Próba analizy typologii racji Thomasa Nagela z uwzględnieniem kategorii archetypu
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.2788Słowa kluczowe:
archetyp, przypadkowość, racje do działania, Thomas Nagel, Alina Motycka, Stanisław LemAbstrakt
Artykuł jest próbą spojrzenia na zaproponowaną przez Thomasa Nagela typologię racji do działania w świetle teorii archetypów, w celu wstępnego zbadania, czy kategoria archetypu może przyczynić się do lepszego rozumienia poszczególnych typów racji. W artykule wykorzystane zostały badania nad znaczeniem archetypów w filozofii przeprowadzone przez Alinę Motycką oraz uwagi krytyczne, które przeciwko zasadności posługiwania się kategorią archetypu wysunął Stanisław Lem. Odniesienia do spostrzeżeń powyższych filozofów pozwoliły na zajęcie wyważonego stanowiska. Z jednej strony uwidacznia się przydatność archetypów do pogłębionego rozumienia natury i kondycji człowieka, a z drugiej strony, nie można zaprzeczyć, że ich potencjał normatywny jest ograniczony, nie tylko ze względu na wpisaną w nie przypadkowość, ale również dlatego, że nie istnieje algorytm, który by w sposób jednoznaczny pozwalał na wysuwanie twierdzeń dotyczących norm i wartości w oparciu o istniejące archetypy.
Bibliografia
Achmatowa A., Wiersze, Warszawa 1989.
Beauvoir S. de, Druga płeć, przeł. G. Mycielska, M. Leśniewska, Warszawa 2017.
Bielicki M., Zapomniany świat Sumerów, Warszawa 1973.
Greene J., Moral Tribes. Emotion, Reason and the Gap between Them, New York 2013.
Jung C. G., Archetypy i symbole: pisma wybrane, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1993.
Kramer S. N., Historia zaczyna się w Sumerze, przeł. J. Olkiewicz, Warszawa 1961.
Kristeva J., Czarne słońce. Depresja i melancholia, przeł. M. P. Markowski, R. Ryziński, Kraków 2007.
Lem S., Filozofia przypadku. Literatura w świecie empirii, Kraków 1968.
Łyczkowska K., Szarzyńska K., Mitologia Mezopotamii, Warszawa 1986.
Markowski M. P., Wprowadzenie do pism Julii Kristevej, w: Kristeva J., Czarne słońce. Depresja i melancholia, Kraków 2007.
Miernik A., Domeny wyobraźni: Andersen i Jung, Kraków 2015.
Motycka A., Nauka a nieświadomość: filozofia nauki wobec kontekstu tworzenia, Wrocław 1998.
Motycka A., Filozofia nauki a psychologia obiektywna Junga, w: Spotkania z Jungiem, red. J. Karpowicz, Warszawa 2007, s. 125–141.
Nagel T., The Possibility of Altruism, Princeton 1979.
Nagel T., Widok znikąd, tłum. C. Cieśliński, Warszawa 1997.
Nagel T., Pytania ostateczne, tłum A. Romaniuk, Warszawa 1997.
Nagel T., Secular Philosophy and the Religious Temperament: Essays 2002–2008, Oxford 2009.
Nagel T., Mind and Cosmos: Why the Materialist Neo-Darwinian Conception of Nature Is Almost Certainly False, New York–Oxford 2012.
Poświatowska H., Wszystkie wiersze, Kraków 2015.
Pyka M., Działanie, moralność, podmiotowość: wokół myśli Thomasa Nagela, Kraków 2016.
Waal F. de, Małpy i filozofowie. Skąd pochodzi moralność?, tłum. B. Brożek, M. Furman, Kraków 2013.
Waal F. de, Bonobo i ateista. W poszukiwaniu humanizmu wśród naczelnych, tłum. K. Kornas, Kraków 2014.
Wiedza a intuicja, red. A. Motycka, Warszawa 2008.
Wiedza a wartości, red. A. Motycka, Warszawa 2001.
Żychlińska J., Przełamując (?) stereotyp – krótki szkic o roli i pozycji społecznej kobiety w pradziejach na przykładzie kultury łużyckiej, w: Kądziel – kołyska – łoże, red. A. Głowacka-Penczyńska, K. Grysińska, M. Opioła-Cegiełka, Bydgoszcz 2017.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
