Postulat more geometrico w filozofii matematyki Charlesa S. Peirce’a

Autor

  • Hanna Michalczyk Kraków

DOI:

https://doi.org/10.15633/tst.1715

Słowa kluczowe:

Ch. S. Peirce, filozofia matematyki Ch. S. Peirce’a, semiotyka, metodeutyka, more geometrico

Abstrakt

W tekście przedstawiona została ogólna charakterystyka filozofii matematyki Charlesa S. Peirce’a (1839–1914), ze szczególnym uwzględnieniem relacji między matematyką a metodeutyką (metodologią). Związek ten jest o tyle interesujący, że w świetle filozofii nauki Peirce’a metodeutyka jest nauką normatywną, jedną z gałęzi logiki (semiotyki), wskazującą reguły prowadzenia badań naukowych, którym matematyka winna czynić zadość. Z kolei, zważywszy na formalne rozwiązania proponowane przez Peirce’a, a obowiązujące w „królestwie nauk” – matematyka poprzedza metodeutykę, jest pierwszą wśród dyscyplin poznawczych. Na tle relacji, która łączy matematykę i metodeutykę, wyłania się interesująca reinterpretacja metodologicznego postulatu René Descartesa, głoszącego konieczność uprawiania filozofii metodami matematycznymi, pozwalającymi na osiągnięcie wiedzy ścisłej i pewnej, a wyrażonego krótko w słynnym more geometrico. Śledząc meandry matematyczno-metodeutycznego związku, można wyczytać, jak Peirce – zasadniczo krytyk kartezjanizmu – uwspółcześnił naukową wskazówkę Kartezjusza.

Biogram autora

  • Hanna Michalczyk - Kraków
    Hanna Michalczyk – absolwentka Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, stypendystka Collegium Invisibile w Warszawie, w latach 2008–2013 sekretarz czasopisma naukowego „Logos i Ethos“, laureatka nagród literackich. W 2011 roku obroniła pracę doktorską z filozofii. Szczęśliwa żona i mama.

Bibliografia

Cooke E. F., Peirce’s general theory of inquiry and the problem of mathematics, [w:] New essays on Peirce’s mathematical philosophy, ed. M. E. Moore, Chicago 2010, s. 169–202.

Nubiola J., The branching of science according to C. S. Peirce, paper presented at the „10th International Congress of Logic, Methodology and Philosophy of Science”, August 22, 1995, Florence, Italy.

Peirce Ch. S., Collected papers of Charles Sanders Peirce, ed. C. Hartshorne, P. Weiss, A. Burks, vol. 1, 4, Cambridge 1931–1960.

Peirce Ch. S., Philosophy of mathematics. Selected writings, ed. M. E. Moore, Indiana 2010.

Peirce Ch. S., „Zaniedbany Argument” i inne pisma z lat 1097–1913, tłum. S. Wszołek, Kraków 2005.

Pietarinen A.-V., Cultivating habits of reason: Peirce and the “logica utens” versus “logica docens” distinction, „History of Philosophy Quarterly” 22 (October 2005) no. 4, s. 357-372.

Peirce Ch. S., Wybór pism semiotycznych, wyb. H. Buczyńska-Garewicz, przeł. R. Mirek, A. J. Nowak, Warszawa 1997.

Short T., Peirce’s theory of signs, Cambridge 2007.

Pobrania

Opublikowane

2016-06-30

Numer

Dział

Artykuły