Antyredukcjonizm w epistemologii świadectwa a wykładniki autorytetu i źródła informacji w językach naturalnych
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.30105Słowa kluczowe:
antyredukcjonizm, egoforyczność, ewidencjalność, przekonanie, świadectwo innychAbstrakt
Artykuł ma na celu pokazać, że stanowisko antyredukcjonistyczne w epistemologii świadectwa jest trudne do pogodzenia z istnieniem kategorii językowych, takich jak egoforyczność czy ewidencjalność, których wykładniki (w wielu językach obligatoryjne) kodują dostęp nadawcy komunikatu do bezpośredniego źródła informacji lub brak takiego dostępu. Wykładniki tych kategorii wyraźnie oddzielają informację opartą na własnym doświadczeniu lub percepcji od świadectwa innych osób, i tym samym nie pozwalają traktować świadectwa innych jako podstawowego i bezpośredniego źródła uprawomocnienia dla naszych przekonań – na równi z percepcją, jak proponują antyredukcjoniści. Prowadzi to do paradoksu, bowiem stanowisko antyredukcjonistyczne odwołuje się do filozofii zdrowego rozsądku i tzw. pierwszych zasad poznania, które według Thomasa Reida mają odbicie w strukturze języków naturalnych, a tymczasem główne tezy antyredukcjonizmu są niemożliwe do pogodzenia ze strukturą gramatyczną przynajmniej jednej czwartej języków.
Bibliografia
Aikhenvald A. Y., A Grammar of Tariana, From Northwest Amazonia, Cambridge 2003.
Aikhenvald A. Y., Evidentiality, Oxford 2004.
Ajdukiewicz K., Zagadnienie uzasadniania, „Studia Filozoficzne” (1963) nr 2, s. 4–13.
Arnauld A., Nicole P., Logika czyli sztuka myślenia, tłum. S. Romahnowa, Warszawa 1958.
Barnes J., Evidentials in the Tuyuca verb, „International Journal of American Linguistics” 50 (1984), s. 255–271.
Coady C. A. J., Testimony. A Philosophical Study, Oxford 1992.
Creissels D., Remarks on so-called ‘conjunct/disjunct’ systems, w: Syntax of the World’s Languages III, Berlin 2008, http://www.deniscreissels.fr/public/Creissels-conj.disj.pdf (10.06.2014).
Curnow T. J., Conjunct/disjunct marking in Awa Pit, „Linguistics” 40 (2002) nr 3, s. 611–627.
Descartes R. /Kartezjusz, Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, tłum. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1980.
Evidentials: Turkic, Iranian and Neighbouring Languages, eds. L. Johanson, B. Utas, Berlin 2000.
Gettier E., Is justified true belief knowledge?, „Analysis” 23 (1963), s. 121–123.
Goldman A. I., Knowledge in a Social World, Oxford 1999.
Hale A., Person markers: finite conjunct and disjunct verb forms in Newari, w: Papers in Southeast Asian Linguistics 7, ed. R. Trail, Canberra 1980, s. 95–106.
Hardman M. J., Data-source marking in the Jaqi languages, w: Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology, eds. W. Chafe, J. Nichols, Norwood 1986, s. 113–136.
Hume D., Badania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum. J. Łukasiewicz, K. Twardowski, Warszawa 1977.
Jacobsen W. H., The heterogeneity of evidentials in Makah, w: Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology, eds. W. Chafe, J. Nichols, Norwood 1986, s. 3–28.
Leonard N., Epistemological problems of testimony, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2023 Edition), eds. E. N. Zalta, U. Nodelman, https://plato.stanford.edu/archives/spr2023/entries/testimony-episprob/ (10.07.2023).
Lee D. D., Conceptual implications of an Indian language, „Philosophy of Science” 5 (1938), s. 81–102.
Locke J., Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum. B. Gawecki, Warszawa 1955.
Łukasiewicz E., Linguistic Evidentiality and Epistemic Justification of Beliefs, Bydgoszcz 2018.
McMyler B., Testimony, Trust and Authority, Oxford 2011.
Moran R., Getting told and being believed, w: The Epistemology of Testimony, eds. J. Lackey, E. Sosa, Oxford 2006, s. 272–306.
Oswalt R. W., The evidential system of Kashaya, w: Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology, eds. W. Chafe, J. Nichols, Norwood 1986, s. 29–45
Platon, Teajtet, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1959.
Plungian V. A., Types of verbal evidentiality marking: An overview, w: Linguistic Realization of Evidentiality in European Languages, eds. G. Diewald, E. Smirnova, Berlin 2010, s. 15–58.
Post M. W., Person-sensitive TAME marking in Galo, w: Functional-Historical Approaches to Explanation, eds. T. Thornes, E. Andvik, G. Hyslop, J. Jansen, Amsterdam 2013, s. 107–130.
Reid T., Rozważania o władzach poznawczych człowieka, tłum. M. Hempoliński, Warszawa 1975.
Reid T., An Inquiry into the Human Mind on the Principles of Common Sense, University Park 2000.
Św. Tomasz z Akwinu, O poznaniu Boga. Super Boetium De Trinitate. Wydanie łacińsko-polskie, tłum. P. Lichacz, M. Przanowski, M. Olszewski, Kraków 2005.
Weber D. J., A Grammar of Huallaga (Huánuco) Quechua, Berkeley 1989.
Willett T., A cross-linguistic survey of the grammaticalization of evidentiality, „Studies in Language” 12 (1988), s. 51–97.
Wolterstorff N., John Locke and the Ethics of Belief, Cambridge 1996.
Wolterstorff N., Reid on common sense, w: The Cambridge Companion to Thomas Reid, eds. T. Cuneo, R. Van Woudenberg, Cambridge 2004, s. 77–100.
Zagzebski T. L., Epistemic Authority. A Theory of Trust, Authority, and Autonomy of Belief, Oxford 2012.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
