Niewyjaśnione aspekty dogmatu chalcedońskiego i reakcja „umiarkowanego” monofizytyzmu w VI wieku według Aloisa Grillmeiera
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.26307Słowa kluczowe:
Sobór Chalcedoński, osoba, natura, tradycja, monofizytyzm umiarkowanyAbstrakt
Sobór Chalcedonśki orzekł, że Jezus Chrystus jest jedną Osobą (boską) w dwóch naturach, wprowadzając w ten sposób różnicę między pojęciami osoby i natury (ontologia dwupoziomowa). Odróżnienie to było jednak dosyć nowe w chrystologii. To wzbudziło sprzeciw wobec soboru u „umiarkowanych” monofizytów — zwolenników Cyryla, „mistrza” ortodoksji, którzy odrzucili ontologię dwupoziomową na rzecz kontrowersyjnej formuły chrystologicznej Aleksandryjczyka mía phýsis. W tym artykule, na podstawie głównie dzieła Aloisa Grillmeiera Jesus der Christus, autor omawia luki chalcedońskiego odróżnienia osoby od natury oraz niesatysfakcjonującą alternatywę opracowaną przez czołowego przedstawiciela monofizytów, Sewera z Antiochii. Jego nauczanie pozwoli wykazać, że prawdziwa przyczyna ich upartej obrony mía phýsis tkwi nie tyle w słabości definicji soborowej czy w autorytecie Cyryla, ile raczej leży u samych podstaw chrystologii lógos-sárx.
Bibliografia
Amato A., Gesù il Signore. Saggio di cristologia, Edizioni Dehoniane, Bologna 2003.
Balthasar H. U. von, Massimo il Confessore. Liturgia cosmica, a cura di E. Guerriero, trad. dal tedesco di L. Tosti, Jaca Book, Milano 2001.
Cayré F., Patrologia e Storia della Teologia, vol. 2, Desclée e Ci — Editori Pontifici, Roma 1948.
De Angelis B., Natura, persona, libertà. L’antropologia di Massimo il Confessore, Armando Editore, Roma 2002.
De Halleux A., La définition christologique à Chalcédoine (Première partie), „Revue Théologique de Louvain” 7 (1976) fasc. 1, s. 3–23.
De Halleux A., La définition christologique à Chalcédoine (suite), „Revue Théologique de Louvain” 7 (1976) fasc. 2, s. 155–170.
Evagrius, The Ecclesiastical History of Evagrius, ed. by J. Bidez and L. Parmentier, Methuen & co., London 1898.
Granat W., Chrystus Bóg–Człowiek, w: Dogmatyka katolicka, t. 3, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin 1959, s. 111.
Grillmeier A., Ermeneutica moderna e cristologia antica. La discussione attuale sulla cristologia calcedonese, trad. dal tedesco M. Angilletta, G. Gaeta, L. Perro-ne, Queriniana, Brescia 1985.
Grillmeier A., Gesù il Cristo nella fede della Chiesa, vol. 1.2: Dall’età apostolica al Concilio di Calcedonia (451), trad. italiana, a cura di E. Norelli, S. Olivieri, Paideia Editrice, Brescia 1982.
Grillmeier A., Gesù il Cristo nella fede della Chiesa, vol. 2.2: La chiesa di Costantin-opoli nel VI secolo, trad. it. V. Gatti, Paideia Editrice, Brescia 1999.
Grillmeier A., Gesù il Cristo nella fede della Chiesa, vol. 2.1: La ricezione del concilio di Calcedonia (451–518), trad. it. S. Olivieri, Paideia Editrice, Brescia 1996.
Il Cristo. Testi teologici e spirituali in lingua greca dal IV al VII secolo, vol. 2, a cura di M. Simonetti, Mondadori, Milano 1986.
Kosmulska B., Historyczne i doktrynalne uwarunkowania rozwoju myśli Maksyma Wyznawcy, Campidoglio, Warszawa 2014.
McGuckin J. A., St. Cyril of Alexandria. The Christological Controversy: Its History, Theology, and Texts, St Vladimir’s Seminary Press, New York 2004.
Milano A., Persona in teologia. Alle origini del significato di persona nel cristia-nesimo antico, Edizioni Dehoniane, Roma 1996.
Müller G. L., Dogmatyka katolicka, tłum. W. Szymona, Wydawnictwo WAM, Kraków 2015.
S. Cyrillus Alexandrinus Archiepiscopus, Epistolae et variorum ad ipsum, accurante J.-P. Migne, Parisiis 1859, col. 9–391 (Patrologiae Cursus Completus. Series graeca, 77).
Schönborn C., Bóg zesłał Syna Swego, tłum. i oprac. L. Balter, Pallottinum, Poznań 2002.
Sesboüé B., Wolinski J., Bóg zbawienia, tłum. P. Rak, red. B. Sesboüé, Wydawnic-two M, Kraków 1999 (Historia Dogmatów, 1).
Sobór Chalcedoński, Definitio fidei, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, oprac. A. Baron, H. Pietras, tłum. T. Wnętrzak, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007, s. 214–225.
Sobór Chalcedoński, Epistula Papae Leonis ad Flavianum, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, oprac. A. Baron, H. Pietras, tłum. T. Wnętrzak, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007, s. 196–213.
Strzelczyk G., Traktat o Jezusie Chrystusie, w: Dogmatyka, t. 1, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Biblioteka „WIĘZI”, Warszawa 2005.
Weinandy T. G., Czy Bóg cierpi?, tłum. J. Majewski, W drodze, Poznań 2003.
Widok N., Stanowisko Grzegorza z Nazjanzu wobec formuły trynitarnej: mía ousía — treis hypostáseis, „Vox Patrum” 23 (2003) t. 44–45, s. 221–233.
Wojtasik W., Nauka św. Leona I papieża o Słowie Wcielonym, Uniwersytet — The-ologicum, Warszawa 1936, s. 55–59 (Warszawskie Studia Teologiczne, 11).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
