 1788 w Łazienkach), [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Kaliszewski W., Poznanie natury jako źródło przyjemności. Filozoficzne i poetyckie konteksty szczęścia, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Malczewski K., Dobra zabawa i rozrywka jako istotny element życia społeczno­‑kulturalnego szlachty polskiej w XVI–XVIII w., [w:] Z dziejów staropolskiej kultury i cywilizacji, red. K. Maliszewski, Lublin 2010.

Norkowska A., Miasto w literaturze. Przestrzeń przyjemności „uczciwej” i „nagannej”, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Puchowski K., Rekreacja w elitarnych szkołach Europy epoki Oświecenia, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Raćko A., Osiemnastowieczna przyjemność ucztowania na dworach magnackich, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Rok B., Człowiek wobec śmierci w kulturze staropolskiej, Wrocław 1995.

Rok B., Mentalność duchowieństwa polskiego w XVIII wieku, [w:] Studia z dziejów kultury i mentalności czasów nowożytnych, red. K. Matwijowski, B. Rok, Wrocław 1993.

Rok B., Opisanie podróży Wacława Sierakowskiego (1741–1806) po Europie w latach 1763–1769, [w:] Z badań nad Rzeczpospolitą w czasach nowożytnych, red. K. Matwijowki, Wrocław 2001.

Rok B., Świat kultury staropolskiej. Teksty źródłowe i studia, Toruń 2014.

Stasiewicz K., Kobiece przyjemność w XVIII w., [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Tatarkiewicz W., O szczęściu, Warszawa 1962.

Teofila Konstancja z Radziwiłłów Morawska, Diariusz z podróży 1773–1774, wstęp i oprac. B. Rok, Wrocław 2002.

Węgrzynowicz A., Kazań niedzielnych księga pierwsza to jest siedem trąb z objawienia Jana świętego przeciw siedmiu głównym grzechom, Kraków 1708.

Węgrzynowicz A., Kazań niedzielnych księga trzecia o czterech rzeczach ostatecznych, Warszawa 1714.

Pobrania

Opublikowane

2016-07-01

Podobne artykuły

11-20 z 32

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.