Kompetencje międzykulturowe nauczyciela religii w zróżnicowanej kulturowo szkole
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.28301Słowa kluczowe:
edukacja międzykulturowa, nauczyciel religii, kompetencje międzykulturowe, dialog kultur, tolerancja, wychowanieAbstrakt
Nabywanie i rozwijanie wielorakich kompetencji zawodowych jest jednym z kluczowych obowiązków i wyzwań nauczycieli religii. Wpisuje się w podstawowe obszary profesjonalnego rozwoju. Warunkowane jest zróżnicowaniem kulturowym współczesnej szkoły. Ma swoje uzasadnienie w regulacjach prawa oświatowego dotyczących edukacji szkolnej dzieci cudzoziemców, mniejszości narodowych i mniejszości etnicznych. Nabywanie i rozwijanie kompetencji międzykulturowych wymaga od nauczycieli religii zarówno aktualnej wiedzy z zakresu edukacji międzykulturowej, jak też umiejętności praktycznych i odpowiednich postaw wobec odmienności kulturowej. Szczególnie cenna wydaje się współpraca z podmiotami zaangażowanymi na rzecz kształtowania kompetencji międzykulturowych nauczycieli religii. Obok inicjatyw podejmowanych przez pracowników referatów katechetycznych i ośrodków doskonalenia nauczycieli, edukacyjnie wartościowe są również działania organizacji pozarządowych. Wymagają one większej promocji wśród nauczycieli religii. Stąd też warto stworzyć przestrzeń do dzielenia się dobrymi praktykami w zakresie edukacji międzykulturowej w nauczaniu religii.
Bibliografia
Badowska M., Kompetencje społeczne i międzykulturowe nauczycieli i pedagogów w świetle badań własnych, „Kultura i Edukacja” 3 (2018), s. 184–200.
Bem M. T., Kompetencje międzykulturowe studentów. Studium teoretyczno-empiryczne, Białystok 2020, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/12550/1/M_Bem_Kompetencje_miedzykulturowe_studentow.pdf (14.08.2023).
Czerepaniak-Walczak M., Kompetencja: słowo kluczowe czy „wytrych” w edukacji?, „Neodidagmata” 24 (1999), s. 53–64.
Dudziak J., Obywatele Ukrainy w Polsce — aktualne dane migracyjne, https:
//udsc.prowly.com/releases/statystyki-migracyjne (14.08.2023).
Erasmus+, https://erasmusplus.org.pl/ (14.08.2023).
eTwinning, https://etwinning.pl/ (16.08.2023).
Głażewska E., Wartość kompetencji międzykulturowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska. Sectio N – Educatio Nova” 5 ( 2020), s. 327–341.
Kamińska M., Relatywizm kulturowy a uniwersalizm Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio” 22 (2015) nr 2, s. 182–188.
Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2001.
Konferencja Episkopatu Polski, Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce, Częstochowa 2018.
Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium ogólne o katechizacji, Poznań 1998.
Magala S., Kompetencje międzykulturowe, Warszawa 2011.
Majcherek J. A., Relatywizm kulturowy a badanie relacji międzykulturowych, „Intercultural Relations” 1 (2017), s. 83–105.
Nikitorowicz J., Kompetencje międzykulturowe, https://leksykon.granice.uni.wroc.pl/Artykuly/Kompetencje-miedzykulturowe (14.08.2023).
Nikitorowicz J., Polityka edukacyjna w kontekście potrzeby nabywania kompetencji międzykulturowych, „Pogranicze. Studia Społeczne” 30 (2017), s. 7–19.
Nowakowska-Buryła I., Kusiak K., Natura kompetencji a ograniczenia i trudności w kształceniu międzykulturowym nauczycieli edukacji elementarnej, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 14 (2019) nr 2, s. 41–53.
Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE), https://www.ore.pl (11.08.2023).
Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE), Materiały edukacyjne do pracy z ukraińskimi uczniami w polskiej szkole, https://www.ore.edu.pl/2022/03/materialy-edukacyjne-do-pracy-z-ukrainskimi-uczniami-w-polskich-szkolach/ (11.08.2023).
Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE), Praca z uczniami ze środowisk uchodźczych — nowe szkolenie, https://www.ore.edu.pl/2022/03/praca-z-uczniami-ze-srodowisk-uchodzczych-nowe-szkolenie-ore/ (11.08.2023).
Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE), Uczeń z Ukrainy w polskiej szkole — webinarium, https://www.ore.edu.pl/2022/04/uczen-z-ukrainy-w-polskiej-szkole-webinarium/ (11.08.2023).
Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE), Wielokulturowość w szkole / uczeń cudzoziemski, https://www.ore.edu.pl/2015/03/wielokulturowosc-w-szkole-uczen-cudzoziemski/ (12.08.2023).
Pachocki M., Współpraca międzynarodowa a jakość i organizacja pracy szkół. Raport z badania kadry kierowniczej polskich placówek edukacyjnych. Warszawa 2021.
Papieska Rada ds. Nowej Ewangelizacji, Dyrektorium o katechizacji, Kielce 2020.
Przestrzenie międzykulturowe w badaniach i praktyce edukacyjnej, red. J. Nikitorowicz, A. Młynarczuk-Sokołowska, U. Namiotko, Białystok 2019.
Pukin P., Edukacja międzykulturowa jako element strategii Rady Europy i Unii Europejskiej, „Edukacja Międzykulturowa” 10 (2019) nr 1, s. 69–80.
Rafalska M., Rama kompetencji międzykulturowych w polskim systemie edukacji, w: Kompetencje międzykulturowe. Materiały edukacyjne dla rad pedagogicznych, red. M. Rafalska, Warszawa 2016, s. 9–14.
Rosa R., Godność i prawa człowieka w edukacji międzykulturowej, „Pogranicze. Studia Społeczne” 17 (2011), s. 84–101.
Różańska A., Międzykulturowe konteksty edukacji religijnej — problem otwartej tożsamości religijnej, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 36 (2017) z. 3, s. 49–58.
Sacharczuk J., Szwarc A., Edukacja i inne procesy wspierające kształtowanie kompetencji międzykulturowych — ujęcie teoretyczne i praktyczne, „Kultura i Edukacja” 1 (2020), s. 91–109.
Smoter K., O potrzebie wspierania rozwoju kompetencji międzykulturowych i medialnych w kształceniu nauczycieli — w poszukiwaniu rozwiązań, „Kultura — Społeczeństwo — Edukacja” 8 (2018), s. 99–108.
Suchocka A., Kompetencje międzykulturowe — przywilej czy konieczność?, „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych Akademii Marynarki Wojennej” 4 (2016), s. 121–131.
Szczurek-Boruta A., Nauczyciele i kształtowanie kompetencji międzykulturowej uczniów, „Pogranicze. Studia Społeczne” 21 (2013), s. 155–169.
Uczniowie cudzoziemscy, https://dane.gov.pl/pl/dataset/1426,liczba-uczniow-cudzoziemcow-wedug-gmin (14.08.2023).
Zakrzewska A., Różnorodność kulturowo-wyznaniowa społeczeństwa wyzwaniem dla wychowania obywatelskiego w szkole katolickiej, w: Religia i edukacja w styczności z różnorodnością kulturową, red. J. M. Garbula, J. J. Pawlik, Olsztyn 2017, s. 89–103.
Zellma A., Nauczyciel religii jako animator kultury w środowisku wiejskim, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 35 (2015), s. 257–269.
Zellma A., Nauczyciel religii jako refleksyjny praktyk w realiach współczesnej szkoły, „Katecheta” 53 (2009) nr 9, s. 6–12.
Zellma A., Niekwestionowana rola edukacji międzykulturowej w szkolnym nauczaniu religii, w: Religia i edukacja w styczności z różnorodnością kulturową, red. J. M. Garbula, J. J. Pawlik, Olsztyn 2017, s. 171–180.
Zellma A., Profesjonalny rozwój nauczyciela religii, Olsztyn 2013.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Zellma
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
