Społeczeństwo ukraińskie i I sekretarz KC Komunistycznej Partii Ukrainy Petro Szełest w czasie kryzysu sowiecko-czechosłowackiego w 1968 r.
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.07105Słowa kluczowe:
Praska Wiosna, Ukraina – opór społeczny przeciw inwazji na Czechosłowację w 1968 roku, Petro Szełest w 1968 rokuAbstrakt
The article is devoted to the protests of Ukrainian society against the invasion of Czechoslovakia in 1968 by the Soviet Army and satellite states and the role of Petr Sheloest in the events of that time. The article presents the following aspects of this issue: Prague Spring, or reforms of the political and economic system in Czechoslovakia; the situation of Ukrainian society after the destruction of the shistdesiannyk movement and the arrest of many intellectuals by the KGB; interest in and support for reforms in Czechoslovakia and various forms of opposition and protests against the invasion. Petro Szełest, the First Secretary of the Central Committee of the KPU, was concerned about the impact of the freedom ideas of the Prague Spring on Ukraine. However, he believed that the Prague Spring could be liquidated by the so-called “Healthy forces” in the Communist Party of Czechoslovakia, and military intervention is the last resort. Petro Szełest knew the mood of Ukrainian society and the situation in the local committees of the KPU, where they spoke out against the invasion. As the opinion of Ukrainian society was not expressed in the resolutions of “working people” against “Czechoslovak revisionists”, referred to by Petro Szełest and adopted under pressure, it was expressed in in critical statements, massive purchases of food and basic necessities, as well as inscriptions on walls and leaflets condemning the Kremlin's policy towards Czechoslovakia. The issues presented in the article are not mentioned in Ukrainian history textbooks.
Bibliografia
Bażan O.H., Szistdesjatnyctwo [w:] Encykłopedija istorji Ukrajiny, t. 10, Kyiv 2013, s. 641–642.
Bilocerkowycz J., Soviet Ukrainian Dissent. A study of Political Alienation, Boulder–London 1988.
Chojnowski A., Bruski J.J., Ukraina, Warszawa 2006.
Dmytruk W.I., Perszyj sekretar CK KPU P.J. Szełest w czechosłowackych podijach 1968 roku [w:] Istorija Ukrajiny. Małowidomi imena, podiji, fakty: 36 statej, Kyiv 2001, s. 70–79.
Dmytruk W.I., Prazka vesna 1968 [w:] Encykłopedija istorii Ukrajiny, t. 8, Kyiv 2011, s. 484–485.
Dmytruk W.I., Prazka vesna i Ukrajina, „Z archiv VUChK – GPU – NKVD – KGB” 2008, 1/2, s. 7–37.
Dmytruk W.I., Reakcija ukrains’koho suspilstva na podiji 1968 roku w Czechosłovaczczyni [w:] Miżnarodni zw’jazki Ukrajiny: naukovi poszuky i znachidky. Miżvidomczyj zbirnyk naukowych prac, t. 27, Kyiv 2018, s. 84–105.
Dmytruk W.I., Wpływ podii u Czechosłowaczczyni na aktywizacji relihijnoho żyttja hreko-katolykiv w Ukrajini [w:] Istorija Ukrajiny. Małowidomi imena, podii, fakty, Kyiv 2005, s. 204–213.
Dubček A., Nadzieja umrze ostatnia, J. Hochman (oprac.), Warszawa 1995.
Hrycak J., Historia Ukrainy, tłum. K. Kotyńska, Lublin 2000.
Kamiński Ł., Reakcje społeczeństwa Dolnego Śląska na interwencję wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji [w:] Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku, t. 1, T. Kozłowski, J. Olaszek (red.), Warszawa 2011, s. 193–217.
Kamiński Ł., Majchrzak G., Operacja „Podhale”. Służba Bezpieczeństwa wobec wydarzeń w Czechosłowacji 1968–1970, Warszawa 2008.
Kasjanow H., Nezhodni; ukrajins’ka intelihencija w rusi oporu 1960–80ch rokiw, Kyiv 1995.
Korec J.Ch., Po barbarzyńskiej nocy…, tłum. L. Spyrka, Kraków 1994.
Kramer M., Ukraine and Soviet-Czechoslovak Crisis of 1968 (Part 1): New Evidence from the Diary of Petro Shelest, „Cold War International History Project Bulletin” 1998, 10, s. 234–247.
Kramer M., Ukraine and Soviet-Czechoslovak Crisis of 1968 (Part 2): New Evidence from the Ukrainian Archivees, „Cold War International History Project Bulletin” 2004, 14/15, s. 273–368.
Kwapis R., Praska Wiosna, Toruń 2004.
Magocsi P.R., Historia Ukrainy. Ziemia i ludzie, tłum. M. Król, A. Król, A.Waligóra-Zblewska, Kraków 2017.
Majchrzak G., Nie tylko Siwiec. Polskie protesty przeciwko interwencji w Czechosłowacji [w:] Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku, t. 2, T. Kozłowski, J. Olaszek (red.), Warszawa 2014, s. 97–112.
Mlynář Z., Mróz ze wschodu, tłum. P. Hartman, Warszawa 1981.
Non conformity and Dissent in the Ukrainian SSR, 1955–1975. An Annotated Bibliography, G. Liber, A. Mostowych (ed.), Cambridge 1978.
Pajórek L., Polska a „Praska Wiosna”. Udział Wojska Polskiego w interwencji zbrojnej w Czechosłowacji w 1968 roku, Warszawa 1998.
Pauer J., Praha 1968. Vpad Varšavské smlouvy. Pozadí – Plánování – Provedení, Praha 2004.
Serczyk W., Historia Ukrainy, Wrocław 2001.
Słovnik ukrajins’koji mowy, t. 2, Kyiv 1971.
Svoboda B., Po stronie narodu. Kardynał František Tomášek w boju z reżimem komunistycznym (1965–1989), tłum. J. Nalepa, Kraków 2013.
Szapował J., Szełest Petro Juchymowicz [w:] Encykłopedija istorji Ukrajiny, t. 10, Kyiv 2013, s. 625–626.
Szełest P., “Da nie sudimy budietie”: Dnievnikovyje zapisy, wospominanja czliena Politbiuro CK KPSS, Moskva 1995.
Szełest P., “Spravżnij sud istoriji szcze poperedu”. Spogadi – Szczodennyky – Dokumenty – Materiały, J. Szapował (ed.), Kyiv 2004.
Szełest P., “The True Judgment of History Still Awaits Us”. Memoirs – Diares – Documents – Materials, J. Shapoval (ed.), Kyiv 2004.
Tomaszewski J., Czechy i Słowacja, Warszawa 2006.
Weiner A., Déjà Vu All Over Again: Prague Spring, Romanian Summer and Soviet Autumn on the Soviet Western Frontier, „Contemporary European History”, 05.2006, 15.
Wielki słownik rosyjsko-polski, t. 1, Warszawa 1970.
Wietrzak Z. SJ, Kościół katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej, Kraków 1997.
Yekelchyk S., Ukraina. Narodziny nowoczesnego narodu, tłum. J. Gilewicz, Kraków 2009.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Jan Jarosz
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
