Niewyjaśnione aspekty dogmatu chalcedońskiego i reakcja „umiarkowanego” monofizytyzmu w VI wieku według Aloisa Grillmeiera
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.26307Słowa kluczowe:
Sobór Chalcedoński, osoba, natura, tradycja, monofizytyzm umiarkowanyAbstrakt
Sobór Chalcedonśki orzekł, że Jezus Chrystus jest jedną Osobą (boską) w dwóch naturach, wprowadzając w ten sposób różnicę między pojęciami osoby i natury (ontologia dwupoziomowa). Odróżnienie to było jednak dosyć nowe w chrystologii. To wzbudziło sprzeciw wobec soboru u „umiarkowanych” monofizytów — zwolenników Cyryla, „mistrza” ortodoksji, którzy odrzucili ontologię dwupoziomową na rzecz kontrowersyjnej formuły chrystologicznej Aleksandryjczyka mía phýsis. W tym artykule, na podstawie głównie dzieła Aloisa Grillmeiera Jesus der Christus, autor omawia luki chalcedońskiego odróżnienia osoby od natury oraz niesatysfakcjonującą alternatywę opracowaną przez czołowego przedstawiciela monofizytów, Sewera z Antiochii. Jego nauczanie pozwoli wykazać, że prawdziwa przyczyna ich upartej obrony mía phýsis tkwi nie tyle w słabości definicji soborowej czy w autorytecie Cyryla, ile raczej leży u samych podstaw chrystologii lógos-sárx.
Bibliografia
Amato A., Gesù il Signore. Saggio di cristologia, Edizioni Dehoniane, Bologna 2003.
Balthasar H. U. von, Massimo il Confessore. Liturgia cosmica, a cura di E. Guerriero, trad. dal tedesco di L. Tosti, Jaca Book, Milano 2001.
Cayré F., Patrologia e Storia della Teologia, vol. 2, Desclée e Ci — Editori Pontifici, Roma 1948.
De Angelis B., Natura, persona, libertà. L’antropologia di Massimo il Confessore, Armando Editore, Roma 2002.
De Halleux A., La définition christologique à Chalcédoine (Première partie), „Revue Théologique de Louvain” 7 (1976) fasc. 1, s. 3–23.
De Halleux A., La définition christologique à Chalcédoine (suite), „Revue Théologique de Louvain” 7 (1976) fasc. 2, s. 155–170.
Evagrius, The Ecclesiastical History of Evagrius, ed. by J. Bidez and L. Parmentier, Methuen & co., London 1898.
Granat W., Chrystus Bóg–Człowiek, w: Dogmatyka katolicka, t. 3, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin 1959, s. 111.
Grillmeier A., Ermeneutica moderna e cristologia antica. La discussione attuale sulla cristologia calcedonese, trad. dal tedesco M. Angilletta, G. Gaeta, L. Perro-ne, Queriniana, Brescia 1985.
Grillmeier A., Gesù il Cristo nella fede della Chiesa, vol. 1.2: Dall’età apostolica al Concilio di Calcedonia (451), trad. italiana, a cura di E. Norelli, S. Olivieri, Paideia Editrice, Brescia 1982.
Grillmeier A., Gesù il Cristo nella fede della Chiesa, vol. 2.2: La chiesa di Costantin-opoli nel VI secolo, trad. it. V. Gatti, Paideia Editrice, Brescia 1999.
Grillmeier A., Gesù il Cristo nella fede della Chiesa, vol. 2.1: La ricezione del concilio di Calcedonia (451–518), trad. it. S. Olivieri, Paideia Editrice, Brescia 1996.
Il Cristo. Testi teologici e spirituali in lingua greca dal IV al VII secolo, vol. 2, a cura di M. Simonetti, Mondadori, Milano 1986.
Kosmulska B., Historyczne i doktrynalne uwarunkowania rozwoju myśli Maksyma Wyznawcy, Campidoglio, Warszawa 2014.
McGuckin J. A., St. Cyril of Alexandria. The Christological Controversy: Its History, Theology, and Texts, St Vladimir’s Seminary Press, New York 2004.
Milano A., Persona in teologia. Alle origini del significato di persona nel cristia-nesimo antico, Edizioni Dehoniane, Roma 1996.
Müller G. L., Dogmatyka katolicka, tłum. W. Szymona, Wydawnictwo WAM, Kraków 2015.
S. Cyrillus Alexandrinus Archiepiscopus, Epistolae et variorum ad ipsum, accurante J.-P. Migne, Parisiis 1859, col. 9–391 (Patrologiae Cursus Completus. Series graeca, 77).
Schönborn C., Bóg zesłał Syna Swego, tłum. i oprac. L. Balter, Pallottinum, Poznań 2002.
Sesboüé B., Wolinski J., Bóg zbawienia, tłum. P. Rak, red. B. Sesboüé, Wydawnic-two M, Kraków 1999 (Historia Dogmatów, 1).
Sobór Chalcedoński, Definitio fidei, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, oprac. A. Baron, H. Pietras, tłum. T. Wnętrzak, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007, s. 214–225.
Sobór Chalcedoński, Epistula Papae Leonis ad Flavianum, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, oprac. A. Baron, H. Pietras, tłum. T. Wnętrzak, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007, s. 196–213.
Strzelczyk G., Traktat o Jezusie Chrystusie, w: Dogmatyka, t. 1, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Biblioteka „WIĘZI”, Warszawa 2005.
Weinandy T. G., Czy Bóg cierpi?, tłum. J. Majewski, W drodze, Poznań 2003.
Widok N., Stanowisko Grzegorza z Nazjanzu wobec formuły trynitarnej: mía ousía — treis hypostáseis, „Vox Patrum” 23 (2003) t. 44–45, s. 221–233.
Wojtasik W., Nauka św. Leona I papieża o Słowie Wcielonym, Uniwersytet — The-ologicum, Warszawa 1936, s. 55–59 (Warszawskie Studia Teologiczne, 11).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
