Pojmowanie ciała w ramach koncepcji śmierci mózgowej a chrześcijańskie rozumienie człowieka i jego cielesności. Zarys problematyki
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.3582Słowa kluczowe:
śmierć mózgu, cielesność, antropologiaAbstrakt
Definicja śmierci mózgowej, choć wychodzi od danych empirycznych, jest ideą filozoficzną opartą na konkretnych założeniach antropologicznych. Owe dane nauk szczegółowych są wyłącznie punktem wyjścia, który domaga się interpretacji. Celem niniejszego tekstu jest odkrycie założeń antropologicznych leżących u podstaw definicji śmierci mózgowej – czy mówiąc precyzyjniej dwóch podstawowych odmian definicji śmierci mózgowej – i zderzenie ich z tym, jaki obraz człowieka wyłania się z wiary chrześcijańskiej, szczególnie w odniesieniu do ludzkiej cielesności. Wydaje się, że choć większość teologów i hierarchów Kościoła katolickiego jest przychylna definicji śmierci mózgowej, koncepcja ta rodzi pewne problemy w punktu widzenia wiary. Niniejszy tekst podejmuje również polemikę z teologami katolickimi, którzy próbują uzgadniać współczesne medyczne kryterium śmierci ludzkiej z teologiczną „definicją” śmierci, gubiąc cenne wątki tradycji chrześcijańskiej odnoszącej się do człowieka.
Bibliografia
Ariès P., Człowiek i śmierć, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 2011.
Bartoszek A., „Spór o człowieka” a praktyka transplantacji. Na marginesie książki Marii Nowackiej „Etyka a transplantacje”, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 37 (2004) nr 1, s. 116–127.
Blaza M., Kowalczyk D., Traktat o sakramentach, Warszawa 2007.
Bombik M., Filozoficzne pojęcia śmierci, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 40 (2007) nr 2, s. 441–449.
Bortkiewicz P., Tanatologia: zarys problematyki moralnej, Poznań 2000.
Breul R., Śmierć mózgu: czy istnieją granice organodawstwa, tłum. J. Jurczyński, Kraków 2018.
Dagi T. F., Kaufman R., Clarifying the Discussion on Brain Death, „The Journal of Medicine and Philosophy: A Forum for Bioethics and Philosophy of Medicine” 26 (2001) no. 5, s. 503–525, doi: 10.1076/jmep.26.5.503.3003.
Danielewicz Z., Traktat o rzeczywistości ostatecznej, Warszawa 2007.
Dudzińska J., Dobrowolska B., Zagadnienie śmierci pnia mózgu i transplantologii w świetle nauczania Kościoła Katolickiego, „Pielęgniarstwo XXI wieku” 15 (2016) nr 1, s. 55–59, doi: 10.1515/pielxxiw-2016-0009.
Halevy A., Beyond Brain Death?, „The Journal of Medicine and Philosophy: A Forum for Bioethics and Philosophy of Medicine” 26 (2001) no. 5, s. 493–501, doi: 10.1076/jmep.26.5.493.3004.
Jan Paweł II, Przemówienie do uczestników Kongresu Światowego Towarzystwa Transplantologicznego, „L’Osservatore Romano [wyd. polskie]” (2000) nr 11–12 (228), s. 37–39.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1992.
Konferencja Episkopatu Polski, Nadprzyrodzony krwiobieg miłości: słowo biskupów polskich w sprawie przeszczepiania narządów (na niedzielę 23 września 2007 roku), https://episkopat.pl/nadprzyrodzony-krwiobieg-milosci/ (11.12.2019).
Kongregacja Nauki Wiary, List do biskupów o niektórych zagadnieniach dotyczących eschatologii – Recentiores Episcoporum Synodi, „Acta Apostolicae Sedis” 71 (1979), s. 939–943.
Lizza J. P., Defining Death: Beyond Biology, „Diametros” (2018) no. 55, s. 1–19, doi: 10.13153/diam.1172.
Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1989.
Machinek M., Śmierć w dyspozycji człowieka: wybrane problemy etyczne u kresu ludzkiego życia, Olsztyn 2004.
Maliszewska A., W stronę antropologii inkluzywnej: głęboka niepełnosprawność intelektualna a człowieczeństwo: studium z zakresu katolickiej teologii niepełnosprawności, Katowice 2019.
Mróz M., Śmierć człowieka w ujęciu teologicznym a ewoluujące pojęcie śmierci biologicznej, „Udar Mózgu. Problemy Interdyscyplinarne” 8 (2006) nr 2, s. 49–58.
Norkowski J. M., Człowiek umiera tylko raz: mało znane fakty dotyczące śpiączki, stanu wegetatywnego i śmierci mózgowej, Warszawa 2013.
Nowacka M., Filozoficzne aspekty terapii transplantacyjnej, Białystok 2002.
Papieska Akademia Nauk, Deklaracja o sztucznym przedłużaniu życia i dokładnym ustaleniu momentu śmierci (1985), w: W trosce o życie: wybrane dokumenty Stolicy Apostolskiej, t. 1, red. K. Szczygieł, Tarnów 1998, s. 453–454.
Paweł VI, Encyklika Papieża Pawła VI „Mysterium fidei”, 3 września 1965 r., w: Breviarium fidei: wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. I. Bokwa, Poznań 2007, s. 567–568.
Paweł VI, Synod Rzymski – Wyznanie wiary o Eucharystii, przypisane Berengariuszowi z Tours, w: Breviarium fidei: wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. I. Bokwa, Poznań 2007, s. 567–568.
Promińska E., Antynomia życia i śmierci, „Wiedza i Życie” (1996) nr 11, s. 12–13.
Roczeń R., Na pograniczu życia, Warszawa 2007.
Smoleń P., Zagórski B., Transplantacja w ujęciu prawnym i teologicznomoralnym, „Roczniki Nauk Prawnych” 7 (2017), s. 37–56.
Sobór Trydencki, Dekret o Najświętszym Sakramencie Eucharystii, w: Dokumenty soborów powszechnych: tekst łaciński i polski, t. 4: (1511–1870): Lateran V, Trydent, Watykan I, red. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005.
Veatch R. M., The Death of Whole-Brain Death: The Plague of the Disaggregators, Somaticists, and Mentalists, „The Journal of Medicine and Philosophy: A Forum for Bioethics and Philosophy of Medicine” 30 (2005) no. 4, s. 353–378, doi: 10.1080/03605310591008504.
Wolski J., Śmierć mózgowa a śmierć człowieka, „Łódzkie Studia Teologiczne” 19 (2010), s. 217–239.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
