Zwycięstwo dotkliwsze od klęski. Udział wiedeńskiej 13. Dywizji Piechoty Landwehry w bitwie pod Limanową i Łapanowem
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.04102Słowa kluczowe:
I wojna światowa, front wschodni, Galicja, Karpaty, bitwa pod Limanową i Łapanowem, armia austro-węgierska, LandwehraAbstrakt
Viennese 13th Landwehr Infantry Division was one of the Austro-Hungarian divisions involved in the battle of Limanowa and Łapanów (December 1914). It consisted mostly of Austrian Germans and soldiers from Moravia. The division operated on the sector of the front, where toughest battles were fought. It attacked on Góra Świętego Jana and took part in the battle on the massif of Kobyła, and one of its regiments was also involved in the unsuccessful attack on Czyżyczka hill. The division was incomplete, with about 25% of its full strength, when it started to participate in the combat. It had not been able to top up the losses suffered in the previous battles.
Participation in the victorious 10-day battle, resulted in a loss of 77% of the divisional infantry strenght. It was the highest percentage of losses among the Central Powers’ units in the battle of Limanowa and Łapanów. Despite that, the division retained its structures, technical units, rear and artillery which allowed to rebuild its combat potential in a short time.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Wojenne:
KA, AdTk, Kt. 1607, SchR.1 Wien (karton opisany błędnie), Sammler, 14. Schützenregiment, Das Rgt. in der Kämpfen bei Limanowa–La-panow (November, Dezember 1914).
KA, AdTk, Kt. 1607, SchR.1 Wien (karton opisany błędnie), Sammler, 33. Schützenregiment, Das Schützen-Regiment Nr. 33 in der Schlacht bei Limanowa.
KA, AdTk, Kt. 1608, Schützenregiment Wien 1, Regimentsgeschichte. KA, NFA, 106.LsID, Kt. 4115.
KA, NFA, 13.SchD, Kt. 769, 13.Ldw.I.T.Dion, Tagebuch 2.
KA, NFA, 13.SchD, Kt. 769, 26.LiBrigKdo, Tagebuch 1.
KA, NFA, 45. SchD, Kt. 2339.
KA, NFA, 6.KD, Kt. 4467.
KA, NFA, 8.ID, Kt. 470, Tagebuch 1.
KA, NFA, KK, 14 Korps (Alt), Kt. 1820, K.u.k.14.Korpskommando, Die Schlacht bei Lapanow–Limanowa (Armeegruppe F.M.L.T. Roth). KA, NFA, KK, 9.Korps, Kt. 1104, Tagebuch 3.
KA, NFA, Sammlung Balaban, Kt. 1897, XI Korps.
KA, NFA, Sammlung Balaban, Kt. 1908, 45.SchD.
Bundesarchiv-Militärarchiv (BA-MA) – Niemieckie Archiwum Federalne – Archiwum Wojskowe:
BA-MA, PH 8 II/117, Kriegstagebuch, Stab der 47.Reserve-Division. BA-MA, PH 8 II/120.
BA-MA, PH 8 II/122.
Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-historyczne (Российский Государственный Военно-исторический Архив) – dostęp po-przez stronę https://gwar.mil.ru [dostęp: 7.12.2018]:
Журнал военных действий 127-го пехотного Путивльского полка с 17 июля 1914 года по 4 марта 1915 года.
Журнал военных действий 166-го пехотного Ровненского полка с 14 июля 1914 г. по 28 февраля 1915 года.
Журнал военных действий 20-го пехотного Галицкого полка на 1914/1915 годы с 16 июля 1914 года по 25 августа 1915 года. Журнал военных действий 4-го эскадрона 11-го гусарского
Изюмского полка с 17 июля 1914 года. по 12.07.1915 года. Журнал военных действий 50-го пехотного Белостокского полка с 22 сентября 1914 года по 21 марта 1915 года.
Реляция о действиях в боях 5-й пехотной дивизии с 19-го по 28-е ноября 1914 года.
Opracowania
Centek J., Bitwa pod Limanową–Łapanowem i rola w niej Legionów
Polskich [w:] Nie wierząc nam, że chcieć to móc… Legiony i ich wpływ na sprawę polską, Z. Girzyński, J. Kłaczkow (red.), Toruń 2018. Centek J., Działania niemieckiej 47. Rezerwowej Dywizji Piechoty w bitwie pod Limanową–Łapanowem w 1914 roku [w:] Front wschodni I wojny światowej. Studia z dziejów militarnych i polityczno-społecz-nych, M. Baczkowski, K. Ruszała (red.), Kraków 2013.
Drogomir J.P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914–1915 (1918), t. 3, Tarnów 2005.
Ehnl M., Die österreichisch-ungarische Landmacht nach Aufbau, Gliederung, Friedensgarnison, Einteilung und nationaler Zusammensetzung im Sommer 1914, Ergänzungsheft 9 zum Werke „Österreich-Ungarns letzter Krieg”, Wien 1934.
Garduła K., Ogórek L., Śladami I wojny światowej między Rabą a Du-
najcem, Kraków 1988.
IR. 14 Ein Buch der Errinerung an Große Zeiten, Linz 1919.
Julier F., Bitwa pod Limanową 1914, tłum. E. Rybicka, Oświęcim 2015. Kerchnawe H., Ottenschläger E., Ehrenbuch unserer Artillerie, Bd. 2.,
Wien 1936.
Österreich-Ungarns letzter Krieg, Erster Band, E. Glaise-Horstenau (red.), Wien 1931.
Polakiewicz W., Limanowa 1914, Warszawa 2014.Polakiewicz W., Podhalański Adwent 1914. Szkice z czasów Wielkiej Wojny, Limanowa 2014.
Roth v. Limanowa-Łapanów J., Die Schlacht von Limanowa–Lapanów. Dezember 1914, Innsbruck 1928.
Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1912, Wien 1912.
Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1914, Wien 1914.
Schultze H., Das Reserve-Infanterie-Regiment Nr. 217 im Weltkriege, Eisleben 1932.
Sichelstiel A., Geschichte des k.k. 24. Schützenregimentes Wien Nr. 24, Wien 1928.
Woźny T., Bitwa pod Limanową i Łapanowem oraz jej strategiczne znaczenie [w:] W służbie Rzeczypospolitej. Dzieje wojen i wojskowości w badaniach regionalnych, R. Kowalski (red.), Nowy Targ 2016.
Zivkovic G., Regiments-, Bataillons-, Divisions-, Abteilungs-Inhaber und Kommandanten des K.u.K. Heeres und der K.K. Landwehr (1880–) 1898 bis 1918. Eine Ergänzung zu Wredes Geschichte der k.u.k. Wehr-macht, Wien 1977.
Maszynopisy
Brandl E., Kriegserinnerungen, maszynopis w zbiorach Kriegsarchiv.
Uriel T., Die Mitwirkung der ö. u. 3. Armee an der Durchbruchsschlacht bei Gorlice –Tarnów und ihre anschließenden Operationen bis zur Erreichung des San, KA, NL, 751 (B,C).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Tomasz Woźny
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
