Agatologiczne implikacje paradoksu „walki transcendentaliów” u Hansa Ursa von Balthasara i Józefa Tischnera
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.3434Słowa kluczowe:
transcendentalia, agatologia, prymat dobra, Balthasar, TischnerAbstrakt
W niniejszym artykule rozpatrujemy problem równoważności transcendentaliów: piękna, prawdy i dobra, w ujęciu dwóch znakomitych myślicieli XX wieku: H. U. von Balthasara i J. Tischnera. Opierając się na konfrontacji ich refleksji, wprowadzamy pojęcie paradoksu „walki transcendentaliów” i analizujemy stanowiska filozoficzne, jakie zajmują oni wobec tego zagadnienia. Uzyskane wyniki badań, dotyczące ogółu transcendentaliów, konkretyzujemy następnie na gruncie agatologicznym, na którym najwyraźniej zarysowują się podobieństwa i różnice w poglądach obu autorów. Wspólną płaszczyzną dla Balthasara i Tischnera okazuje się być uznanie dobra jako transcendentale fundamentalnego dla rozwijania refleksji (teo)dramatycznej. Podstawowa różnica ujawnia się w ich postrzeganiu relacji dobra do pozostałych transcendentaliów. Tischner opowiada się za absolutnym prymatem dobra wśród transcendentaliów, Balthasar dopuszcza w tym przypadku jedynie prymat relatywny. W końcowej sekcji pracy zwracamy uwagę na pewne mankamenty obu podejść i proponujemy soteriologiczno-antropologiczny przykład ilustrujący zasadność podejścia Tischnerowskiego.
Bibliografia
Balthasar H. U. von, Herrlichkeit. Eine theologische Ästhetik, Bd. 1–3, Einsiedeln 1961–1969 (Chwała. Estetyka teologiczna, t. 1–3, tłum. E Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2007–2013).
Balthasar H. U. von, Theodramatik, Bd. 1–4, Einsiedeln 1973–1983 (Teodramatyka, t. 1–2, tłum. M. Mijalska, M. Rodkiewicz, W. Szymona, Kraków 2005–2006).
Balthasar H. U. von, Theologik, Bd. 1–3, Einsiedeln 1985–1987 (Teologika, t. 1–3, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2004–2005).
Balthasar H. U. von, Epilog, Einsiedeln 1987 (Epilog, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2010).
Balthasar H. U. von, Zu seinem Werk, Einsiedeln 2000 (O moim dziele, tłum. M. Urban, Kraków 2004).
Balthasar H. U. von, Theologie und Heiligkeit, w: Verbum Caro. Skizzen zur Theologie, Bd. 1, Einsiedeln 1990, s. 195–225.
Baranowska M., Piękno płaszczem dobra. Od Plotyna do Stróżewskiego i Tischnera, „Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein” – Fenomen dobra 2015 nr 13/14, s. 66–80.
Bobko A., Myślenie wobec zła, Kraków–Rzeszów 2007.
Kiełbasa J., Pierwsze i najpowszechniejsze: jedność, prawda, dobro i inne transcendentalia w metafizyce św. Tomasza z Akwinu, „Przegląd Tomistyczny” 19 (2013), s. 251–280.
O’Donnell J., Klucz do teologii Hansa Ursa von Balthasara, Kraków 2005.
Saint-Pierre M., Beauté, bonté, vérité, chez Hans Urs von Balthasar, Paris 1998.
La teologia del XX secolo: un bilancio, t. 1: Prospettive storiche, a cura di G. Canobbio, P. Coda, Roma 2003.
Tischner J., Filozofia dramatu, Kraków 2012.
Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Kraków 2011.
Tischner J., Filozofia człowieka dla duszpasterzy i artystów, Kraków 1991.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
