Agatologiczne implikacje paradoksu „walki transcendentaliów” u Hansa Ursa von Balthasara i Józefa Tischnera
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.3434Słowa kluczowe:
transcendentalia, agatologia, prymat dobra, Balthasar, TischnerAbstrakt
W niniejszym artykule rozpatrujemy problem równoważności transcendentaliów: piękna, prawdy i dobra, w ujęciu dwóch znakomitych myślicieli XX wieku: H. U. von Balthasara i J. Tischnera. Opierając się na konfrontacji ich refleksji, wprowadzamy pojęcie paradoksu „walki transcendentaliów” i analizujemy stanowiska filozoficzne, jakie zajmują oni wobec tego zagadnienia. Uzyskane wyniki badań, dotyczące ogółu transcendentaliów, konkretyzujemy następnie na gruncie agatologicznym, na którym najwyraźniej zarysowują się podobieństwa i różnice w poglądach obu autorów. Wspólną płaszczyzną dla Balthasara i Tischnera okazuje się być uznanie dobra jako transcendentale fundamentalnego dla rozwijania refleksji (teo)dramatycznej. Podstawowa różnica ujawnia się w ich postrzeganiu relacji dobra do pozostałych transcendentaliów. Tischner opowiada się za absolutnym prymatem dobra wśród transcendentaliów, Balthasar dopuszcza w tym przypadku jedynie prymat relatywny. W końcowej sekcji pracy zwracamy uwagę na pewne mankamenty obu podejść i proponujemy soteriologiczno-antropologiczny przykład ilustrujący zasadność podejścia Tischnerowskiego.
Bibliografia
Balthasar H. U. von, Herrlichkeit. Eine theologische Ästhetik, Bd. 1–3, Einsiedeln 1961–1969 (Chwała. Estetyka teologiczna, t. 1–3, tłum. E Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2007–2013).
Balthasar H. U. von, Theodramatik, Bd. 1–4, Einsiedeln 1973–1983 (Teodramatyka, t. 1–2, tłum. M. Mijalska, M. Rodkiewicz, W. Szymona, Kraków 2005–2006).
Balthasar H. U. von, Theologik, Bd. 1–3, Einsiedeln 1985–1987 (Teologika, t. 1–3, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2004–2005).
Balthasar H. U. von, Epilog, Einsiedeln 1987 (Epilog, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2010).
Balthasar H. U. von, Zu seinem Werk, Einsiedeln 2000 (O moim dziele, tłum. M. Urban, Kraków 2004).
Balthasar H. U. von, Theologie und Heiligkeit, w: Verbum Caro. Skizzen zur Theologie, Bd. 1, Einsiedeln 1990, s. 195–225.
Baranowska M., Piękno płaszczem dobra. Od Plotyna do Stróżewskiego i Tischnera, „Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein” – Fenomen dobra 2015 nr 13/14, s. 66–80.
Bobko A., Myślenie wobec zła, Kraków–Rzeszów 2007.
Kiełbasa J., Pierwsze i najpowszechniejsze: jedność, prawda, dobro i inne transcendentalia w metafizyce św. Tomasza z Akwinu, „Przegląd Tomistyczny” 19 (2013), s. 251–280.
O’Donnell J., Klucz do teologii Hansa Ursa von Balthasara, Kraków 2005.
Saint-Pierre M., Beauté, bonté, vérité, chez Hans Urs von Balthasar, Paris 1998.
La teologia del XX secolo: un bilancio, t. 1: Prospettive storiche, a cura di G. Canobbio, P. Coda, Roma 2003.
Tischner J., Filozofia dramatu, Kraków 2012.
Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Kraków 2011.
Tischner J., Filozofia człowieka dla duszpasterzy i artystów, Kraków 1991.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
