Radość człowieka cnotliwego, czyli o przyczynach radości w dobie saskiej
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.1701Słowa kluczowe:
radość, szczęście, zbawienie, BógAbstrakt
Współczesne myślenie o szczęściu i radości dookreśla wiele czynników. Można powiedzieć, iż istnieje mnóstwo „radosnych poruszeń serca” i całkiem sporo emocji „rodzących” szczęście. Chcąc jednak mówić o przeżywaniu, odczuwaniu szczęścia w przeszłości, nie możemy myśleć kategoriami współczesnego człowieka, ponieważ ludzie żyjący w ubiegłych stuleciach przyczyn radości upatrywali głównie w Bogu i zbawieniu. I tak, człowiek doby saskiej poszukiwał szczęścia w przestrzeni duchowej, a radość prawdziwa i jedyna miała być jego udziałem dopiero po śmierci. Czytając różnego rodzaju źródła historyczne, np. kazania, dzienniki podróży, widzimy wyraźnie, iż człowiek żyjący w XVIII wieku wiedział, że szczęścia nie znajdzie w tym, co go otacza, a co jest ulotne i efemeryczne, bo ziemskie, lecz w tym, co zakotwiczone w Bogu. Życie w zgodzie z przykazaniami, ćwiczenie się w cnocie, asceza miały gwarantować osiągniecie radości prawdziwej w rzeczywistości eschatologicznej. Choć nie wolno nam zapomnieć, że z wielką lubością, jak przystało na okres baroku, oddawał się on rozkoszom ciała, urządzał bale i przyjęcia, nie stronił od przepychu i bogactwa.Artykuł jest właśnie próbą zanalizowania i przybliżenia tych zagadnień oraz wyjaśnienia przyczyn szczęścia i radości w dobie saskiej.
Bibliografia
Achremczyk S., Życie codzienne na dworze biskupa Ignacego Krasickiego, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Radości i troski dnia codziennego, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2006.
Dalke J. i in., Czym jest szczęście? Analiza na podstawie koncepcji Władysława Tatarkiewicza, „Analiza i Egzystencja” 21 (2013), s. 149–160.
Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu XIV–XVIII, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 1986.
Delumeau J., Grzech i strach. Poczucie winy w kulturze Zachodu XIII–XVIII, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 1994.
Dumanowski J., Kwestia smaku. Kulinarne fascynacje oświecenia, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.
Gałwiaczek T., Kształtowanie mentalności chrześcijanina w świetle kazań dominikańskich czasów saskich, Toruń 2009.
Judkowiak B., Przyjemność w teoriach dramatyczno‑teatralnych i jej osiemnastowieczne rewizje, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.
Kadulska I., Uroki widowiska pod obłokiem dla różnego stanu ludzi (niedziela 14 września 1788 w Łazienkach), [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.
Kaliszewski W., Poznanie natury jako źródło przyjemności. Filozoficzne i poetyckie konteksty szczęścia, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.
Malczewski K., Dobra zabawa i rozrywka jako istotny element życia społeczno‑kulturalnego szlachty polskiej w XVI–XVIII w., [w:] Z dziejów staropolskiej kultury i cywilizacji, red. K. Maliszewski, Lublin 2010.
Norkowska A., Miasto w literaturze. Przestrzeń przyjemności „uczciwej” i „nagannej”, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.
Puchowski K., Rekreacja w elitarnych szkołach Europy epoki Oświecenia, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.
Raćko A., Osiemnastowieczna przyjemność ucztowania na dworach magnackich, [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.
Rok B., Człowiek wobec śmierci w kulturze staropolskiej, Wrocław 1995.
Rok B., Mentalność duchowieństwa polskiego w XVIII wieku, [w:] Studia z dziejów kultury i mentalności czasów nowożytnych, red. K. Matwijowski, B. Rok, Wrocław 1993.
Rok B., Opisanie podróży Wacława Sierakowskiego (1741–1806) po Europie w latach 1763–1769, [w:] Z badań nad Rzeczpospolitą w czasach nowożytnych, red. K. Matwijowki, Wrocław 2001.
Rok B., Świat kultury staropolskiej. Teksty źródłowe i studia, Toruń 2014.
Stasiewicz K., Kobiece przyjemność w XVIII w., [w:] Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.
Tatarkiewicz W., O szczęściu, Warszawa 1962.
Teofila Konstancja z Radziwiłłów Morawska, Diariusz z podróży 1773–1774, wstęp i oprac. B. Rok, Wrocław 2002.
Węgrzynowicz A., Kazań niedzielnych księga pierwsza to jest siedem trąb z objawienia Jana świętego przeciw siedmiu głównym grzechom, Kraków 1708.
Węgrzynowicz A., Kazań niedzielnych księga trzecia o czterech rzeczach ostatecznych, Warszawa 1714.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
